• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 07/2003

UPRAWA PELARGONII CZ. II

W poprzednim odcinku Autorka omówiła wstępny etap produkcji pelargonii, tym razem przedstawia kolejne zalecenia uprawowe (red.).

Dokarmianie

Po raz pierwszy pelargonie zasila się z chwilą, kiedy przez otwory na spodzie doniczki widoczne są korzenie roślin (fot. 1). Proporcje makroskładników przy nawożeniu z nawadnianiem wynoszą N : P : K : Mg, jak 15 : 10 : 15 : 2, a stężenie roztworu 0,05–0,1%. W uprawie pelargonii na stołach zalewowych i matach podsiąkowych koncentracja pożywki przy fertygacji powinna być jednak niższa (0,03–0,075%). Przed końcem uprawy optymalny poziom makroelementów w podłożu to (w mg/dm3 ) N — 250, P2O5 — 200, K2O — 500, MgO —150, a zasolenia — 2000–2500 mg NaCl/dm3.

Dokarmianie pelargonii dwutlenkiem węgla (800–1000 ppm) we wczesnych godzinach rannych wpływa korzystnie na ich wzrost i termin kwitnienia, ale może być uzasadnione ekonomicznie tylko przy wczesnej, zimowej uprawie. Efekt takiego traktowania roślin jest szczególnie widoczny w połączeniu z doświetlaniem asymilacyjnym.


FOT. 1. NAWOŻENIE POGŁÓWNE POWINNO SIĘ ROZPOCZĄĆ, GDY PRZEZ OTWORY DRENARSKIE WIDOCZNE SĄ KORZENIE

Retardanty wzrostu

Do pelargonii niewymagających traktowania tymi substancjami należą rabatowe z grup Compact i Antik czy bluszczolistne Compact. Wzrost większości odmian musi być jednak ograniczany (fot. 2). Retardanty dodatkowo poprawiają krzewienie się roślin, a przez zagęszczenie soku komórkowego wpływają na lepsze wybarwienie się liści i kwiatów, zwiększając zarazem tolerancję roślin wobec stresu wodnego.


FOT. 2. WIĘKSZOŚĆ ODMIAN PELARGONII WYMAGA TRAKTOWANIA RETARDANTAMI WZROSTU

Do czasu traktowania retardantem pelargonie powinny być prawidłowo nawożone, w przeddzień zabiegu obficie podlane, a w dniu zabiegu mieć suche liście. Najczęściej używany jest Cycocel 460 SL* w stężeniu 0,15–0,2%, zawierający w 1 litrze wody 460 g chlorku chlorocholiny. Stosuje się go po raz pierwszy po 3 tygodniach od posadzenia nieukorzenionych sadzonek do doniczek, po tygodniu od doniczkowania ukorzenionych, bądź po upływie 5–6 tygodni od wysiewu nasion pelargonii.

Wczesne opryskiwanie roztworem retardantu siewek, w fazie kilku liści, przyspiesza kwitnienie pelargonii i skraca ich produkcję o mniej więcej 2 tygodnie. Pelargonie rabatowe i te o pachnących liściach opryskuje się 1–3 razy, a bluszczolistne oraz silnie rosnące odmiany rabatowe o ozdobnych liściach ('Occold Shield', 'Contrast', 'Happy Thought', 'Sinbar') do 5 razy, co 7–14 dni powtarzając zabieg. Wyższe stężenie roztworu Cycocelu (0,5–1%) prowadzi w przypadku opryskiwania do żółknięcia liści i pędów roślin, lecz jest dopuszczalne, a zarazem skuteczne, jeżeli pelargonie są nim podlane. Rośliny pochodzące z nieukorzenionych sadzonek (sadzonkowanie wprost do doniczek finalnych), podlewa się po raz pierwszy po 5 tygodniach, a pochodzące z ukorzenionych sadzonek po tygodniu od posadzenia do doniczek. Dla wyjątkowo silnie rosnących pelargonii rabatowych z grup Rocky Mountain i Perlenkette oraz dla pelargonii bluszczolistnych z grup Cascade i Blizzard zaleca się połączenie opryskiwania z podlewaniem roztworem retardantu. Ilość roztworu Cycocelu potrzebna do opryskiwania powinna być taka, by rośliny zostały nim obficie pokryte. Po takim zabiegu, po upływie ok. 30 minut, rośliny zrasza się następnie czystą wodą w celu spłukania pozostałości roztworu, które mogłyby powodować na liściach żółte przebarwienia. Cycocel bezpiecznie można stosować jedynie w obiektach ze sterowanym klimatem — da się często wietrzyć i cieniować szklarnię lub tunel. W dni słoneczne opryskiwać można wyłącznie w godzinach rannych, ponieważ w warunkach silnego promieniowania słonecznego dochodzi do uszkodzeń roślin przez preparat.

