• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 11/2002

PRODUKT — JABŁKA DESEROWE

Laureatem konkursu "Polski Producent Żywności 2002" za produkt "Jabłka deserowe" został kompleks sadowniczo-szkółkarskie Władysława i Zbigniewa Cienciałów z Zebrzydowic. W konkursie brano pod uwagę nie tylko jakość zewnętrzną jabłek, różnorodność odmianową oraz opakowanie, ale także zawartość pestycydów oraz metali ciężkich w owocach.
Wspólna sprzedaż
Władysław Cienciała jest prezesem mającego 15 członków Zrzeszenia Producentów Owoców "Sady Ziemi Cieszyńskiej". Sadownicy rozpoczęli starania o zarejestrowanie grupy producenckiej, która — jak uważa W. Cienciała — do końca roku powinna zostać uznana przez wojewodę. Obecnie produkują łącznie około 2000 ton jabłek. Ilość ta zwiększa się co roku. W gospodarstwach grupy jest wiele młodych sadów, co roku zakładane są nowe kwatery. Większość owoców od dwóch lat sprzedawana jest do sieci supermarketów Auchan oraz Carrefour na Śląsku. W. Cienciała podkreśla, iż w takich sieciach wymaga się, aby dostawca oferował przez cały sezon co najmniej 12 odmian, a najlepiej by w sprzedaży równocześnie było ich sześć. Zrzeszeni sadownicy mogą uzupełniać swoją ofertę, znacznie łatwiej im również przygotować owoce do sprzedaży. Jeśli grupa producentów chce współpracować z supermarketami, powinna sprzedawać tej sieci także owoce innych gatunków, na przykład gruszki, śliwki, czereśnie, brzoskwinie, najlepiej w kilku odmianach.

Gospodarstwo W. Cienciały zajmuje powierzchnię 71 hektarów, z czego sady stanowią prawie 30 hektarów (23 ha jabłoni, 3 ha czereśnie, 2,6 ha grusze, 0,5 ha śliwy, 0,5 brzoskwinie). Na Śląsku (główny rejon zbytu) najlepiej sprzedają się czerwone jabłka. Niestety, w tym roku prawie w wielu regionach kraju owoce 'Šampiona', 'Jonagolda' i ich czerwonych sportów bardzo słabo się wybarwiły. Dotyczy to również gospodarstwa W. i Z. Cienciałów, którzy z tego powodu obawiają się problemów ze sprzedażą owoców po korzystnych cenach. Piękny czerwony kolor osiągnęły za to owoce 'Gali', 'Elise', 'Rubina', 'Rubinoli', 'Bohemii' i te powinny się dobrze sprzedawać.

Owoce w gospodarstwie pakowane są w plastikowe skrzynki z wytłoczkami, po 22 lub 33 sztuki, w zależności od wielkości owoców. Jabłka sprzedawane są również w plastikowych workach po 1 kg lub 3 kg albo układane po 4 sztuki na tacce. W tym roku będą również układane do 10. kilogramowych pudeł kartonowych.

Jabłka sprzedawane do supermarketów podzielone są na dwa typy — A i B. Do pierwszego zalicza się owoce odmian 'Jonagold', 'Rubin', 'Šampion', 'Gloster', 'Golden Delicious Reinders', 'Rubinola', 'Rajka'. Do typu B zalicza się 'Lobo', 'Boskoopa', 'Cortlanda', 'Melrose'. We wrześniu bieżącego roku sadownicy sprzedając jabłka układane w wytłoczkach otrzymywali 1,4–1,6 zł/kg za te w typie A, a w typie B 1,2–1,3 zł/kg. W gospodarstwie produkuje się również ozdobne jabłka (fot. 1), które sprzedaje się w kilku supermarketach na sztuki podczas walentynek. Za jedno jabłko można otrzymać 0,5–1 zł.

FOT. 1. W SUPERMARKETACH DOBRZE SPRZEDAJĄ SIĘ OZDOBNE JABŁKA


W większości supermarketów swoje owoce sprzedaje kilku dostawców, najczęściej jednak konkurują tam ze sobą obniżając ceny. Stąd, według W. Cienciały, konieczna jest współpraca, a nawet stworzenie zrzeszenia producentów — dostawców sprzedających produkty do tych samych supermarketów i prowadzenie wspólnej polityki cenowej.


Obniżenie kosztów produkcji
Sadownicy coraz częściej są zmuszani do sprzedawania nawet ładnych owoców za mniej niż złotówkę za kilogram. Stąd konieczne jest obniżanie kosztów produkcji. W gospodarstwie W. i Z. Cienciałów szuka się oszczędności sadząc odmiany odporne na parcha, których owoce dobrze się sprzedają. Według tych sadowników, przy obecnych niskich cenach, jabłka tych odmian można sprzedawać za 0,8–1,0 zł/kg, co pozwala osiągnąć jeszcze zadowalający dochód. Odmiany tradycyjne, takie jak 'Jonagold', 'Golden Delicious' czy 'Gala' w sezonie wymagają około 12 zabiegów przeciwko parchowi jabłoni. Gdy policzy się koszty preparatów, pracy ciągnika z opryskiwaczem i traktorzysty znacznie trudniej osiągnąć zysk z uprawy konwencjonalnych odmian, sprzedając owoce w podobnej cenie. W gospodarstwie cztery lata temu posadzono pierwszą czterohektarową kwaterę odmian odpornych na parcha — rośnie w niej 'Rajka', 'Rubinola', 'Topaz' i 'Goldstar'. Tegoroczna ochrona ograniczyła się do czterech zabiegów — przeciwko kwieciakowi jabłkowcowi, owocówce jabłkóweczce, przędziorkom i mączniakowi jabłoni. Grupa tych odmian wymaga także minimum pięciu opryskiwań wapniem przeciwko gorzkiej zgniliźnie podskórnej oraz w celu poprawiania przydatności owoców do długiego przechowywania.

