Hasło Ogrodnicze 12/2002

Rozmowa z mgr Aliną Lisowską, koordynatorem działu ekonomiki i rozwoju wsi Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Modliszewice, Oddział w Sandomierzu.

Pierwsza połowa roku często wyznacza koniunkturę w całym sezonie handlowym, gdyż eksport owoców w tym okresie oraz w krótko po nim jest zwykle największy pod względem liczby zarówno dostaw, jak i negocjacji cenowych. Sytuacja z minionego sezonu napawa optymizmem, a jedynie ceny niektórych produktów (np. mrożonych truskawek i czarnych porzeczek oraz schłodzonych wiśni i porzeczek czarnych) budzą niepokój. Ogólna wielkość eksportu owoców mrożonych w I połowie 2002 r. (100 000 t) była o 6% większa niż rok wcześniej. Prawdziwy boom eksportowy jabłek deserowych oraz zdobywanie dla nich nowych rynków zbytu (tabela) to zjawisko, które w takim nasileniu pojawiło się po raz pierwszy i powinno zmobilizować producentów oraz handlowców do utrzymania tego trendu w najbliższych sezonach. Duże dostawy za granicę mogą pomóc ustabilizować ceny w kraju przy dużej podaży owoców w bieżącym sezonie.

Człowiek odgrywa obecnie najważniejszą rolę w rozwoju ogrodnictwa. Moją opinię potwierdził wyjazd do Holandii oraz Niemiec. Spotkania i rozmowy z producentami, obserwacja ich zachowań, mentalności oraz funkcjonowania rynku ogrodniczego zmusiły mnie do zastanowienia się nad przyszłością polskich gospodarstw, a zwłaszcza rolą człowieka w jej kształtowaniu.

Od czasu protestów sadowników ceny jabłek przemysłowych się ustabilizowały. Jest to zresztą logiczne następstwo stanu europejskiego rynku. W 2001 roku zebraliśmy 920 000 ton jabłek przemysłowych, w bieżącym — około 762 000 ton. W przeliczeniu na koncentrat daje to około 23 000 ton tego produktu mniej. Podobnie jest na Węgrzech. W 2001 roku zebrano tam 605 000 ton jabłek, zaś w 2002 — 470 000 ton (o 20 000 ton koncentratu mniej). Stabilności światowego rynku koncentratu zagrażają jednak Chiny, które zwiększają jego eksport w ogromnym tempie (98 814 ton w 1999 r., 142 459 ton w 2000 r. i 229 287 ton w 2001 r.). Co gorsza, Chińczycy zaczynają już produkować także koncentrat kwaśny. Kilka lat temu Amerykanie w obronie stabilności swego rynku przeprowadzili przeciw chińskiemu koncentratowi postępowanie antydumpingowe. Obecnie chiński eksport zagraża Europie. W tym czasie wzrosła także produkcja i eksport koncentratu z innych krajów, choćby z Polski. Co potwierdza, że na rynku tego produktu są jeszcze spore rezerwy popytu, wynikające ze wzrostu spożycia.

Dzisiaj sadownikowi sukcesu nie zagwarantuje sama możliwość dostarczenia jabłek na rynek. Obok wyglądu zewnętrznego owocu coraz większego znaczenia nabierają wewnętrzne parametry jakościowe: zawartość cukrów i kwasowość owoców. Są one jednak niedoceniane w obrocie handlowym, chociaż decydują o smaku owoców. Większego znaczenia nabrały parametry określające teksturę jabłek, a wśród nich jędrność, jako najłatwiej mierzalny jej składnik.

Wyraźny wzrost zainteresowania sadowników uprawą grusz skłonił mnie do podjęcia badań nad właściwościami przechowalniczymi odmian: 'Erica', 'Dicolor', 'Carola' i 'Concorde', które w kraju produkowane są na coraz większą skalę. Ich przydatność do długiego przechowywania porównano z najbardziej znaną i popularną odmianą gruszek — 'Konferencją'.

W Polsce uprawą leszczyny zajmuje się od dawna wielu amatorów i zawodowych sadowników. Największe zgrupowanie plantacji tego gatunku znajdują się na Lubelszczyźnie (w okolicach Krasnegostawu i Kraśnika), w rejonie Sandomierza oraz Buska. Częstą przeszkodą w dobrym plonowaniu leszczyny jest przemarzanie rozwiniętych kwiatów oraz występowanie chorób w okresie wegetacji. Przeprowadzone w latach 1994–2000 badania na owocujących plantacjach odmian 'Kataloński', 'Olbrzymi z Halle', 'Cenny Webba', 'Trapezuński', 'Lamberta Czerwony', 'Siewka Jeevego', 'Cosford' i leszczynie pospolitej w południowo-wschodniej Polsce, potwierdziły duże zagrożenie leszczyny przez grzyby patogeniczne.

Podczas targów Polagra Farm '2002 udało mi się porozmawiać z Jerzym Wilczewskim (fot. 1) z Białousów k. Białegostoku. Jego gospodarstwo, specjalizuje się w uprawie róż (11 hektarów szklarni i zblokowanych tuneli foliowych) oraz porzeczki czarnej i borówki amerykańskiej. Właściciel jest również znany z tego, że wprowadza do produkcji nowe rośliny i różne technologiczne nowości.

