• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 12/2003

JAK AMERYKANIE FORMUJĄ CZEREŚNIE (CZ. III) - SPANISH BUSH

Spanish Bush w wolnym przekładzie z języka angielskiego oznacza hiszpański krzak. Jest to system prowadzenia czereśni, w którym przez wyprowadzenie z pnia wielu konarów nie dopuszcza się do zbyt silnego wzrostu drzew. Niewielkie rozmiary drzewa pozwalają na zbieranie wszystkich owoców bez użycia drabin, co jest szczególnie ważne, gdy koszt pracy ludzkiej jest wysoki. Dodatkowo, w małych drzewach lepsza jest penetracja światła słonecznego do wnę-trza koron, co pozwala uzyskać owoce wysokiej jakości.

Co trzeba wiedzieć przed posadzeniem?

Spanish Bush może być z powodzeniem stosowany dla czereśni szczepionych na podkładkach silnie rosnących, ale posadzonych na słabszych glebach. W przypadku uprawy czereśni na dobrych, zasobnych w składniki pokarmowe glebach, dla pełnej kontroli siły wzrostu drzew wskazane jest zastosowanie podkładek słabo rosnących. Przy tym systemie drzewa na podkładkach silnie rosnących późno wchodzą w okres owocowania, ponieważ w pierwszych latach po posadzeniu proces formowania wymaga częstego skracania pędów. Dzięki gęstemu sadzeniu drzew plony z młodych sadów prowadzonych tym systemem są jednak zdecydowanie wyższe niż w sadach tradycyjnych. Należy również liczyć się z tym, że czereśnie uformowane jako Spanish Bush — z powodu niskich koron — są narażone na przymrozki wiosenne w większym stopniu niż drzewa z wysokimi koronami. W tym drugim przypadku istnieje szansa, że przynajmniej w wyższych partiach korony część kwiatów podczas przygruntowych przymrozków nie przemarznie i zawiąże owoce.

W zależności od żyzności gleby, podkładki i sprzętu do pielęgnacji sadu, drzewa, które będą prowadzone omawianym systemem, należy sadzić w rozstawie 4,5–5,5 m (szerokość międzyrzędzia) i co 2,5–3,0 m (odległość w rzędzie).

Pierwszy rok po posadzeniu

W okresie pękania pąków posadzone drzewka przycina się na wysokości 30–75 cm (rys. 1). Miejsce przycięcia zależy od tego, na jakiej wysokości chcemy uzyskać zasadnicze konary oraz od obecności pąków na przewodniku (a). Wyrastające z pąków pędy (najczęściej cztery) odgina się w celu uzyskania szerokich kątów rozwidleń. W dobrze pielęgnowanym sadzie pędy szybko osiągają długość 50–60 cm (rys. 2). Latem skraca się je (a) na wysokości 15 cm od miejsca cięcia wykonanego wiosną  — jest to jedyne cięcie, jakie wykonuje się w pierwszym roku wzrostu drzew w sadzie. Należy pamiętać o tym, że skraca się wszystkie pędy i mniej więcej na tej samej wysokości od powierzchni gleby.
Jesienią pędy drugiego rzędu powinny osiągnąć długość 50–60 cm. W tym czasie rozciąga się dwa równoległe druty wzdłuż rzędów po obu stronach pni i przytwierdza się je do ziemi (rys. 3). Do drutów przywiązuje się pędy drugiego rzędu, aby uzyskać szeroko rozwarte korony (a). Pędy powinny pozostać przymocowane do drutów aż do końca drugiego roku życia drzew w sadzie. Zabieg ten jest niezbędny zwłaszcza u odmian, które tworzą wzniesione korony, na przykład 'Lapins'.


RYS. 1. W OKRESIE PĘKANIA PĄKÓW NOWO POSADZONE DRZEWKA PRZYCINA SIĘ NA WYSOKOŚCI
OD 30 DO 75 cm
RYS. 2. GDY PĘDY SZYBKO OSIĄGNĄ DŁUGOŚĆ 50–60 cm, SKRACA SIĘ JE NA WYSOKOŚCI 15 cm OD MIEJSCA CIĘCIA WYKONANEGO WIOSNĄ (a)
RYS. 3. JESIENIĄ PĘDY DRUGIEGO RZĘDU PRZYTWIERDZA SIĘ DO DRUTÓW ROZCIĄGNIĘTYCH WZDŁUŻ RZĘDÓW (a)

Drugi rok po posadzeniu

Jeśli nowe przyrosty osiągnęły długość 50–60 cm, skraca się je wiosną na wysokości 25 cm od podstawy (rys. 4). Czynność tę dobrze jest wykonać w czasie kwitnienia drzew. Gdy drzewa rosną słabiej, należy poczekać aż pędy osiągną wymaganą długość i dopiero wtedy je skrócić. Obowiązuje podobna zasada jak w pierwszym roku — wszystkie pędy przycina się na tej samej wysokości od poziomu gleby (a).

