• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 05/2005

OKIEM DORADCY

  • Rozsadę selera sadzimy w drugiej połowie maja, a w rejonach i latach o zimnej wiośnie — nawet na początku czerwca. Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia chorób i szkodników, nie powinien być on uprawiany na tym samym stanowisku częściej niż co 4 lata. Dobrym przedplonem dla selera są rośliny bobowate, kapustne i cebulowe.
  • Seler ma duże wymagania glebowe. Najlepsze pod jego uprawę są gleby w dobrej kulturze, o wysokiej zawartości próchnicy, składników pokarmowych i dobrych stosunkach wodnych. Optymalny odczyn gleby dla tego warzywa powinien mieścić się w zakresie pH 6,5–7,5. Selery uprawia się w pierwszym roku po oborniku (w dawce 30–40 ton/ha), który powinien zostać przyorany jesienią na głębokość 12–18 cm — na glebach cięższych płycej, na lekkich głębiej. Obornik stosowany wiosną powinien być częściowo przefermentowany (słomiasty przyorany w tym terminie powoduje przesuszenie gleby, a zawarte w nim składniki pokarmowe są mało przyswajalne dla roślin). Zamiast obornika wiosną może być użyty dobrze rozłożony kompost, w dawce 50–60 ton. Dob­rze sprawdzają się też nawozy zielone, które powinny być przyorane jesienią.
  • Seler wykazuje duże zapotrzebowanie na azot, fosfor i potas. Nawożenie najlepiej prowadzić na podstawie wyników analizy gleby. Gleba w 1 dm3 powinna zawierać 100–120 mg azotu (N), 60–80 mg fosforu (P), 180–220 mg potasu (K), 60–120 mg magnezu (Mg), 1000–2000 mg wapnia (Ca). Na glebach, na których nie stosowano obornika, oraz na glebach torfowych należy prowadzić nawożenie mikroelementami — głównie borem i molibdenem. Nawozy fosforowe, najlepiej w formie superfosfatu potrójnego borowanego, trzeba wysiewać wczesną wiosną, na kilka tygodni przed rozpoczęciem uprawy. Nawozy potasowe, w formie soli potasowej, i połowę azotowych wysiewamy na kilka dni przed sadzeniem selerów. Z nawozów azotowych przed sadzeniem najpowszechniej używana jest saletra amonowa i saletrzak. Na glebach ubogich w fosfor przed sadzeniem może być stosowany fosforan amonu.
  • Pogłówne nawożenie azotem należy podzielić na dwie dawki, pierwszą podaje się pod koniec czerwca, a drugą — nie później niż do połowy sierpnia lub nie później niż 6 tygodni przed zbiorem. Do nawożenia przedsiewnego i pogłównego z dobrym skutkiem można stosować nawozy wieloskładnikowe — polecane przez różne firmy, przy uwzględnieniu zawartości składników w glebie. Chciałam zaznaczyć, że nawożenie takie jest najczęściej droższe. W warunkach niekorzystnych dla wzrostu roś­lin, na przykład w przypadku wystąpienia suszy, przy spadku temperatury, na glebach kwaśnych (pH poniżej 5,5), alkalicznych (pH powyżej 7,0) i torfowych, a także przy nadmiernej wilgotności gleby oraz przy porażeniu roślin przez choroby systemu korzeniowego zalecane jest dolistne nawożenie roślin. Ta forma nawożenia zalecana jest także dla roślin uprawianych w dobrych warunkach, gdy wejdą w fazę intensywnego wzrostu. Do nawożenia dolistnego wybieramy nawozy wieloskładnikowe zawierające makro- i mikroelementy.
  • Selery sadzi się w rozstawie 30–40 cm x 25–30 cm, na taką głębokość, na jakiej rosły w mnożarce. Posadzone zbyt głęboko słabo rosną i są narażone na wyrastanie korzeni bocznych w górnej części korzenia spichrzowego, co jest zjawiskiem niekorzystnym. Rośliny po posadzeniu należy podlać, zwłaszcza jeżeli sadzi się rozsadę "rwaną".
  • Chwasty na plantacjach selerów zwalcza się przed sadzeniem, a następnie w czasie uprawy — mechanicznie lub za pomocą herbicydów. Dobre efekty daje Tref­lan 480 EC przed sadzeniem rozsady lub Racer 250 EC bezpośrednio po sadzeniu, a następnie Afalon Dyspersyjny 450 EC w 2–3 tygodni po sadzeniu rozsady. Ze względu na długą karencję (90 dni) nie wolno używać Afalonu w uprawie selera na zbiór pęczkowy.
  • Seler korzystnie reaguje na nawadnianie. Bezpośrednio po posadzeniu zalecana jest dawka 10 mm wody. W uprawie na zbiór jesienny selery nawadniamy w okresie intensywnego wzrostu korzeni spichrzowych (od połowy lipca do połowy września). Przeciętnie wystarczają 3 lub 4 nawodnienia dawkami 20–30 mm. Wzrost plonu pod wpływem nawadniania może wynosić do 50%.