Użycie Topfloru 015 SL (zawiera w 1 litrze wody 15 g flurprimidolu) zapewnia trwałe zahamowanie wzrostu pelargonii. Zalecane dla nich stężenie tego retardantu wynosi 0,05– 0,1% (0,5–1 ml na litr wody). Pelargonie bluszczolistne opryskuje się 1, 2 razy, a te z grupy Cascade i pelargonie rabatowe 2, 3 razy. Roztwór tego preparatu nie powinien dostać się do podłoża, ponieważ działa przez dłuższy czas i może spowodować nieodwracalne zahamowanie wzrostu roślin. W chłodne dni skuteczność Topfloru jest mniejsza, stąd istnieje wówczas konieczność zwiększenia ilości użytego roztworu lub częstości opryskiwań. Topflor silniej ogranicza wzrost pelargonii niż Cycocel, ale ten ostatni sprzyja lepszemu krzewieniu się roślin. Moczenie nasion pelargonii w roztworach retardantów zapewnia wyrównany wzrost siewek i zwiększa u nich liczbę liści.

Klimat pod osłonami

Przez pierwsze 14 dni od umieszczenia sadzonek w doniczkach temperatura podłoża nie powinna spadać poniżej 16–18°C. Temperatura powietrza sprzyjająca zakorzenianiu pelargonii wynosi 20–22°C w dzień i 14–16°C w nocy (średnia dobowa 18°C). W tych warunkach sadzonki ukorzeniają się po upływie 8–14 dni. Duży wpływ na długość okresu ich ukorzeniania ma wilgotność podłoża. Zbyt mokre zawiera za mało powietrza, a ponadto wyparowując dużo wody obniża swą temperaturę i opóźnia ukorzenianie się sadzonek. Zalecana temperatura powietrza podczas dalszej uprawy pelargonii, zapewniająca prawidłowy wzrost oraz wczesne i obfite kwitnienie to 20–22°C w dzień i 14–16°C w nocy, z zachowaniem średniej dobowej 16–18°C, która pod koniec uprawy powinna być obniżona do 12°C (zahartowanie roślin, intensywne wybarwienie kwiatów i liści).

W okresach szybkiego wzrostu temperatury do 25°C, co zdarza się na przełomie kwietnia i maja, niezbędne jest częste wietrzenie obiektów w ciągu dnia, a w nocy zmniejszenie jej do 11–12°C. Temperatury nie można obniżać poniżej wartości, przy której dochodzi do skraplania się pary wodnej na roślinach. Ponadto, jeśli były za często podlewane, w temperaturze poniżej 10°C obserwuje się czerwienienie lub żółknięcie liści roślin i ich gnicie. Choć u pelargonii rabatowych i bluszczolistnych pąki kwiatowe zawiązują się w szerokim zakresie temperatury, decyduje ona o terminie kwitnienia.

Względna wilgotność powietrza w szklarniach nie powinna przekraczać 80%. Przy wyższej wzrasta ryzyko porażenia roślin chorobami grzybowymi, dlatego też konieczny jest sprawny system wentylacji w pomieszczeniu. Terminowe, w miarę wzrostu i rozwoju pelargonii rozstawianie doniczek poprawia warunki wzrostu roślin, a ponadto zapobiega kumulacji etylenu wokół nich (gaz ten może powodować opadanie pąków kwiatowych).

Optymalne natężenie oświetlenia wynosi dla pelargonii około 25 000 lx. Przy niższych wartościach (zwłaszcza poniżej 10 000 lx) wzrost roślin ulega spowolnieniu, a przy natężeniu poniżej 2000 lx, kiedy u pelargonii dochodzi do zaburzeń w procesie fotosyntezy, zaleca się doświetlanie asymilacyjne roślin lampami sodowymi WLS 400 W lub SON-T 400 W. Z kolei przy natężeniu 50 000 lx (latem) konieczne jest rozciągnięcie nad roślinami kurtyn cieniujących szklarnię w 50%.

