Szacuje się, że nakłady na ochronę przed grzybem Venturia inaequalis, sprawcą parcha jabłoni stanowią, w zależności od sezonu, 50–75% kosztów ponoszonych na zwalczanie wszystkich chorób i szkodników w sadzie jabłoniowym. Nic więc dziwnego, że pragnieniem hodowców jest uzyskanie odmian, które łączyłyby dobre walory użytkowe owoców z odpornością na tę chorobę.
| Odporność na parcha |
|
| Do tej pory powstało wiele odpornych na parcha odmian jabłoni, które są genetycznie niewrażliwe na V. inaequalis. Większość z nich nie spełnia jednak oczekiwań producentów i konsumentów jabłek. Słabsze plonowanie i gorsza jakość owoców w porównaniu z uznanymi odmianami zwykle powodowały, że odmiany odporne na parcha nie weszły do towarowej produkcji.
Istnieją też odmiany mające tak zwaną odporność polową na parcha. W latach sprzyjających rozwojowi choroby liście tych odmian ulegają niewielkiemu porażeniu, jednak nie wpływa to na jakość owoców i wielkość plonu. W ostatnich latach pojawiły się kolejne odmiany odporne na parcha oraz o małej wrażliwe na tę chorobę. Wiele z nich dorównuje smakiem odmianom powszechnie uprawianym w krajowych sadach. Wymagają jednak wnikliwej oceny ich przydatności produkcyjnej przed wprowadzeniem do uprawy towarowej. |
|
| Oceniane odmiany |
|
Jednoroczne okulanty jabłoni rosnące na podkładce 'M.9' posadziliśmy wiosną roku 1995 w rozstawie 4,0 x 1,5 m (1667 szt./ha) w sadzie Rolniczo-Sadowniczego Gospodarstwa Doświadczalnego w Przybrodzie pod Poznaniem. Równocześnie ocenialiśmy odmiany odporne na parcha oraz te uważane za mało wrażliwe na tę chorobę. Wszystkie były uprawiane bez ochrony środkami grzybobójczymi.
Pierwsze pojedyncze owoce zebraliśmy z drzew wszystkich odmian w drugim roku po posadzeniu. Największy sumaryczny plon owoców w latach 1996–2001 był zebrany z drzew odmiany 'Florina' (99,7 t/ha). Dość dobrze plonowały też 'Odra', 'Lodel', 'Freedom' i 'Pilot', najsłabiej — 'Medea', 'Pinova', 'Redkroft' i 'Egeria' (tab. 1, wykres).
TABELA 1. POCHODZENIE ODMIAN I PLONOWANIE DRZEW
|
PLON SUMARYCZNY Z LAT 1996-2001
|
Po siedmiu latach od posadzenia drzew najsilniejszy wzrost, wyrażony powierzchnią przekroju poprzecznego pnia, wykazały 'Florina', 'Pilot', 'Sawa' i 'Odra', najsłabszy — 'Medea', 'Egeria', 'Pinova' i 'Novamac' (tab. 2).
TABELA 2. WZROST DRZEW I JAKOŚĆ OWOCÓW
|
|
|
| Końcowa ocena |
|
Warunki klimatyczne w Przybrodzie w 2002 r. szczególnie sprzyjały rozwojowi parcha jabłoni, co umożliwiło przetestowanie rzeczywistej wrażliwości na te chorobę badanych odmian niechronionych fungicydami. Ocenę stopnia porażenia owoców parchem wykonano w połowie sierpnia (tab. 2). Brak porażenia owoców (odporność polowa) stwierdzono u odmian odpornych na tę chorobę ('Novamac', 'Freedom', 'Florina' (fot. 1), 'Sawa' i 'Odra'), a także u 'Lodela' i 'Egerii'. Niewielką wrażliwością owoców i liści cechowały się 'Redkroft' i 'Medea'. Uprawa odmian 'Ligol' (fot. 2), 'Pilot' i 'Pinova' (fot. 3) — uważanych za mało wrażliwe na parcha — okazała się niemożliwa bez opryskiwania fungicydami (tab. 2).
FOT. 1. OWOCE ODMIANY 'FLORINA'
|
FOT. 2. TAK WYGLĄDAŁ 'LIGIL' W 2002 ROKU BEZ OCHRONY PRZECIWKO PARCHOWI JABŁONI
|
FOT. 3. JABŁKA ODMIANY 'PINOVA' W 2002 ROKU BEZ OCHRONY PRZECIWKO PARCHOWI JABŁONI
|
Pod względem masy pojedynczych owoców wyróżniał się 'Ligol' (217,0 g), u którego udział owoców dużych, o średnicy powyżej 7,0 cm wynosił 96,8%. Do odmian o największej masie owocu można zaliczyć również odmiany 'Freedom' i 'Sawa'. Najmniejszą masę miały jabłka 'Pinovy', 'Novamaca' i 'Lodela'. Tylko u 'Pinovy', 'Ligola' i 'Sawy' udział owoców dobrze wybarwionych był mniejszy niż 90%, pozostałe odmiany miały bardzo dobrze wykolorowane jabłka (tab. 2).
Najlepszą w doświadczeniu odmianą do uprawy bez ochrony fungicydowej okazała się, dobrze już znana sadownikom 'Florina'. 'Freedom', 'Sawa' i 'Odra' — aczkolwiek plenne i atrakcyjne wizualnie — nie wyróżniają się dobrym smakiem.
TABELA 3. SKALA DO OCENY PORAŻENIA PRZEZ PARCHA (METODYKA COBORU W SŁUPI WIELKIEJ
|
|
