Hasło Ogrodnicze 10/2004

Podczas tegorocznej "Polagry Farm" firma De Ruiter Seeds organizuje czwartą już konferencję poświęconą marketingowi warzyw szklarniowych i po raz czwarty patronat prasowy nad tym spotkaniem objęła nasza redakcja. O wypowiedź na tematy związane ze zmianami dokonującymi się w produkcji pomidorów i ich sprzedaży poprosiliśmy dyrektora De Ruiter Seeds dr. Tomasza Pyzika (fot.).

Rozwój sytuacji na hurtowym rynku pomidorów i ogórków spod osłon w tym roku kształtował się pod wpływem wielu czynników. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy: zmiany uwarunkowań zewnętrznych spowodowanych zniesieniem po 1 maja ostatnich barier granicznych ze starymi krajami Unii Europejskiej (ceny wejścia i cła), zmniejszony popyt ze strony znacznej części gospodarstw domowych, spowodowany wzrostem cen niektórych artykułów spożywczych, związanym z "efektem wejścia", niekorzystny dla tych upraw przebieg warunków pogodowych, zwłaszcza w maju — z najniższą od 13 lat średnią temperaturą, znaczny wzrost cen niektórych środków produkcji oraz rosnące znaczenie w kanałach dystrybucji dużych sieci handlowych.

Greenery (fot. 2 i 3) jest największym europejskim dostawcą pomidorów na rynek świeżych warzyw. Ta firma handlowa, mająca główną siedzibę w Holandii, jest własnością spółdzielni liczącej ponad 2000 członków. Sprzedaje ona rocznie ponad 300 tys. ton pomidorów oraz innych warzyw pochodzących z holenderskich upraw. Przez Greenery sprzedawane są również duże ilości pomidorów wyprodukowanych w Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Wartość sprzedaży pomidorów szacowana jest na 500 milionów euro. Greenery jest również dużym dostawcą papryki, ogórków, oberżyny oraz owoców — winogron, owoców cytrusowych, kiwi, jabłek i gruszek.

Rozmowa z Robertem Fibingierem — menedżerem sprzedaży w firmie Vegex

Kaliscy producenci od końca maja mogą sprzedawać pomidory między innymi za pośrednictwem Centrum Warzywno-Owocowego "Calisia". Współwłaścicielami tej spółki są Paweł Gulczyński, Maciej Krysiński, Cezary Rektor oraz firma Polfarm. CWO mieści się w Kaliszu, w magazynach dawnej Agromy (fot. 1).

Podczas tegorocznej wystawy w Tłokini producenci mogli obejrzeć uprawę pomidorów firmy De Ruiter Seeds w dwóch gospodarstwach w okolicy Kalisza. Szklarnie dla zwiedzających "otworzył" Andrzej Winowicz z miejscowości Mroczki Małe, który jako jeden z nielicznych jeszcze naszych ogrodników zainstalował w szklarniach metalowe rynny, w których układane są maty wełny mineralnej (fot. 1). W lipcu tego roku prowadzona przez niego uprawa pomidorów otrzymała certyfikat EUREPGAP. Swoją produkcję zaprezentował także Ryszard Prus (fot. 2) z miejscowości Cienia, w którego obiektach z nowinek technicznych, jak sam mówi, brakuje tylko rynien i zamkniętego obiegu pożywki.

Polskie organizacje producentów (OP), które uzyskały status uznania po 1 maja tego roku, mogą już działać w taki sam sposób, jak analogiczne podmioty gospodarcze w starej UE. Oznacza to, że funkcjonują one zgodnie z zasadami zapisanymi w prawodawstwie wspólnotowym — w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2200/96 oraz rozporządzeniu Komisji Europejskiej nr 1433/03, które obecnie obowiązują w Polsce (i pozostałych państwach członkowskich) wprost. Prawodawstwo krajowe ma jedynie charakter kompetencyjny, to znaczy precyzuje sposób wykonywania zadań nałożonych w przepisach unijnych na państwo członkowskie. Na rynku owoców i warzyw zadanie takie spełnia "Ustawa o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego". Obowiązek uznawania OP nałożono tam na wojewodów, zaś wypłatą środków pomocowych należnych OP na mocy prawa wspólnotowego zajmuje się ARiMR jako agencja płatnicza. Dotyczy to również pomocy finansowej do funduszu operacyjnego. Jest to podstawowa forma finansowania OP. Warto zatem szczegółowo zapoznać się z zasadami rządzącymi funduszem operacyjnym i warunkami, jakie trzeba spełnić, aby uzyskać należną pomoc finansową.