Strategie ze zmienną temperaturą dobową zamiast chemii

Wykorzystuje się je na Zachodzie dla uzyskania niskiego wzrostu i zwartego pokroju pelargonii, bez używania tradycyjnych retardantów. DIF (skrót od słowa angielskiego difference) polega na odpowiednim zróżnicowaniu temperatury dnia i nocy w szklarni. Ujemne DIF w zakresie od –2°C do –3°C (czyli temperatura nocy wyższa o 2–3°C niż w ciągu dnia), powoduje trwałe zahamowanie wzrostu pędów i ogonków liściowych pelargonii. Jest ono wynikiem przewagi oddychania nocnego roślin (i związanego z nim rozkładu asymilatów w tkankach) nad fotosyntezą, której intensywność w niskiej temperaturze gwałtownie maleje. Strategię DIF stosuje się dla pelargonii w fazie wegetatywnej, u roślin z dobrze wykształconym systemem korzeniowym, w warunkach wysokiego natężenia światła. Wdrożenie tej strategii w fazie pąków kwiatowych powoduje natomiast zmniejszenie rozmiarów kwiatów i słabsze ich wybarwienie oraz obniżenie trwałości, na skutek spadku zawartości cukru w tkankach roślin.

"Chłodny poranek", inaczej Cool Morning lub Cool Drop jest modyfikacją DIF i  polega na obniżeniu temperatury nad ranem. Pod koniec nocy, na godzinę lub dwie przed wschodem słońca, temperaturę powietrza zmniejsza się z 14–16°C do 4–8°C, utrzymując ją na tym ostatnim poziomie przynajmniej przez 2 godziny. Efekt zahamowania wzrostu roślin jest tym większy, im istotniejszy spadek temperatury i dłuższy okres oddziaływania chłodu. Tempo obniżania temperatury nie ma większego wpływu na ostateczną wysokość roślin. W praktyce strategia chłodnego poranka polega na wyłączeniu ogrzewania i wietrzeniu. Po zakończeniu wietrzenia temperaturę powietrza należy podnieść do poziomu wyjściowego, a w godzinach wieczornych zwiększyć ją do 20–22°C, w celu uzyskania średniej temperatury dobowej. Tego typu termiczne skarlanie może być skuteczne tylko w dobrze wyposażonych szklarniach, w których są ekrany energooszczędne oraz urządzenia umożliwiające kontrolę klimatu, w przypadku odmian o niezbyt intensywnym wzroście. Dla silnie rosnących grup pelargonii efekty przynosi jedynie połączenie strategii DIF i Cool Morning.

Choroby i szkodniki

Największym zagrożeniem w produkcji pelargonii** jest bakteryjna zaraza pelargonii (Xanthomonas hortorum pv. pelargonii), objawiająca się na liściach w postaci małych, okrągłych, brązowych plam z jasną obwódką albo rozległych plam między nerwami, w kształcie litery V. Zakażenie przenosi się do wiązek przewodzących, powodując więdnięcie i opadanie liści. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka temperatura i wilgotność powietrza. Podobne, często trudne do odróżnienia, objawy wywołuje inna bakteria (Ralstonia solanacearum), porażająca też petunie i kalibrachoę, z których może być przenoszona na pelargonie (patrz HO 4/2003). Spośród chorób grzybowych kłopoty może sprawiać szara pleśń (Botrytis cinerea). Najbardziej odporne na nią są pelargonie rabatowe z grup Fireworks i Exotica. W Niemczech, oprócz tradycyjnej ochrony przed tą chorobą oraz przed zgorzelą zgnilakową (Pythium ultimum) i rizoktoniozą (Rhizoctonia solani), poleca się profilaktyczne użycie preparatu zawierającego grzyb Trichoderma harzianum (szczep TRI 002 dodawany bywa do podłoża dla pelargonii, a szczep TRI 003 — do ukorzeniacza), który ma zabezpieczać rośliny przed infekcjami.

Najgroźniejszym szkodnikiem (kwarantannowym!) jest wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis), który zwykle występuje tylko na pelargoniach bluszczolistnych. Obok zwalczania chemicznego, na Zachodzie praktykowana jest walka biologiczna z tym wciornastkiem, przy użyciu dobroczynka wciornastkowego (Amblyseius cucumeris).

Dr Joanna Przymęska pracuje w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu

* preparat ten zarejestrowany jest w Polsce tylko do retardowania pszenicy
** aktualne zalecenia dotyczące ochrony pelargonii przed chorobami i szkodnikami znajdują się w "Programie ochrony roślin ozdobnych na lata 2003–2005"