•  W ostatnich dwóch latach ponownie wzrasta w Polsce zainteresowanie uprawą truskawek. Osiągane plony z hektara znacznie jednak odbiegają od tych na Zachodzie Europy. Jedną z ważniejszych przyczyn jest brak instalacji nawadniających. Znam producentów, u których po zainstalowaniu takich systemów, plony wzrosły z 10 do 15–17 t/ha. Kolejną przyczyną jest niewłaściwa pielęgnacja plantacji po zbiorach, a przecież wtedy tworzą się pąki kwiatowe na kolejny rok. Zapominamy, między innymi, o usuwaniu rozłogów, koszeniu plantacji, nawożeniu czy ochronie przed chorobami i szkodnikami. Często prace te wykonywane zbyt późno nie przynoszą spodziewanych rezultatów. Na plantacjach dwuletnich i starszych, porażonych przez choroby lub szkodniki, bezpośrednio po zbiorze owoców należy kosić liście na wysokości 6–8 cm nad ziemią i usuwać je z plantacji. Do ich zgrabiania można wykorzystać zgrabiarki do siana. Rozłogi zwłaszcza w międzyrzędziach usuwamy ręcznie, mechanicznie lub chemicznie (herbicydy parzące nanosimy przy pomocy belek z osłonami). Zasilanie nawozami mineralnymi (głównie azotem) wykonujemy także po zbiorach owoców. W bieżącym roku słaby stan plantacji należy przypisać silnym mrozom, które wystąpiły jesienią ubiegłego roku. Jedną z przyczyn mogło być również zbyt późne skoszenie liści i nawożenie nadmiernymi dawkami azotu. Jeżeli ponadto zapomnimy o walce z przędziorkami, które w ciepłe lato i jesień namnażają się bardzo szybko, wtedy słaba zdrowotność plantacji powoduje, że rośliny narażone są dodatkowo na stresy.
• Jak nawozić uprawy sadownicze? Ułatwią nam to między innymi, analizy gleby, liści i młodych zawiązków. Analizy gleby można wykonywać przez cały rok, zaś liści dotychczas przeprowadzano w drugiej połowie lipca. Obecnie uważa się, że należy robić wcześniej — w czerwcu lub na początku lipca, co pozwala dużo szybciej zareagować na ewentualne braki składników pokarmowych i uzupełnić je poprzez nawożenie dolistne.
• W sadach, które były dobrze chronionych wiosną, parcha jabłoni w drugiej połowie lata powinniśmy zwalczać preparatami kontaktowymi (na przykład Captanem 50 WP, Merpanem 80 WG, Thiramem Granuflo 80 WG). Jeżeli producenci zapomnieli o ochronie przed mączniakiem, zwłaszcza przed kwitnieniem, przy wysokiej temperaturze i słonecznej pogodzie, mogą teraz wystąpić problemy z jego zwalczeniem. Najlepsze rezultaty osiągamy opryskując drzewa preparatami Nimrod 250 EC, Clarinet 200 SC i Shavit F 71,5 WP.
• Cięcie letnie, obecnie powszechnie zalecane, nie wszędzie jest jednak potrzebne. Zbyt wcześnie i nieprawidłowo wykonane może powodować niewyrastanie owoców lub narażenie ich na oparzenia słoneczne. Zaniechanie cięcia zmniejsza jednak zaopatrzenie owoców w wapń, zwiększa zagęszczenie koron, a przez to prawdopodobieństwo późniejszych infekcji chorobowych. Wewnątrz takich koron z roku na rok jest również mniej pąków kwiatowych. Sady prawidłowo cięte zimą w zasadzie nie wymagają cięcia letniego, względnie potrzebne są tylko niewielkie korekty. Cięcie letnie odmian wcześnie dojrzewających rozpoczynamy w drugiej połowie lipca — 10–14 dni, po cięciu wystarczy by owoce dobrze się wybarwiły. Nadmiar wyrastających tegorocznych pędów wycinamy na gładko, konieczne jest natomiast pozostawienie przynajmniej 2, 3 liści nad pędami wyrastającymi w sąsiedztwie owoców — zabezpiecza to owoce przed poparzeniami słonecznym i uszkodzeniami mechanicznymi podczas cięcia. Cięcie drzew odmian dojrzewających późno możemy rozpoczynać na 3–4 tygodni przed planowanym zbiorem.
• Dojrzewające owoce wiśni i czereśni wymagają podczas deszczowej pogody i wysokich temperatur szczególnej ochrony przeciwko gorzkiej zgniliźnie owoców, pamiętać trzeba jednak o zachowaniu karencji. Zagrożenie może stanowić także drobna plamistość liści, dlatego szczególnie przy ciepłej i deszczowej pogodzie, powinniśmy wykonać opryskiwania po kwitnieniu, a także po zbiorze owoców. Tylko drzewa, które mają zdrowe liście do późnej jesieni, są w pełni przygotowane do spoczynku zimowego. Jeszcze nie docenianym zabiegiem są wielokrotne opryskiwania preparatami wapniowymi, które istotnie zmniejszają pękanie owoców, dzięki czemu są one także mniej narażone na gnicie spowodowane przez patogeny grzybowe. Drzewa pestkowe można ciąć po zbiorze owoców, prześwietlają i odmładzając korony. Celem cięcia odmładzającego drzew wiśni odmiany 'Łutówka' jest, między innymi, pobudzenie wyrastania młodych pędów we wnętrzu koron. Pamiętajmy o pozostawieniu kilkucentymetrowych czopów, z których łatwiej wybijają młode pędy w przyszłym roku. Gdy nie będzie deszczu, ran po cięciu nie potrzeba malować. Polecam natomiast opryskanie drzew preparatami miedziowymi. 
• Ręcznym przerzedzaniem zawiązków, korygujemy wcześniej wykonane przerzedzanie chemiczne. Usuwamy owoce ordzawione, uszkodzone przez szkodniki, choroby, grad, zniekształcone i odbiegające wielkością od normy. Rozrzedzamy owocostany, pozostawiając w każdym po jednym jabłku. Gdy zawiązki odmian wielkoowocowych są wyrównane, można pozostawić dwa, a nawet trzy. Owoce można także przerzedzać na określoną wielkość. Ręcznie przerzedza się zwykle bezpośrednio po opadzie czerwcowym, ale można zabieg ten przeprowadzić także w lipcu.
  Na drzewie powinny pozostać tej samej wielkości owoce z podobnie położonych pąków, na przykład centralnych. Są wtedy bardziej jednorodne, nie tylko pod względem wielkości, ale stanu odżywienia i stadium dojrzałości. Najwartościowsze są na 2-letnich pędach i z pąków centralnych.
• Dwa tygodnie po kwitnieniu już można opryskiwać drzewa nawozami wapniowymi, robimy to, co dwa tygodnie. W dni słoneczne i bez opadów, odstępy pomiędzy opryskiwaniami mogą być dłuższe. Gdy występują intensywne opady deszczu, zabieg trzeba wykonywać nawet co tydzień. Pamiętajmy, aby nie opryskiwać drzew w słoneczne i upalne dni, bo może wtedy dojść do poparzenia liści i owoców. W handlu mamy wiele preparatów, do opryskiwania, w tym tanie, a skuteczne, na przykład chlorek wapnia, czy saletrę wapniową. Preparaty zawierające wapń możemy także mieszać z preparatami grzybobójczymi. Nanoszenie wapnia na liście jest nie tylko modne, ale w pełni uzasadnione na plantacjach drzew pestkowych i truskawek — istotnie poprawia jędrność i zdrowotność owoców.
• Zwalczanie chwastów nie powinno stwarzać sadownikom większych problemów, z uwagi na możliwość zastosowania belek herbicydowych z osłonami. Niektórzy są jednak przyzwyczajeni do opryskiwania chwastów lancami, w ich sadach dolne gałęzie drzew często uszkadzane są przez herbicydy. Pozostawienie zbyt dużych chwastów zwiększa zagrożenie chorobami dolnych partii koron. Do sporządzania mieszanek herbicydowych polecam używać preparatów zawierających glifosat, tych z grupy MCPA lub doglebowych. Należy pamiętać o dodawaniu do nich wspomagaczy (mocznik, siarczan amonu, preparaty olejowe). 
• W trakcie przygotowania gleby pod sad należy zaplanować, jakie odmiany będziemy chcieli posadzić. Dlatego najpóźniej w lipcu warto odwiedzać szkółki i konkretyzować zamówienia.
  

Piotr Gościło — doradca sadowniczy Grupy Hasło