Na krajowym rynku deserowych śliwek, coraz więcej jest odmian o dużych lub bardzo dużych owocach, na przyekład 'Amers', 'Oneida', 'Empres', 'Najbolja', równocześnie dobrze sprzedają się znacznie mniejsze, ale znane i cenione przez konsumentów śliwki Węgierki Zwykłej. Od niedawna można również spotkać jej klony 'Tolar', 'Nectavit' i 'Promis', wpisane do Rejestru odmian w 1998 roku. Owoce nowych klonów różnią się od odmiany wyjściowej tym, że są wolne od wirusów oraz znacznie wolniej niż odmiana od której pochodzą porażane są przez groźną chorobę wirusową — szarką. Mimo to warto nowe drzewa sadzić w pewnej (200–300 m) odległości od starych nasadzeń śliwowych.

Sezon 2001/2002 będziemy pamiętać jako rekordowy przynajmniej z trzech powodów: wysokich zbiorów, niskich cen i kłopotów ze sprzedażą owoców. Trudno się więc dziwić, że większość sadowników chciałaby o nim zapomnieć. Należałoby jednak raczej potraktować ten sezon jako nader niepokojące memento oraz zastanowić się nad stanem produkcji sadowniczej, a nade wszystko rynku owoców, i nad tym, co koniecznie należy zrobić, aby rozwiązać najbardziej palące problemy.

W dniach 28–30 sierpnia w Skierniewicach odbyła się 41. Ogólnopolska Naukowa Konferencja Sadownicza. Z uwagi na dużą liczbę wystąpień podzielono ją na cztery bloki tematyczne: hodowla, ocena odmian i podkładek; przechowalnictwo, przetwórstwo i mechanizacja prac w uprawach sadowniczych oraz ekonomia i marketing; modele sadów, regulowanie wzrostu i owocowania; pielęgnacja gleby, nawożenie i nawadnianie.

W ostatnich latach obserwuje się wiele pozytywnych zmian w krajowych sadach. Wprowadzane są nowe odmiany i sposoby formowania drzew, nawadnianie plantacji i najnowsze technologie przechowywania oraz sortowania owoców. Niestety, w wielu gospodarstwach przed opryskiwaczami czas się zatrzymał. W niniejszym artykule przedstawię kilka najważniejszych błędów, popełnianych w technice opryskiwania sadów.

Wirusa tego zaobserwowano po raz pierwszy na pomidorach w 1999 roku — w Holandii i Anglii. W ciągu dwóch kolejnych lat jego obecność stwierdzono w wielu innych krajach Europy (w Holandii zaatakował 70–90% upraw, w Belgii — 50%, w Niemczech występował sporadycznie — red.) oraz w Kanadzie i USA. Gwałtowne i powszechne pojawienie się wirusa mozaiki pepino (PepMV) nie jest przypadkowe. Należy sądzić, że występował on wcześniej, ale na poziomie nieszkodliwym i przez to był niezauważany.

Czechy, Polska, Słowacja i Węgry są coraz bliżej integracji z Unią Europejską. Wejście do tej organizacji zadecyduje o zmianach, jakie będą musiały zajść na rynku warzyw. Wynika to zwłaszcza z faktu, że ustawowo wprowadzone zostaną unijne standardy marketingowe na wszystkich etapach obrotu warzywami. Wymagania te będą dotyczyć rynku hurtowego oraz detalicznego, a ich upowszechnienie spowoduje dalsze zmniejszanie różnic w podaży warzyw w krajach obecnej i przyszłej UE. W Czechach, na Słowacji i Węgrzech warzywa — przy podobnej jakości (fot. 1) — są przeważnie dużo droższe niż w Polsce.

Olimpiadą nazwał Zygmunt Czerniak, dyrektor Rolniczego Zakładu Doświadczalnego w Żelaznej VI Dzień Marchwi, który odbył się 18 października. Wzięło w niej udział ponad osiemdziesiąt odmian lub rodów marchwi — aby je ocenić przeprowadzono około 2 tysięcy pomiarów (uzyskane wyniki przedstawiamy w tabelach 1 i 2). Warunki, w których przyszło im z sobą konkurować po raz kolejny okazały się trudne, ale za to jednakowe, a tylko w takich — jak powiedział Z. Czerniak — można rywalizację oceniać.

W poprzednim artykule z tego cyklu (HO 11/2002) Autor przedstawił zależności pomiędzy ilością światła a uzyskiwanym plonem pomidorów oraz metodę obliczania potrzebnej ilości światła przydatną przy określaniu czasu doświetlania (red.).

Rzodkiewka jest warzywem uprawianym dość powszechnie w tunelach foliowych lub szklarniach wielu gospodarstw. Ze względu na bardzo krótki okres wegetacji traktowana jest najczęściej jako uprawa przed- lub poplonowa. W gospodarstwach specjalizujących się w uprawie tego warzywa pomija się często aspekt zmianowania i uprawę prowadzi w monokulturze — kilka razy w roku na tym samym miejscu. Okazało się, że wiele nowoczesnych, mieszańcowych odmian zagranicznego pochodzenia, o doskonałych cechach jakościowych wykazuje większą wrażliwość na niektóre odglebowe choroby grzybowe w porównaniu z odmianami ustalonymi, uprawianymi od wielu lat. Do najgroźniejszych należą czernienie korzeni rzodkiewki oraz parch zwykły. W niektórych gospodarstwach, specjalizujących się w uprawie rzodkiewki i rzodkwi na skalę towarową, te dwie choroby poczyniły straty w plonach dochodzące nawet do 80%. Oto kilka informacji o występowaniu, objawach i możliwościach zapobiegania tym chorobom.