Późną wiosną pędy trzeciego rzędu powinny mieć długość około 60 cm (rys. 5). Skraca się je
w odległości około 25 cm od podstawy na równej wysokości (a), ale zasada ta nie obowiązuje dla wszystkich pędów – kilka rosnących centralnie i horyzontalnie się pozostawia. Skrócone pozwalają uzyskać właściwy kształt korony, natomiast pozostawione — wkrótce zaowocują. Zajmiemy się nimi dopiero po zaowocowaniu drzew.


RYS. 4. JEŚLI NOWE PRZYROSTY OSIĄGNĘŁY DŁUGOŚĆ 50–60 cm, SKRACA SIĘ JE WIOSNĄ NA WYSOKOŚCI 25 cm OD PODSTAWY (a)
RYS. 5. PÓŹNĄ WIOSNĄ PĘDY TRZECIEGO RZĘDU SKRACA SIĘ W ODLEGŁOŚCI OKOŁO 25 cm OD PODSTAWY, NA RÓWNEJ WYSOKOŚCI (a), Z WYJĄTKIEM PĘDÓW ROSNĄCYCH CENTRALNIE I HORYZONTALNIE

W zasadzie główny proces formowania korony Spanish Bush jest już zakończony (fot. 1). Skracanie pędów trzeciego rzędu jest szczególnie wskazane dla odmian, które mają tendencję do tworzenia wzniesionych, trudno rozgałęziających się koron, np. 'Bing' i 'Lapins', oraz dla drzew szczepionych na podkładkach silnie rosnących.
W przypadku odmian o dużej skłonności do tworzenia pędów bocznych, np. 'Sweetheart', 'Merton Premier' czy 'Kordia' lub drzew na podkładkach słabo rosnących, na przykład 'GiSeLA 5', ostatnie skracanie pędów może nie być konieczne.


FOT. 1. DRZEWO FORMOWANE METODĄ SPANISH BUSH W DRUGIM ROKU PO POSADZENIU

Już w drugim roku wegetacji czasami potrzeba wyciąć kilka pędów, w celu zapewnienia lepszego dopływu światła do wnętrza korony (rys. 5 — b). Usuwa się pędy silne, rosnące pionowo, a pozostawia słabe, rosnące horyzontalnie. Do czasu zaowocowania drzew ogranicza się ich nawożenie. O potrzebie wznowienia nawożenia świadczyć będzie długość jednorocznych przyrostów — gdy będą one krótsze niż 60 cm, drzewo wymaga dokarmiania.

Kolejne lata wzrostu i owocowania

W systemie Spanish Bush gałęzie pierwszego, drugiego i trzeciego rzędu stanowią trwałą konstrukcję korony. Zasadnicze owocowanie drzew odbywa się na słabych, odnawialnych pędach wyrastających z tej konstrukcji. Dla utrzymania dobrego owocowania drzew i wysokiej jakości owoców niezbędne jest zastępowanie starszych gałęzi nowymi, co najlepiej przeprowadzać regularnie. W praktyce osiąga się to poprzez wycinanie około 25% gałęzi owocujących w danym roku (rys. 6). W ten sposób, co cztery lata wszystkie owocujące pędy są wymieniane na nowe (a). Ponadto wycina się pędy zmniejszające dostęp światła do wnętrza korony (b). Tylko dobre naświetlenie pędów zapewnia obfite tworzenie się na nich pąków kwiatowych.

Drzewa prowadzone systemem Spanish Bush mają ograniczaną wysokość (rys. 7) — najczęściej do 2,5 m, dlatego corocznie należy skracać pędy wyrastające poza określony kształt korony (b). U drzew szczepionych na podkładkach słabo rosnących, w celu poprawienia jakości owoców i zwiększenia stosunku powierzchni liści do liczby owoców na drzewie, dodatkowo skraca się owocujące pędy (a) po zbiorach lub wiosną w czasie pękania pąków.

Formowanie czereśni systemem Spanish Bush jest bardzo popularne w Hiszpanii (fot. 2). Wiele sadów towarowych prowadzonych w ten sposób produkuje wysokiej jakości owoce uzyskując bardzo dobre — sięgające 20 ton z ha plony. Zbyt duża ilość opadów deszczu w naszym kraju może jednak uniemożliwić tak silne cięcie drzew czereśni.

RYS. 6. W KOLEJNYCH LATACH DLA UTRZYMANIA DOBREGO OWOCOWANIA DRZEW I WYSOKIEJ JAKOŚCI OWOCÓW STARSZE GAŁĘZIE ZASTĘPUJE SIĘ (a), A PONADTO WYCINA SIĘ PĘDY BLOKUJĄCE DOSTĘP ŚWIATŁA DO WNĘTRZA KORONY (b)
RYS. 7. COROCZNIE NALEŻY SKRACAĆ PĘDY OWOCUJĄCE (a) I WYRASTAJĄCE POZA OKREŚLONY KSZTAŁT KORONY (b)


FOT. 2. KILKULETNI SAD CZEREŚNIOWY W HISZPANII PROWADZONY SYSTEMEM SPANISH BUSH