Głównym celem integrowanej produkcji warzyw (IPW) jest opłacalna produkcja pełnowartościowych warzyw bez szkody dla środowiska. Certyfikat poświadczający jej prowadzenie i pozwalający uzyskane w ten sposób warzywa oznaczać etykietami ze znakiem IPW można otrzymać po spełnieniu następujących warunków:
W IPW ogrodnikowi przydatne będą opracowane przez Instytut Warzywnictwa instrukcje prowadzenia tego sposobu uprawy danego gatunku warzywa. W przypadku warzyw szklarniowych podane są: ogólne założenia agrotechniczne, sposoby oceny prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin na podstawie ich stałej obserwacji, metody ochrony roślin przed szkodnikami i chorobami infekcyjnymi, dopuszczone w uprawie integrowanej środki ochrony roślin oraz sposoby zapobiegania zaburzeniom wzrostu i rozwoju, a także chorobom fizjologicznym roślin. Dla warzyw polowych instrukcja podaje — poza ogólnymi założeniami agrotechnicznymi — zalecenia nawozowe, metody ochrony przed szkodnikami, chorobami oraz chwastami łącznie z listą dopuszczonych preparatów. | |
| |
Ochrona upraw na podłożach mineralnych | |
W tej produkcji wykorzystuje się przede wszystkim metody biologiczne, chemiczne — i to ze wskazaniem konkretnych preparatów — dopuszczone są jedynie do korygowania efektów ochrony, gdy równowaga biologiczna w obiekcie załamie się i gdy zachodzi konieczność zwalczania szkodników po zbiorach — pod koniec cyklu produkcyjnego, do dezynfekcji obiektu. Poniżej przedstawiam schematy biologicznego zwalczania najgroźniejszych szkodników pomidorów pod osłonami.
Mączlik szklarniowy. Do jego zwalczania używane są dwa gatunki pasożytniczych błonkówek Encarsia formosa i Eretmocerus californicus oraz drapieżny pluskwiak Macrolophus caliginosus. Najwyższą efektywność uzyskuje się wprowadzając entomofaga profilaktycznie, zanim pojawi się szkodnik — zazwyczaj po około 3 tygodniach od posadzenia rozsady na miejsce stałe. Pasożytnicze błonkówki rozkłada średnio po 1,5 szt./m2 co 2 tygodnie. Po wystąpieniu mączlika na roślinach zwiększa się ich liczbę do 3 szt./m2, a częstotliwość wprowadzania skraca się do 7 dni. Interwencyjnie wprowadza się od razu 3 błonkówki na metr kwadratowy. Introdukowanie pasożyta można zakończyć, gdy spasożytowane jest około 90% larw mączlika. Drapieżnego pluskwiaka Macrolophus caliginosus wprowadza się do szklarni profilaktycznie w liczbie 1 szt./m2 i introdukcję powtarza po dwóch tygodniach. Interwencyjnie rozkłada się dwukrotnie, co dwa tygodnie, od 1 do 5 szt./m2 — im wyższa liczebność szkodnika, tym więcej pasożyta. Skuteczność metody interwencyjnej zależy głównie od precyzyjności terminu introdukcji entomofaga, a ten zależy od poprawności ustalenia obecności szkodnika na roślinie. Wymaga to pewnego doświadczenia, dlatego metoda ta jest polecana dla producentów mających już pewne doświadczenie w biologicznych sposobach ochrony. Przędziorki. Na pomidorach występują dwa gatunki: przędziorek szklarniowiec i przędziorek chmielowiec. Do ich zwalczania wykorzystuje się drapieżnego roztocza — dobroczynka szklarniowego (Phytoseiulus persimilis), rasę przystosowaną do introdukcji na pomidorach lub drapieżnego pryszczarka Therodiplosis sp. o dużych zdolnościach poszukiwawczych i małej wrażliwości na niską wilgotność i wysoką temperaturę. Wybrany