  • Podczas ciepłej i wilgotnej pogody najgroźniejszą chorobą może być septorioza selera. Przy uprawie odmian wrażliwych powinno się przeprowadzić zabiegi profilaktyczne. Ze szkodników problemy stwarzają larwy liściolubki selerowej i zmieniki. W rejonach intensywnej uprawy selera mogą występować nicienie. Choroby i szkodniki zwalczamy zgodnie z zaleceniami "Programu ochrony warzyw".
  • Marchew do długotrwałego przechowywania wysiewamy w maju. Dokładny termin wysiewu zależy od długości okresu wegetacji danej odmiany. Ze względu na upodobania konsumentów najczęściej uprawia się odmiany typu nantejskiego lub berlikum.
  • Najlepszym stanowiskiem dla marchwi są gleby piaszczysto-gliniaste o przepuszczalnym podglebiu oraz torfowe o uregulowanych stosunkach wodnych i pH 6–6,5. Ze względu na ryzyko nasilenia występowania chorób i szkodników marchew nie powinna być uprawiana na tym samym polu częściej niż co 4 lata. Najlepszym przedplonem dla niej są: dynia, cebula, kukurydza, ogórek, por. Marchew uprawiamy w drugim lub trzecim roku po oborniku.
  • Nawożenie mineralne prowadzimy na podstawie wyników analizy gleby. Optymalna zawartość składników pokarmowych dla marchwi późnej w 1 dm3 gleby wynosi około 100–120 mg azotu (N), 60–80 mg fosforu (P), 180–200 mg potasu (K), 60–120 mg magnezu (Mg) i 1500–2000 mg wapnia (Ca). Nawozy fosforowe wysiewamy jesienią, potas — na 2–3 tygodni przed siewem marchwi i mieszamy z glebą na głębokość co najmniej 10 cm. 2/3 dawki azotu w formie mocznika wysiewamy kilka dni przed siewem marchwi, a 1/3 w postaci saletry — podajemy pogłównie. Do nawożenia jesiennego wykorzystać można superfosfat potrójny, jeżeli natomiast musimy wysiać fosfor wiosną — używamy fosforanu amonu. Potas podajemy najczęściej w formie soli potasowej, która ogranicza kumulację azotanów. Na glebach torfowych często występuje niedobór miedzi i dlatego przed siewem konieczne jest nawożenie siarczanem miedzi, w dawce około 40–60 kg/ha.
  • Marchew uprawiać należy na redlinach. Tylko uprawa na glebach bardzo lekkich — ze względu na osypywanie się redlin — prowadzona bywa "na płask". Zaletą uprawy marchwi na redlinach jest uzyskanie dłuższych i bardziej kształtnych korzeni oraz łatwiejszy ich zbiór. Do formowania redlin używa się odpowiednich agregatów, które głęboko spulchniają i zagęszczają glebę, następnie formują redliny i odpowiednio wałują je, aby umożliwić podsiąkanie wody. Na redlinie wysiewa się zwykle dwa rzędy odległe od siebie o 6–8 cm. Z agregatem do formowania redlin można połączyć siewniki, aby za jednym przejazdem uformować redliny i wysiać nasiona.
  • Nasiona siejemy na głębokość 1,5–2 cm. Norma wysiewu zależy od ich zdolności kiełkowania. Dla marchwi do przechowywania norma wynosi 1,2–1,8 mln szt./ha (czyli około 0,9–3,6 kg, w zależności od wielkości nasion — w sprzedaży są nasiona kalibrowane, dlatego najczęściej normę podaje się w szt./ha). Przed siewem nasiona należy zaprawić przeciw chorobom i szkodnikom zgodnie z "Programem ochrony warzyw".
  • Przy uprawie marchwi na redlinach w czasie wegetacji należy wykonać 2- lub 3-krotne obredlanie. Nawożenie pogłówne azotem prowadzimy po około 6 tygodniach od siewu. Przy widocznych objawach niedoboru azotu można nawozić tym składnikiem dolistnie bez obawy zwiększenia zawartości azotanów w korzeniach — 2- lub 3-krotnie 1% roztworem mocznika. Na glebach, na których dawno nie stosowano obornika lub gdy pobieranie składników przez korzenie jest utrudnione (w czasie chłodów, suszy, przy nadmiernym uwilgotnieniu gleby), do dokarmiania dolistnego używa się nawozów wieloskładnikowych zawierających mikroelementy. Marchew zwykle nawozi się dolistnie 3 lub 4 razy. Pierwsze oprys­kiwanie wykonujemy, kiedy marchew ma około 5–8 liś­ci, a ostatnie — nie później niż 4 tygodnie przed zbiorem. Po wysiewie nasion i, gdy w czasie wschodów panuje susza, nawadniamy dawką około 15–20 mm. W okresie wegetacji w czasie niedoboru wilgoci, zwłaszcza w okresie formowania się korzeni spichrzowych (od początku lipca do września), nawadniamy marchew 2- lub 3-krotnie, podając każdorazowo 25–40 mm wody.