Internet staje się podstawowym narzędziem wpływającym na rozwój społeczny i gospodarczy świata. Używanie poczty elektronicznej, transmisji danych, handel i transakcje elektroniczne oraz korzystanie z usług multimedialnych jest coraz powszechniejsze, również w branży ogrodniczej. W tym artykule chcę przedstawić podstawy działania internetu, informacje o tym, jak założyć skrzynkę pocztową e-mail, własną stronę WWW oraz zasady poszukiwania informacji za pomocą wyszukiwarek.

Ostatni sezon rozczarował polskich producentów owoców miękkich. Nienotowane od wielu lat niskie ceny, zwłaszcza czarnych i czerwonych porzeczek oraz malin, były przyczyną ostrych protestów producentów. Większe różnice cen (w porównaniu z sytuacją w 2003 r.) odnotowano w przypadku owoców deserowych niż przemysłowych. Z tych ostatnich tylko agrest osiągnął notowania podobne do ubiegłorocznych. Przyczyną załamania się cen były wyższe tegoroczne zbiory oraz niskie zainteresowanie polskimi mrożonkami importerów, którzy posiadali jeszcze zapasy tych produktów z ubiegłego roku. Pojawiła się też konkurencja Chin oferujących bardzo tanie produkty.

Poprzedni artykuł tego cyklu (HO 9/2004) dotyczył szczegółowych wymagań, które każde gospodarstwo ogrodnicze musi uwzględnić przy opracowaniu Kodeksów GMP oraz GHP — lokalizacji gospodarstwa, jego otoczenia i infrastruktury, obiektów i ich układu funkcjonalnego, maszyn i urządzeń, procesów mycia i dezynfekcji, zaopatrzenia w wodę oraz kontroli odpadów i ścieków. Poniżej prezentuję wymagania związane z zabezpieczeniem gospodarstwa przed szkodnikami (innymi niż występujące na plantacjach), a także dotyczące szkoleń, higieny personelu oraz prowadzenia dokumentacji i zapisów z zakresu GHP.

Jedna z moich stałych respondentek określiła tegoroczny stan rynku śliwek jednym słowem — "śliwowica". Nie miała przy tym na myśli słynnego napitku z Łącka, ale coś, co współczesna młodzież określa mianem "sajgonu". Niskie ceny śliwek nie są niespodzianką, bo wyjątkowego urodzaju tych owoców spodziewaliśmy się już od kwitnienia. Ich ceny hurtowe na rynku warszawskim były na początku września średnio o połowę niższe w porównaniu z tymi na początku września roku ubiegłego (odpowiednio 2 zł/kg i 1 zł/kg). Ceny detaliczne spadły mniej, bo tylko o 38% (z 3,3 zł/kg do 2,4 zł/kg), co jednak jest w takich sytuacjach zjawiskiem normalnym.

We wrześniowym numerze "Hasła Ogrodniczego", przedstawiając drogę złożenia wniosku o emeryturę "unijną", wspomniałam o instytucji rozpatrującej, czyli tej, do której wniosek o emeryturę został zgłoszony i która kieruje postępowaniem związanym z przyznaniem emerytury przez instytucje właściwe państw członkowskich (w których wnioskodawca był ubezpieczony). Instytucja rozpatrująca obowiązana jest do niezwłocznego przekazania wszystkim instytucjom zagranicznym uczestniczącym w postępowaniu emerytalnym stosownych formularzy unijnych. Muszą one być przekazane bez zbędnej zwłoki, aby wniosek o emeryturę mógł być rozpatrzony równocześnie we wszystkich wymienionych przez wnioskodawcę państwach.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu trudno było wyobrazić sobie intensywny sad czereśniowy z dużą liczbą niewielkich drzew na jednostce powierzchni. Działo się tak, ponieważ z powodu silnego wzrostu czereśni zalecano ich sadzenie w rozstawach 10 m x 10 m lub 8 m x 8 m, a do zbioru owoców niezbędne były wieloszczeblowe drabiny. Dziś sytuacja uległa diametralnej zmianie. Nowoczesną i opłacalną uprawę czereśni można prowadzić w sposób analogiczny, jak intensywną uprawę jabłoni. Możliwość taką stwarzają słabo rosnące podkładki, na których drzewka czereśni są już dostępne w szkółkach. Z doświadczeń prowadzonych w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach wynika, że szczególnie obiecujące są dwie spośród nich — 'P-HL A' i 'GiSelA 5'.

Do przechowywania powinny być przeznaczane jedynie owoce najwyższej jakości (klasa "Ekstra" i I), zgodnie z wymaganiami zawartymi w normach jakościowych. Przechowywanie owoców należących do klasy II lub nie-spełniających wymagań jakościowych wydaje się nieuzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia. Producenci dostarczający owoców na rynek muszą sprostać coraz silniejszej konkurencji. Liczy się nie tylko zgodność z obowiązującymi normami, ale także możliwość ciągłych dostaw przy zachowaniu stabilnych cech jakościowych. W wielu przypadkach okazuje się to trudne do osiągnięcia, zwłaszcza w fazie obrotu handlowego.

Mieczysław Koprowski z Binowa koło Szczecina od kilkunastu lat uprawia wiśnie i czereśnie. Trzy lata temu zdecydował się również posadzić kilkuodmianową kwaterę śliwy japońskiej. W przyszłości planuje rozwijanie w gospodarstwie uprawy mało znanych gatunków, których owoce najczęściej można bez problemu sprzedać.

Pozwalam sobie skreślić kilka uwag w odpowiedzi na artykuł profesora Eberharda Makosza pt. "Tanie może być drogie" (HO 11/2003), chociaż na dobrą sprawę obszar naszego sporu jest niewielki. Powtórnie zabieram jednak głos, gdyż z punktu widzenia przyszłości naszego sadownictwa problem restrukturyzacji nasadzeń jest jednym z ważniejszych. W praktyce sadowniczej nie zawsze można wybrać rozwiązanie najszybciej prowadzące do celu. Nie oznacza to oczywiście negowania wartości takich rozwiązań.

Pozwalam sobie skreślić kilka uwag w odpowiedzi na artykuł profesora Eberharda Makosza pt. "Tanie może być drogie" (HO 11/2003), chociaż na dobrą sprawę obszar naszego sporu jest niewielki. Powtórnie zabieram jednak głos, gdyż z punktu widzenia przyszłości naszego sadownictwa problem restrukturyzacji nasadzeń jest jednym z ważniejszych. W praktyce sadowniczej nie zawsze można wybrać rozwiązanie najszybciej prowadzące do celu. Nie oznacza to oczywiście negowania wartości takich rozwiązań.

W ISK w Skierniewicach prowadzi si'Cigaline', 'Cigoulette', 'Cilady', 'Ciloe', 'Cirano', 'Cireine', 'Darselect', 'Elkat', 'Filon', 'Florence', 'Gaviota', 'Granda', 'Kimberly', 'Madeleine®Civmad', 'Maya', 'Nadina', 'Oda', 'Onda', 'Paros', 'Patty', 'Pavana', 'Rosie', 'Sophie', 'Vikat', 'Vima Tarda' i 'Vima Zanta', które porównywano z trzema odmianami standardowymi: 'Honeoye' (wczesna), 'Elsanta' (stkie odmiany podzielono na pi

Gospodarstwo ogrodnicze Top-Plant ze Szczecina specjalizuje się w produkcji sadzonek i owoców truskawek oraz roślin rabatowych. Truskawki uprawia się w starych szklarniach bułgarskiej konstrukcji, na powierzchni ponad 4 hektarów. Według Krzysztofa Worocha, współwłaściciela gospodarstwa, pod osłonami nie opłaca się uprawiać truskawek na niewielkich powierzchniach – opłacalność gwarantuje minimum hektar, który umożliwia nawiązywanie kontraktów handlowych z większymi odbiorcami.

