Ustawa oraz przepisy wykonawcze do niej określają zasady nadzoru nad przestrzeganiem przez producentów i sprzedawców ustalonych wymagań jakościowych w zakresie:
| |
| |
Jakość handlowa | |
Zgodnie ze wspomnianą wyżej ustawą, artykuły rolno-spożywcze wprowadzane do obrotu, w tym świeże owoce i warzywa, powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej (określone w rozporządzeniach ministra rolnictwa) oraz deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obrotu. Dotyczy to zarówno artykułów produkowanych w kraju (przeznaczonych na rynek wewnętrzny lub na eksport), jak i tych pochodzących z importu. Kontrola jakości handlowej sprawowana przez IJHAR-S nie dotyczy obrotu detalicznego, nad którym kontrole sprawuje Inspekcja Handlowa. Kontrola jakości handlowej owoców i warzyw na rynku wewnętrznym będzie się odbywała na podstawie ustalonych planów kontroli i będzie przeprowadzana u producentów, w firmach pakujących i przygotowujących produkty do sprzedaży oraz w hurtowniach i na rynkach hurtowych. | |
| |
Import i eksport | |
Owoce i warzywa sprowadzane z zagranicy znajdują się w wykazie artykułów rolno-spożywczych podlegających kontroli jakości handlowej, zawartym w rozporządzeniu ministra rolnictwa. Podobnie, jak w przypadku kontroli sprawowanej dotychczas przez CIS, sprawdzana będzie każda partia owoców i warzyw. Wynika to z postanowienia, że artykuły rolno-spożywcze przywożone z zagranicy mogą być objęte procedurą dopuszczenia do obrotu, pod warunkiem przeprowadzenia kontroli jakości handlowej. Wykaz artykułów rolno-spożywczych przywożonych z zagranicy oraz ich minimalnych ilości podlegających kontroli jakości handlowej został określony w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 18 grudnia 2002 r. (Dz. U. nr 230, poz. 1933).
Przedsiębiorcy zamierzający eksportować warzywa i owoce z Polski mają obowiązek zgłosić ten zamiar do IJHAR-S nie później niż do 48 godzin przed zamierzonym terminem wywozu, a w przypadku produktów ulegających szybkim zmianom biochemicznym — nie później niż do 24 godzin. Objęcie procedurą wywozu jest możliwe dopiero po dołączeniu do dokumentów celnych zgłoszenia zamiaru wywozu w IJHAR-S. Wojewódzki Inspektor po otrzymaniu zgłoszenia zamiaru wywozu podejmie decyzję, czy dany produkt będzie kontrolowany. | |
| |
Stan obecny | |
W zakresie jakości handlowej świeżych owoców i warzyw obecnie obowiązują jedynie wymagania dotyczące znakowania tych produktów, określone zarówno w ustawie o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, jak i w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. nr 220 poz. 1856, z 2002 r.). Ustawa określa jedynie ogólne wymagania i zgodnie z jej postanowieniami znakowanie artykułów rolno-spożywczych, w tym owoców i warzyw świeżych, powinno spełniać następujące warunki:
| |
| |
Znakowanie opakowań | |
Rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie znakowania środków spożywczych określa szczegółowe wymagania odnośnie znakowania. Na opakowaniach jednostkowych ze świeżymi warzywami i owocami powinny znaleźć się co najmniej następujące informacje:
Dla owoców i warzyw obranych i (lub) rozdrobnionych, dodatkowo wymagane jest zamieszczenie daty minimalnej trwałości albo terminu przydatności do spożycia oraz warunków przechowywania. Datę minimalnej trwałości podaje się określając w kolejności dzień, miesiąc i rok, ale dla produktów o trwałości nieprzekraczającej 3 miesięcy można podać jedynie miesiąc i rok. Datę poprzedza się wyrażeniem "najlepiej spożyć przed..." lub "najlepiej spożyć przed końcem..." Na opakowaniach z owocami, które pochodzą z Integrowanej Produkcji Ogrodniczej, można dodatkowo umieścić napis "wyprodukowane metodami integrowanymi" lub skrót "IPO". Jeśli świeże owoce i warzywa są sprzedawane bez opakowania, przy produkcie należy umieścić wywieszkę, na której należy podać:
Warto wspomnieć o obowiązujących do niedawna Polskich Normach. Do końca ubiegłego roku na rynku wewnętrznym dla niektórych świeżych owoców i warzyw obowiązywały Polskie Normy. Od stycznia 2003 r. zaczęła obowiązywać nowa ustawa o normalizacji, która wprowadza całkowitą dobrowolność stosowania PN, a więc deklaracja ich stosowania zamieszczona na opakowaniu produktów jest dobrowolną decyzją producenta. Obecny sposób sprawowania kontroli nad jakością handlową świeżych owoców i warzyw, oparty na postanowieniach ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, nie do końca jest zgodny z postanowieniami obowiązującymi w tym zakresie w państwach unijnych i będzie on obowiązywał jedynie do momentu, kiedy Polska stanie się członkiem UE. Z chwilą przystąpienia do UE w zakresie kontroli świeżych owoców i warzyw pierwszeństwo będą miały rozporządzenia UE, jako akty prawne obowiązujące w całości we wszystkich państwach członkowskich od momentu ich wejścia w życie. Rozporządzenia te będą tematem kolejnego artykułu. | |
| |
Mgr Karolina Zakrzewska jest pracownikiem Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Warszawie |