Kwatera 'Rajki'(fot. 2) została założona z nierozgałęzionych okulantów, na podkładce 'M.9'. Drzewa zaczęły owocować już w drugim roku po posadzeniu. 'Rajka' zawiązuje bardzo dużo owoców, stąd konieczne jest silne przerzedzanie zawiązków, najlepiej chemiczne z niewielką korektą ręczną. W tym roku przerzedzano jej drzewa tylko ręcznie — pod koniec maja usunięto ponad połowę zawiązków. Dzięki temu większość owoców osiągnęła średnicę około 8 cm, a z hektara można się spodziewać 40–50 ton owoców. Ze względu na czerwony kolor owoce 'Rajki' są chętnie kupowane przez dzieci.



FOT. 2. 'RAJKA' JEST BARDZO PLENNĄ ODMIANĄ O ATRAKCYJNYCH OWOCACH


Nieznacznie słabiej w czwartym roku po posadzeniu owocuje 'Rubinola' (fot. 3), która rośnie i owocuje podobnie jak 'Rubin', stąd wskazane jest dwukrotne w sezonie przycinanie jej tegorocznych pędów. W pierwszych latach koronę należy ciąć tak, aby drzewo wytworzyło jak najwięcej krótkopędów i by pędy nie ogałacały się nadmiernie. Przez pierwsze cztery lata przerzedzanie zawiązków było zbędne.



FOT. 3. 'RUBINOLA' SWOIM PIĘKNYM CZERWONYM KOLOREM ZWRACA UWAGĘ JUŻ W SADZIE


Najpóźniej z uprawianych odmian odpornych na parcha zbiera się 'Topaza'. Według Z. Cienciały, jabłka tej odmiany bardzo ładnie się wybarwiają, można je przechowywać w chłodni do końca marca, a 'Rajkę' i 'Rubinolę' do końca lutego (odmiany te w chłodni z ULO lub KA przechowują się podobnie długo).

Kolejną odmianą z tej grupy jest 'Goldstar'. Drzewo ma luźną koronę, podobną do 'Golden Deliciousa', i jest bardzo plenne (fot. 4). 'Goldstar', w porównaniu do wcześniej wymienionych odmian, jest bardziej podatny na gorzką plamistość podskórną i wymaga największej liczby opryskiwań wapniem. W tym roku opryskiwano go sześciokrotnie. Pomimo tego dużo było owoców z czarnymi plamkami. Pojawiała się też na nich brudna plamistość jabłek, jednak — według Z. Cienciały — jeden zabieg fungicydem, którego substancją aktywną jest mancozeb na przełomie maja i czerwca ograniczyłby jej występowanie. Jabłka są zielone, po przechowywaniu stają się żółte z niewielkim pomarańczowym rumieńcem, smakiem przypominają 'Rubina' i bardzo dobrze się sprzedają.



FOT. 4. 'GOLDSTAR' JEST SMACZNY DOPIERO PO PRZECHOWANIU



'Rubin'
W gospodarstwie dziesięć lat temu posadzono 'Rubina' w rozstawie 3,5 m na 1,25 m na podkładce 'M.9'. Jak wspomina W. Cienciała, w pierwszych 3 latach po posadzeniu były problemy z prowadzeniem tych drzew — dla przyspieszenia owocowania nacinano pnie podkładki oraz korzenie. Po pierwszych nieudanych próbach wielu sadowników zniechęciło się do tej odmiany, jednak od czwartego roku po posadzeniu drzewa bardzo dobrze owocują (fot. 5). Obecnie tegoroczne pędy drzewa 'Rubina' pierwszy raz przycina się w połowie lub pod koniec czerwca — długie i grube tnie się na czwartym, piątym oczkiem, słabsze ucina się nad drugim, trzecim oczkiem, zupełnie cienkie i słabe tnie się na jedno oczko. Drugie podobne cięcie, przeprowadzane jest około 15 września. Zimowe cięcie polega na usuwaniu kilkuletnich gałęzi nadmiernie zagęszczających koronę — wszystkie wycinane są na niewielkie czopy. Są jednak w Polsce sady z 'Rubinem' na 'M.26', w których drzewa mają luźne korony, nie skraca się w nich latem tegorocznych pędów, a drzewa bardzo dobrze owocują.

FOT. 5. UMIEJĘTNIE PROWADZONY 'RUBIN' OBRODZI PIĘKNE JABŁKA


Po kilkuletnich doświadczeniach z 'Rubinem' W. i Z. Cienciałowie uważają, że nowe kwatery najlepiej zakładać z drzewek dwuletnich z jednoroczną koroną, które już w szkółce mają zawiązane pąki kwiatowe. Oprócz podkładki 'M.9', która przeważa w gospodarstwie, polecają dla 'Rubina' 'P 22' i 'P 59', które należy szczepić na wysokości 10 cm. Wyższe szczepienie powoduje, że jabłka zaczynają drobnieć. Podkładki te są szczególnie polecane na dobre gleby.

Jabłka 'Rubina' są jednymi z lepiej się sprzedających, osiąga się za nie najwyższe ceny. W chłodni z ULO owoce z powodzeniem można przechowywać do maja. Odmiana ta, podobnie jak 'Šampion', od którego się wywodzi, wymaga średnio pięciu opryskiwań wapniem. Miesiąc i dwa tygodnie przed zbiorem drzewa opryskiwano jednym z Euparenów. Gospodarz obawia się chemicznego przerzedzania 'Rubina' ponieważ odmiana ta zrzuca zbyt wiele zawiązków, dlatego przerzedza się ją tylko ręczne.