• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2003

WRAŻLIWOŚĆ 'ELISE' NA CHOROBY I USZKODZENIA

Odmiana 'Elise' jest coraz chętniej sadzona w polskich sadach i cieszy się coraz większym uznaniem handlowców oraz konsumentów. Głównymi zaletami tej odmiany są duże, smaczne i dobrze wybarwione owoce, odznaczające się wysoką jędrnością. Zapewnia to ich dobrą przydatność do przechowywania i trwałość w obrocie handlowym porównywalną do trwałości 'Idareda'.
Odmiana "klubowa"
W ostatnich latach w Holandii 'Elise' jest ponownie wprowadzana na rynek jako odmiana "klubowa" pod nazwą Roblos®. Dlatego może być uprawiana tylko przez sadowników spełniających wymagania stawiane przez organizację, która wykupiła prawa do rozmnażania i sprzedaży jej owoców. Według Holendrów jabłka tej odmiany mają podbić rynek Europy Wschodniej, czego gwarancją ma być ich długotrwałe przechowywanie, dobre znoszenie transportu oraz akceptowany przez konsumentów smak.

W wieloletnim doświadczeniu odmianowym prowadzonym w Wilhelminadorp w Holandii testowano wrażliwość 'Elise' na choroby (tab. 1). Odmiana ta była jedną z niewielu tolerancyjnych wobec mączniaka jabłoni oraz w niewielkim stopniu porażana przez parcha jabłoni. Wyniki badań holenderskich pokazują, że jest ona również w małym stopniu porażana przez zarazę ogniową.

Dyskusyjny jest problem chorób kory i drewna, na które wrażliwość 'Elise' odziedziczyła prawdopodobnie po 'Koksie Pomarańczowej'. Pierwsze drzewa 'Elise' posadzone w polskich sadach na przełomie lat 80. i 90. ub. wieku pochodziły z Holandii. Większość materiału nasadzeniowego była porażona przez choroby kory i drewna, dlatego większość drzewek nie przeżyła pierwszego roku w sadzie, a i w późniejszych latach wiele z nich zamarło.



TABELA 1. OBECNOŚĆ PLAM PARCHA JABŁONI NA OWOCACH I LICZBA PĘDÓW PORAŻONYCH PRZEZ MĄCZNIAKA JABŁONI NA DRZEWO W ZALEŻNOŚCI OD ODMIANY (GODDRIE I IN., 1993 r.)



Właściwy wybór
Bardzo ważną sprawą jest wybór zdrowego materiału szkółkarskiego pochodzącego z pewnego źródła. W Sadzie Doświadczalnym Katedry Sadownictwa SGGW w Wilanowie położonym w dolinie Wisły, gdzie wilgotny mikroklimat sprzyja rozwojowi chorób drewna i kory, rośnie około 1200 drzew tej odmiany i od 1996 roku ani jedno nie zamarło z tego powodu (fot. 1). Bardzo istotny jest fakt, że w tym sadzie nie ma źródła zakażenia. Nie wolno jednak lekceważyć problemu i po zauważeniu nekroz lub zrakowaceń pędów w swoim sadzie bezzwłocznie trzeba je usuwać, a pozostałe rany zabezpieczyć fungicydami.

'Elise' jest lubiana przez zające. W sadzie doświadczalnym w czasie śnieżnej zimy drzewa odmian 'Alwa', 'Jonagold', 'Golden Delicious' i 'Gloster' nie zostały uszkodzone przez te zwierzęta, podczas gdy rosnące obok drzewa 'Elise' zostały ogryzione z kory.

Wrażliwość 'Elise' na mróz do tej pory nie została w Polsce zweryfikowana przez mroźną zimę. Jednakże biorąc pod uwagę pochodzenie tej odmiany, drzewa powinny odznaczać się odpornością na mróz zbliżoną do 'Jonagoldów' i 'Golden Deliciousa'.



FOT. 1. 'ELISE' W SADZIE DOŚWIADCZALNYM SGGW W WILANOWIE



Owoce
Wykazują one pewną tendencję do ordzawiania się, zwłaszcza w części przykielichowej (fot. 2). W latach z bardzo dużą ilością opadów pojawia się niewiele spękań zawiązków, charakterystycznych dla odmiany 'Koksa Pomarańczowa', po której tę cechę odziedziczyła 'Elise'.

FOT. 2. NIEWIELKIE ORDZAWIENIE W CZĘŚCI PRZYKILICHOWEJ


W warunkach holenderskich w niektórych latach, a w Polsce w 2002 roku, obserwowano plamistość 'Elise' (fot. 3) podobną do znanej powszechnie plamistości 'Jonatana' (czytaj też HO 11/02). Objawy takie spowodowała bardzo wysoka temperatura i uszkodzenia słoneczne owoców latem.

FOT. 3. PLAMISTOŚĆ 'ELISE'


W takich niesprzyjających warunkach podobne objawy obserwowane były również na jabłkach innych odmian powszechnie uprawianych w kraju, na przykład na 'Šampionie' (fot. 4) i 'Elstarze'.

FOT. 4. PLAMISTOŚĆ I USZKODZENIA SŁONECZNE NA JABŁKACH 'ŠAMPIONA'


Z obserwacji prowadzonych w SGGW wynika, że jabłka 'Elise' przechowywane w warunkach chłodni zwykłej tracą niewiele masy na skutek transpiracji i w małym stopniu ulegają chorobom przechowalniczym (tab. 2). Choroby fizjologiczne występują przeważnie na jabłkach zbieranych z młodych drzew oraz na owocach zbyt dużych. Wówczas ulegają one głównie rozpadowi wewnętrznemu, a także gorzkiej plamistości podskórnej. Często objawy tej ostatniej choroby nie są widoczne na skórce owoców, dopiero po przekrojeniu — kilka milimetrów pod skórką — widać charakterystyczne skorkowacenia. Jabłka ze starszych, regularnie owocujących drzew sporadycznie ulegają chorobom przechowalniczym.

TABELA 2. PROCENTOWY UDZIAŁ OWOCÓW OPANOWANYCH PRZEZ CHOROBY FIZJOLOGICZNE I PORAŻONYCH PRZEZ CHOROBY GRZYBOWE PO 6 MIESIĄCACH PRZECHOWYWANIA W CHŁODNI ZWYKŁEK W TEMPERATURZE 0-1°. OWOCE ZEBRANO Z DRZEW ROSNĄCYCH NA PODKŁADCE 'M.9' EMLA