gatunek drapieżcy wprowadza się po raz pierwszy jednocześnie ze stwierdzeniem szkodnika na roślinie. Dobroczynka — od 6 do 10 szt./m2 — introdukujemy na rośliny opanowane przez przędziorki, a na pozostałą część uprawy — 2 szt./m2, dwa razy w odstępie dwóch tygodni. Jeśli wystąpią trudności w zwalczaniu, można jednorazowo wykorzystać dodatkowo drapieżnego pryszczarka Therodiplosis sp. w dawce 1 szt./m2 przy małym nasileniu szkodnika, bądź do 5 szt./m2 przy dużym. Miniarki. Obecnie na pomidorach obserwowana jest miniarka psiankowianka (Liriomyza brioni), do której zwalczania wykorzystuje się dwa gatunki pasożytniczych błonkówek — Dacnusa sibirica oraz Diglyphus isaea. Wprowadza się je od 2 do 3 razy, co tydzień, bezpośrednio po zauważeniu dorosłych muchówek miniarek, próbnych nakłuć (okrągłych, niewielkich plamek na liściach) powodowanych przez samice lub pierwszych min. Dacnusa sibirica jest zalecana w okresie wiosennym i wczesnoletnim w dawce od 0,5 do 1 szt./m2, natomiast Diglyphus isaea — latem i jesienią, od 0,1 do 1 szt./m2. Sposobem tańszym i powszechnie praktykowanym jest wprowadzanie obu błonkówek jednocześnie w mieszance (od 0,5 do 2 szt./m2 — od 2 do 3 razy co tydzień), która zawiera odpowiednio dobraną ilość wymienionych pasożytów. Mszyce. Zwalczanie mszyc prowadzi się przy pomocy pasożytniczej błonkówki Aphidius colemani lub Aphelinus abdominalis (wybór zależy od gatunku zwalczanej mszycy) i drapieżnego pryszczarka Aphidoletes aphidimyza. Gdy pomidory opanowane są przez mszycę brzoskwiniową, stosuje się co tydzień (co najmniej 3 razy) pasożyta Aphidius colemani (od 0,5 do 1 szt./m2) i drapieżnego pryszczarka Aphidoletes aphidimyza (2 szt./m2). Jeśli są zasiedlone przez mszycę ziemniaczaną, wykorzystuje się pasożyta Aphelinus abdominalis(2 szt./m2) dwa razy co 2 tygodnie dodając Aphidoletes aphidimyza (2 szt./m2). Entomofagi wprowadzamy jednocześnie z pojawieniem się mszyc. W początkach zasiedlania roślin przez mszyce, co objawia się opanowywaniem pojedynczych roślin, dopuszcza się chemiczne zwalczanie tych szkodników, polegające na jednorazowym opryskiwaniu tylko opanowanych roślin jednym z selektywnie działających afidocydów (Pirimor 500 WG lub Pirimix 100 PC) w zalecanych dawkach. Wciornastki. Na pomidorach występuje wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) i wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci).W biologicznej metodzie zwalczania tych szkodników wykorzystuje się drapieżnego roztocza Amblyseius cucumeris i drapieżne pluskwiaki — Orius insidiosus lub Orius leavigatus. Do zwalczania wciornastka zachodniego, który na pomidorach rozwija się stosunkowo słabo, wystarczy dwukrotne wprowadzenie drapieżnego roztocza Amblyseius cucumeris w dawce 100 szt./m2, w odstępie tygodnia. Na pomidorach występuje jak dotąd, najwyżej jedno pokolenie wciornastka zachodniego, w związku z czym nie trzeba wspomagać drapieżnego roztocza innymi entomofagami. Natomiast przy masowym pojawieniu się wciornastka tytoniowca może wystąpić konieczność dodatkowego wprowadzenia (1 szt./m2) jeden raz w okresie wzrostu populacji szkodników jednego z wymienionych drapieżnych gatunków pluskwiaków. | |
| |
Doc. dr hab. Bożena Nawrocka jest pracownikiem Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach |