Numer 08/2003
W drugim kwartale 2003 r. szybciej niż w pierwszym rosły ceny warzyw oraz jabłek ze zbiorów ubiegłorocznych, pojawiły się też pierwsze produkty zbierane w tym roku. Chłody w kwietniu oraz susza w maju i czerwcu wpłynęły na zbiory większości owoców jagodowych oraz na wschody warzyw polowych. W czerwcu zakłady przetwórcze rozpoczęły skup szpinaku, rabarbaru oraz grochu na zielono. W skupie pojawiły się owoce jagodowe oraz czereśnie. Sezon truskawkowy rozpoczął się później niż przed rokiem, upały i brak opadów sprawiły, że owoce były drobne, dojrzewały szybko, a sezon skupu nie trwał długo (zwłaszcza w rejonach, gdzie kampania rozpoczęła się wcześniej). Szacowano, że truskawek będzie mniej niż w ubiegłym roku, gdyż zmniejszyła się powierzchnia upraw oraz wystąpiły straty mrozowe (głównie u odmian wczesnych, np. 'Elsanty'). Brakło też zapasów truskawek mrożonych, co zwiększyło popyt i, w konsekwencji, spowodowało znaczny wzrost cen skupu. Wyjątkowo drogi był też agrest.
Spółdzielnie ogrodnicze
W pierwszej dekadzie czerwca (10 dni później niż w 2002 r.) rozpoczęto skup truskawek deserowych z szypułkami po 2,66 zł/kg (tab. 1). Pod koniec miesiąca płacono za nie 3,50 zł/kg, a średnia cena dla całego czerwca wyniosła 3,27 zł/kg (w ubiegłym roku — 2,03 zł/kg). Za pierwsze truskawki pozbawione szypułek płacono 2,50 zł/kg, w końcu czerwca — aż 4,86 zł/kg ( przed rokiem — 2,05 zł/kg). W tym roku czereśnie pojawiły się dopiero w czerwcu i średnia cena tych owoców wyniosła 2,32 zł/kg, o 17% mniej niż przed rokiem. Agrest kupowano dopiero od połowy czerwca (w ubiegłym roku w tym okresie przypadł szczyt zbiorów) po 3,25 zł/kg (przed rokiem po 2,24 zł/kg), potem jego ceny rosły aż do 4,20 zł/kg pod koniec miesiąca. Średnio w czerwcu wyniosły 4,13 zł/kg, ponad dwukrotnie więcej niż w roku ubiegłym. Pod koniec czerwca, o dwa tygodnie później niż przed rokiem, rozpoczęto skup malin po 3,00 zł/kg (w 2003 r. — 2,50 zł/kg). Do końca II kwartału nie kupowano jeszcze porzeczek czarnych i czerwonych. Ceny skupu jabłek deserowych wzrosły w porównaniu do ubiegłorocznych — w kwietniu o 12%, w maju o 39% i w czerwcu o 83%. Na tak duże zmiany notowań wpłynęły, między innymi, opóźniony sezon oraz wysokie ceny owoców jagodowych.
W II kwartale drogie były krajowe pory — w kwietniu kupowano je po 3,13 zł/kg (o 23% drożej niż w kwietniu 2002 r.), w maju po 3,35 zł/kg (wzrost o 56%), w czerwcu po 3,62 zł/kg (wzrost o 123%). Ceny pietruszki były również wysokie: w kwietniu — 1,56 zł/kg (wzrost o 10%), w maju — 1,54 zł/kg (o 25%), w czerwcu — 2,61 zł/kg (o 49%). Droższa niż w roku ubiegłym była wczesna kapusta biała (rys. 1) — w maju oferowano za nią 1,77 zł/kg (wzrost o 6%), w czerwcu — 0,90 zł/kg (wzrost o 13%). Chłodny kwiecień oraz późniejsza susza wpłynęły na wzrost cen skupu ogórków: w kwietniu — 4,06 zł/kg (o 23% więcej niż w ubiegłym roku), w maju — 3,15 zł/kg (o 43% więcej), w czerwcu — 1,45 zł/kg (o 31%). Ceny pomidorów spod osłon obniżały się przez cały II kwartał (z 7,81 zł/kg do 3,55 zł/kg, czyli o 55%). Za warzywa te płacono mniej niż w ubiegłym sezonie w kwietniu (o 11%) i maju (o 9%), natomiast więcej (o 3%) — w czerwcu. Pierwsze młode ziemniaki pojawiły się w czerwcu i były o 30% droższe niż w 2002 r. W II kwartale (z wyjątkiem czerwca) tańsze niż przed rokiem były buraki ćwikłowe z ubiegłorocznych zbiorów (o 40% w kwietniu i o 36% w maju). W czerwcu ich ceny wzrosły w porównaniu do notowań z 2002 r. o 7%.
RYS. 1. ŚREDNIE CENY WARZYW WCZESNYCH W SPÓŁDZIELNIACH OGRODNICZYCH W CZERWCU 2002 R. i 2003 ROKU
Zakłady przetwórcze
W kwietniu zakłady przetwórcze (tab. 1) zakończyły skup cebuli obieranej (po 0,89 zł/kg), kapusty białej (po 0,48 zł/kg), kapusty kwaszonej (po 0,70 zł/kg) oraz ziemniaków (po 0,30 zł/kg), w maju — cebuli w łusce (po 0,86 zł/kg — wzrost w stosunku do cen z kwietnia o 4 gr/kg) i marchwi ogłowionej, za którą płacono o 7 groszy mniej niż w kwietniu (0,51 zł/kg). Sezon przetwórczy jabłek zakończył się w maju (średnio w tym miesiącu płacono 0,28 zł/kg, tyle samo co w kwietniu). Wyjątek stanowiły owoce 'Idareda' do prażenia, które kupowano jeszcze do końca czerwca (po 0,45 zł/kg w kwietniu, 0,55 zł/kg w maju i 0,70 zł/kg w czerwcu). W tym miesiącu rozpoczął się ożywiony skup warzyw wczesnych oraz owoców jagodowych. Średnie ceny grochu na zielono (0,72 zł/kg) oraz szpinaku (0,42 zł/kg) niewiele różniły się od ubiegłorocznych. Za rabarbar płacono natomiast o 22 grosze więcej (0,62 zł/kg) niż w czerwcu ubiegłego roku. Pod koniec pierwszej dekady czerwca rozpoczęła się kampania truskawkowa. Za owoce bez szypułek do mrożenia oferowano od 2,68 zł/kg na początku do 4,86 zł/kg pod koniec czerwca , średnio — 3,95 zł/kg (rok temu — 1,99 zł/kg). Bardzo podrożał agrest (rys. 2) — za kilogram zakłady przetwórcze oferowały 3,40 zł, przed rokiem — 2,49 zł. Poziomki można było sprzedać w czerwcu po 7 zł/kg (w czerwcu 2002 r. — 6,60 zł/kg).
TABELA 1. ŚREDNIE CENY SKUPU WARZYW I OWOCÓW W SPÓŁDZIELNIACH OGRODNICZYCH ORAZ W ZAKŁADACH PRZETWÓRCZYCH W II KWARTALE 2002 r. i 2003 R.
1) w zł/pęczek, 2) w zł/szt., * - brak produktu
Źródło: notowania Zakładu Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ
RYS. 2. CENY SKUPU AGRESTU W ZAKŁADACH PRZETWÓRCZYCH W CZERWCU 2002 R. I 2003 R.
Rynki hurtowe
Chłody w kwietniu spowodowały wzrost cen większości warzyw spod osłon. Minimalne notowania ogórków wyniosły w tym miesiącu 3,00 zł/kg, maksymalne — 6,50 zł/kg i były one odpowiednio o 15% i 54% wyższe niż w kwietniu ubiegłego roku. Ceny minimalne sałaty krajowej były w kwietniu 2003 roku wyższe o 17% niż przed rokiem (maksymalne — o 2% wyższe). W całym II kwartale drogie były warzywa ze zbiorów z 2002 r. (kolejny rok wysokich cen warzyw polowych po przechowaniu — tab. 2). Złożyło się na to wiele przyczyn, między innymi, duże straty przechowalnicze oraz stosunkowo niskie zbiory w ubiegłym roku. Od kwietnia do czerwca drogie były cebula, kapusty biała i czerwona, a wręcz ekstremalnie wysokie ceny osiągały pory krajowe, w kwietniu — 2,50–6,00 zł/kg (rok wcześniej 2,23–3,50 zł/kg), w maju — 3,00–5,00 zł/kg (1,50–3,00 zł/kg), w czerwcu — 4,00–6,00 zł/kg (1,00–3,00 zł/kg). Tańsze niż w II kwartale ubiegłego roku były buraki ćwikłowe (ceny minimalne i maksymalne spadły odpowiednio o 48% i 37% w kwietniu, o 37% i 25% w maju i o 44% i 23% w czerwcu). Wysoka temperatura w maju i w czerwcu spowodowała obniżenie notowań warzyw ciepłolubnych, przede wszystkim pomidorów i papryki spod osłon. Za te pierwsze płacono w maju 2,00–7,50 zł/kg (w maju 2002 r. — 4,30–9,96 zł/kg), w czerwcu — 3,00–7,50 zł/kg (przed rokiem — 4,30–9,96 zł/kg).
TABELA 2. MINIMALNE I MAKSYMALNE CENY HURTOWE WARZYW I OWOCÓW W II KWARTALE 2002 R. i 2003 R.
Źródło: notowania Zakładu Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ
Jabłka deserowe w kwietniu kosztowały 0,53–2,20 zł/kg (rok wcześniej — 0,40–2,00 zł/kg) i 0,50–3,15 zł/kg w maju (w 2002 r. — 0,40–2,10 zł/kg). W pierwszej dekadzie czerwca pojawiły się czereśnie po 2,00–6,00 zł/kg (przed rokiem 2,00–8,50 zł/kg). Do końca maja oferowano truskawki spod osłon po 9,00–14,00 zł/kg, na początku czerwca pojawiły się także polowe, za które do końca tego miesiąca płacono 4,50–6,50 zł/kg (w czerwcu 2002 r. — 1,50–5,20 zł/kg, cena minimalna była niższa o 40%, a maksymalna o 23%). W drugiej dekadzie czerwca pojawiły się czerwone porzeczki (4,80–5,00 zł/kg), poziomki (16,00–20,00 zł/kg) oraz maliny (13,00–15,00 zł/kg).
Mgr inż. Grażyna Stępka oraz mgr inż. Tomasz Smoleński są pracownikami Zakładu Ekonomiki Ogrodnictwa w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie