Numer 08/2002
W układaniu zaleceń nawozowych pomóc mogą programy komputerowe — w Polsce dostępne są dwa — wykonujące szybko, dokładnie i bezbłędnie wszystkie niezbędne obliczenia. Wystarczy komputer przeznaczony do prac biurowych (w cenie od dwóch do trzech tysięcy złotych), z systemem operacyjnym Windows. Minimalne wymagania sprzętowe to procesor 100 MHz oraz 32 MB pamięci operacyjnej. Do korzystania z programu GroFert, potrzebny jest dodatkowo modem, dający możliwość pracy w internecie. Użytkowanie takich programów do układania zaleceń nawozowych należy rozpocząć od zdobycia dodatkowej wiedzy związanej z ich obsługą. Metoda ta umożliwia jednak szybką korektę nawożenia i pozwala na stworzenie lepszych warunków uprawianym warzywom.
| Hortus | ||
Bezpłatną wersję demonstracyjną (tak zwane demo) tego programu można znaleźć w internecie na stronie www.adviser.kujawy.com.pl. Zanim zostanie przesłana, należy jednak wypełnić formularz podając imię i nazwisko oraz adres e-mail, pod który zostanie przesłane hasło pozwalające na ściągniecie programu. Wersja demonstracyjna działa tylko przez 30 dni i pozwala na wykonanie obliczeń dla kilku gatunków warzyw. Jeśli ogrodnik uzna, że program ten spełnia jego wymagania, powinien zakupić pełną wersję. Hortus, zarówno w pełnej wersji jak i demonstracyjnej, jest programem, który po zainstalowaniu w komputerze może obliczać ilość potrzebnych nawozów, zarówno w uprawach polowych, jak i pod osłonami. Instalacja w katalogu c:Hortus odbywa się automatycznie po uruchomieniu programu install.exe i nie powinna sprawiać żadnych problemów. By program działał poprawnie po instalacji najlepiej ponownie włączyć komputer. Po uruchomieniu programu po lewej stronie okna pojawia się pasek narzędzi, który po chwili znika. Przesunięcie myszki do lewej strony ekranu powoduje ponowne jego pokazanie. Dla osób z niewielkim doświadczeniem komputerowym takie rozwiązanie może wydawać się kłopotliwe, jednak pozwala ono na zwiększenie na ekranie miejsca, na którym będziemy wykonywali obliczenia. Pasek narzędzi podzielony jest na dwie części: w górnej znajdują się funkcje niezbędne do obliczania ilości nawozów potrzebnych do przygotowania pożywek przy nawożeniu płynnym pod osłonami, głównie w uprawach na wełnie mineralnej, w dolnej — w uprawach w podłożach organicznych i w glebie (zarówno w polu, jak i pod osłonami — folia, szklarnia). Program Hortus może być wykorzystany dla usługowego opracowywania zaleceń nawozowych, gdyż znajdują się w nim dwie bazy z adresami plantatorów uruchamiane po naciśnięciu ikony "Plantator". Możliwe jest dopisywanie nowych osób, poprawianie istniejących adresów, jak również usuwanie danych. Informacje o plantatorze zamieszczane są na wydruku z gotowymi zaleceniami nawozowymi. Oddzielnie wpisuje się dane osób, dla których opracowywany jest skład pożywek płynnych, a oddzielnie potrzebujących zaleceń dla upraw polowych oraz w podłożach organicznych. Taki podział może powodować konieczność wpisania dwukrotnie tych samych informacji o osobach, lecz równocześnie wprowadza pewien porządek.
Rośliny, dla których program oblicza ilość nawozów, można znaleźć w wykazie (po wybraniu ikony "Roślina"). Dla upraw w podłożach organicznych i w polu w wykazie znajdują się zalecenia dla produkcji w tunelu foliowym oraz w szklarni (między innymi dla pomidora i ogórka). Można dobrać także zalecenia dla różnych faz uprawy (np. dla papryki — produkcja rozsady, wzrost, kwitnienie, owocowanie) lub do uprawy w różnych podłożach (np. uprawa pomidora w słomie, w podłożu z ponad 50% udziałem torfu) lub w różnych okresach roku (latem, zimą). W uprawie kalafiora i kapusty głowiastej białej możliwy jest wybór zaleceń w zależności od wczesności odmiany. Przy opracowywaniu składu pożywki w uprawach na wełnie mineralnej, zwłaszcza dla pomidora i ogórka, istnieje możliwość wyboru nie tylko okresu uprawy, fazy rozwojowej, lecz również odmiany (dla pomidora na przykład 'Grace', 'Cunero' F1, 'Raissa' F1, 'Recento' F1), czy rodzaju pożywki (startowa, standardowa). Łącznie zamieszczono kilkadziesiąt różnych pożywek i poziomów zawartości składników mineralnych w podłożach organicznych i glebie. Program ma jednak pewne braki — jest na przykład tylko jedna pożywka dla uprawy papryki na wełnie mineralnej. Nie jest to jednak poważny mankament, gdyż zalecenia dotyczące składu każdej pożywki można w trakcie obliczeń korygować i zmiany zapisywać. Program Hortus zawiera dużą bazę nawozów. W trzech wykazach znajdują się pięćdziesiąt trzy nawozy do przygotowywania pożywek, cztery zakwaszające i pięćdziesiąt do upraw polowych i w podłożach organicznych. Można prześledzić zawartość składników pokarmowych w poszczególnych nawozach. W programie jest miejsce na wpisanie cen preparatów, co pozwala na obliczenie kosztów nawożenia w czasie opracowywania zaleceń. Niestety, nie ma możliwości dopisywania nowych nawozów czy modyfikacji składu istniejących. Obliczenia ilości nawozów w uprawach polowych i podłożach organicznych wykonuje się po naciśnięciu ikony "Gleba", co powoduje wyświetlenie listy analiz. Zalecenia można zmieniać po wybraniu polecenia "Edytuj", a wyniki nowej analizy wprowadza się poleceniem "Nowa analiza". W celu łatwiejszego odszukania wcześniej opracowanych zaleceń, listę można sortować według numeru próby, plantatora, daty opracowywania zaleceń lub rośliny. Gdy rozpoczyna się przygotowanie nowych zaleceń, trzeba podać datę oraz informacje o plantatorze. Następnie, należy wybrać nawozy, za których pomocą mają być dostarczone składniki pokarmowe (można wybrać maksymalnie 10 nawozów). Jeżeli wybranych zostanie kilka zawierających ten sam składnik, program poda parę rozwiązań, z których można wybrać najkorzystniejsze. Po wybraniu nawozu należy wprowadzić składniki, o które ma być wzbogacona gleba (najlepiej na podstawie analizy), zaznaczyć pole "Bilans", podać pH i rodzaj gleby. Czynniki te zostaną uwzględnione przy obliczaniu dawek nawozów. Dobór dawek rozpoczynamy po wybraniu polecenia "Optymalizacja". Obliczenia ilości nawozów dla przygotowania pożywek płynnych wykonuje się po wybraniu ikony "Pożywka". Po podaniu danych o plantatorze, wybraniu rośliny i fazy wzrostu oraz nawozów należy wprowadzić zawartość składników pokarmowych w wodzie. Można wykorzystać dane dwóch ujęć wody podając, jaki udział stanowi każde z nich. Program zakłada, że wraz z wynikami zawartości składników pokarmowych w wodzie producent posiada informacje dotyczące ilości nawozu zakwaszającego. Takie dane, przy możliwości użycia dwóch nawozów zakwaszających, również należy wprowadzić do programu. Skład pożywki można modyfikować (poprzez zmianę zawartości któregokolwiek ze składników) dostosowując ją do warunków uprawy, odmiany czy właściwości podłoża. | ||
|
| ||
| GroFert | ||
Producent, który chciałby skorzystać z tego programu, musi odwiedzić stronę internetową pod adresem www.grodan.com. GroFert działa tylko w internecie, w języku angielskim. Chcąc uruchomić program, trzeba się zalogować — podać nazwę użytkownika oraz hasło dostępu. Po wypełnieniu formularza zgłoszeniowego i podaniu w nim swoich danych (imienia, nazwiska, adresu) w ciągu kilku dni ogrodnik otrzymuje od firmy niezbędne do uruchomienia programu informacje. Użytkowanie GroFert przez pierwsze trzy miesiące jest bezpłatne. Pracę z nim powinno się rozpocząć od wpisania danych o uprawie, które są konieczne do przeprowadzenia obliczeń.
Przy opracowywaniu zaleceń nawozowych korzysta się z formularza, do którego należy wprowadzić, między innymi, stężenie nawozów w zbiorniku, EC na kroplowniku, pojemność zbiorników oraz nawozy. Z listy roślin, należy wybrać uprawianą (jeżeli nie ma jej na liście, można prosić firmę o jej dołączenie, jednocześnie dane o zawartości składników pokarmowych w macie i kroplowniku). Program nie daje możliwości wyboru pojedynczych nawozów, lecz operuje ich zestawami. Jeśli żaden z oferowanych zestawów nie jest zadowalający, można wypełnić formularz podając własny zestaw nawozów, który po sprawdzeniu przez pracowników firmy, zostanie dołączony do listy. Następnie należy podać informacje o zawartości składników pokarmowych w wodzie użytej do przygotowania pożywek. Można uwzględnić cztery źródła wody: pierwsze dwa — ze studni, następne — deszczówka i ostatnie — woda pochodząca z recyrkulacji przy zamkniętych systemach podawania pożywki. Dla każdego ujęcia (oprócz deszczówki) należy podać, jaki będzie jego udział w całej ilości wykorzystywanej do przygotowania pożywki. Po wpisaniu danych, można przystąpić do obliczeń składu pożywki — tylko na podstawie zawartości składników pokarmowych w wodzie lub z uwzględnieniem analizy zawartości składników pokarmowych w wyciągu z maty. W pierwszym przypadku program nie uwzględni w obliczeniach korekty składu pożywki, wynikającej z różnicy pomiędzy rzeczywista a docelową zawartością składników w macie. W obydwu przypadkach można również wprowadzić swoją korektę do zawartości składników pokarmowych w pożywce. Program obliczy ilość nawozu zakwaszającego potrzebną do uzyskania odpowiedniego pH. Po wybraniu polecenia "Recalculate" otrzymamy dane o ilości nawozów, jaką należy dodać do zbiorników A i B (nawóz zakwaszający dodawany jest zawsze do zbiornika B). | ||
|
| ||
| Zarówno program Hortus jak i GroFert pozwalają na zachowanie w pamięci opracowanych zaleceń. Dzięki czemu w okresie uprawy można opracować nową pożywkę na podstawie już istniejącej. Obydwie firmy deklarując kompleksową pomoc przy opracowywaniu zaleceń oraz dostosowaniu programu dla potrzeb producenta, oferują wprowadzenie do niego, zgodnie z życzeniem klienta, nowych nawozów i upraw. | ||
|
| ||
| Dr Włodzimierz Krzesiński jest pracownikiem Katedry Warzywnictwa AR w Poznaniu | ||