W poprzednim numerze "Hasła Ogrodniczego" przedstawiłem nowe rozwiązania opryskiwaczy do ochrony sadów prezentowane na Targach Intervitis Interfructa w Stuttgarcie (11–15 maja). Poniżej przedstawiam kosiarki, opryskiwacze do herbicydów i maszyny do pasowego nanoszenia materiału organicznego.

Rejon Sandomierza jest drugim pod względem wielkości ośrodkiem produkcji sadowniczej w Polsce. Najwięcej uprawia się tam jabłoni, ale w ciągu ostatnich pięciu lat, jak szacują tutejsi producenci, nawet o 100% wzrósł areał uprawy moreli, zwiększono także nasadzenia brzoskwini. Ostatnie lata sprzyjały uprawie tych dwóch gatunków, a producenci sprzedawali ich owoce po stosunkowo wysokich cenach. Ten rok, z uwagi na dużą podaż moreli i brzoskwiń oraz słabe zorganizowanie sprzedaży, spowodował jednak znaczny spadek cen tych owoców.

Zawartość dostępnych form składników pokarmowych w glebie istotnie wpływa na odżywianie się roślin. O przyswajalności składników mineralnych decyduje wiele czynników: wilgotność, temperatura i odczyn gleby, proporcje pomiędzy poszczególnymi składnikami, specyficzne cechy uprawianego gatunku lub nawet odmiany. Powszechną metodą oznaczania potrzeb nawozowych jest analiza chemiczna gleb. Na podstawie wieloletnich badań opracowano metodykę wykonywania analiz, pobierania próbek oraz ustalono liczby graniczne określające poziom zasobności gleb. Na podstawie wyników analiz ustala się potrzeby wapnowania i nawożenia gleb. Analizy chemiczne oraz interpretacja wyników przeprowadzane są w wyspecjalizowanych laboratoriach.

Jednym z czynników decydujących o wielkości plonu i jakości korzeni marchwi jest zachwaszczenie. Wschody tej rośliny pojawiają się po 2–3 tygodniach od siewu, w warunkach niesprzyjających kiełkowaniu nawet później. Do tego czasu plantacja może być już w znacznym stopniu pokryta szybko rosnącymi chwastami.

Obok tematyki dotyczącej niedoboru składników mineralnych i chorób, wybór odmian jest najczęściej poruszanym tematem w rozmowach z producentami. Jest to czynnik w istotny sposób wpływający na wysokość i jakość uzyskiwanych plonów. Z odmianą związana jest również podatność i odporność na choroby i szkodniki, co ma szczególne znaczenie w uprawach integrowanych i ekologicznych. Dopiero mając dobrą odmianę można doskonalić inne elementy uprawy.

W integrowanej uprawie warzyw kapustnych szczególnie istotne jest nawożenie organiczne jako źródło próchnicy glebowej i składników pokarmowych dla roślin. Nawozy mineralne powinno się stosować tylko dla uzupełnienia niedoborów składników w glebie, określonych na podstawie analizy chemicznej. Wykonuje się ją przed uprawą i stosownie do jej wyników należy dokonać bilansu składników mineralnych w glebie oraz ustalić dawki nawozów organicznych i, uzupełniająco, nawozów mineralnych.

Po tegorocznych doświadczeniach trudno jest podjąć decyzję o wyborze typu pomidora na nowy sezon. W roku ubiegłym sytuacja wydawała się prosta, mamy bowiem świeżo w pamięci duże zainteresowanie zagranicznych kupców naszymi pomidorami. To wywołało u producentów przekonanie o łatwości zdobywania nowych, chłonnych rynków zachodnich. Jednak bieżący rok zmusił większość naszych ogrodników do weryfikacji zbyt optymistycznych założeń.

Podczas XII Dnia Papryki w Potworowie, tradycyjnie organizowanego 6 sierpnia, zainteresowani zagadnieniami uprawowymi mogli tym razem wysłuchać wykładu dr. Agnieszki Stępowskiej o certyfikacji upraw integrowanych i zasadach standaryzacji owoców oraz Sławomira Pietrzaka — szefa platformy logistycznej Warszawskiego Rolno-Spożywczego Rynku Hurtowego w Broniszach na temat zagadnień związanych z handlem i organizacją produkcji (czyt. też HO 9/2004).

X Konferencja Katedr Uprawy Roli i Nawożenia Roślin Ogrodniczych, jaką zorganizowano 17 i 18 czerwca w Krakowie, poświęcona była proekologicznym aspektom nawożenia.

Glorioza jest egzotycznym kwiatem produkowanym pod osłonami już od ponad 50 lat. Wprawdzie nadal pozostaje tylko uzupełnieniem bogatego asortymentu kwiatów ciętych i roślin doniczkowych, ale w ostatnich latach jej znaczenie nieco wzrosło. Powróciła bowiem moda na oryginalne dekoracje wnętrz, a także na małe bukieciki, do których glorioza szczególnie się nadaje. W 2003 roku sprzedano na giełdach holenderskich prawie 2,8 mln jej kwiatów ciętych o wartości ponad 870 tysięcy euro oraz 88 tysięcy gloriozy doniczkowej za ponad 625 tysięcy euro.

Ewa i Andrzej Kowalscy (fot. 1) z Chotycz niedaleko Siedlec pierwsze kwiaty anturium sprzedali w 1987 roku. Wcześniej specjalizowali się w produkcji warzyw szklarniowych. Należą do współtwórców Klubu Producentów Anturium, w którego zarządzie pan Andrzej zasiada kolejną kadencję.

Ekwador to, obok Kolumbii, główny dostawca kwiatów ciętych róż z Ameryki Południowej. Oba te kraje, podobnie jak kilka państw Afryki oraz Izrael, stały się najważniejszymi pozaeuropejskimi centrami produkcji tych kwiatów i zajmują dwa pierwsze miejsca pod względem powierzchni uprawy róż. W Ekwadorze plantacje pod osłonami zajmują około 3600 ha (najwięcej na świecie) i położone są na wysokości mniej więcej 2500–3300 n.p.m., gdzie panują bardzo sprzyjające tym roślinom naturalne warunki, zwłaszcza termiczne i świetlne. Innym czynnikiem, który zdecydował o rozwoju "różanego biznesu" w tamtym rejonie świata, jest łatwo dostępna siła robocza. Wśród ekwadorskich plantatorów znajduje się jeden Polak — Andrzej Wacław Morawski (fot. 1), który 25 lat temu opuścił rodzinny Kraków i wyemigrował do Ameryki Południowej, a w 1995 roku zajął się produkcją róż.

Rynek ogrodniczy w Rosji, podobnie jak cała nowa gospodarka rosyjska, ma tylko 10–12 lat. W 2003 roku minęła dekada od rozpoczęcia działalności przez głównych importerów hurtowych — firmy Green Line, Amadey i Business-Bouquet. To właśnie one zainicjowały prowadzenie handlu kwiatami w cywilizowany sposób i wygrały w konkurencji z czarnym rynkiem, który funkcjonował bardzo aktywnie na początku reform gospodarczych w latach 1991–1992.

Lawenda jest rośliną coraz częściej uprawianą, zarówno pod osłonami, jak i w szkółkach roślin ozdobnych. Często jednak jakość oferowanych roślin nie jest zadowalająca, czego przyczyną są rozwijające się na lawendzie mikroorganizmy chorobotwórcze.

Aukcje zegarowe, na których odbywa się hurtowy handel roślinami ozdobnymi, kojarzą się jednoznacznie z Holandią. Tymczasem podobnie funkcjonujące przedsiębiorstwa istnieją także w Niemczech. Wbrew nie tak dawnym prognozom, wieszczącym rychły kres tego typu kwiaciarskich rynków hurtowych, nie zniknęły one z mapy Europy. Powstają wręcz nowe giełdy posługujące się zegarowym systemem licytacji i związanym z nią sposobem sprzedaży towaru. Najmłodsza aukcja tego rodzaju — otwarta w grudniu 2002 roku — znajduje się w niemieckiej miejscowości Straelen-Herongen, blisko Zagłębia Ruhry, a zarazem granicy z Holandią. Takie strategiczne położenie zapewnia giełdzie nie tylko łatwy dostęp do klientów z największego w Niemczech rynku (aglomeracja złożona z kilku dużych miast Zagłębia), ale także do odbiorców z południowo-wschodniej części Kraju Tulipanów, który swoje najważniejsze aukcje ma ulokowane na zachodzie.