• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 08/2003

CZY MAMY NOWY PROBLEM W OCHRONIE MARCHWI?

W ostatnich latach wzrasta u nas powierzchnia uprawy marchwi. Z uwagi na swoje wysokie walory użytkowe warzywo to coraz częściej wykorzystywane jest do produkcji soków, napojów i odżywek.

Niestety, w miarę koncentracji danej produkcji roślinnej pojawiają się nowe problemy w ochronie. Również ocieplanie się naszego klimatu stwarza dogodne warunki rozwoju ciepłolubnych fitopatogenów, do jakich należą między innymi bakterie oraz niektóre gatunki grzybów. W ostatnich tygodniach z kilku rejonów uprawy dotarły do mnie niepokojące sygnały o masowym zamieraniu marchwi, objawiającym się zasychaniem podliścieniowej części korzeni i odpadaniem od korzenia całej rozety liściowej (fot. 1).


FOT. 1. ODPADANIE NACI OD NASADY KORZENI MARCHWI

Pierwsze obserwacje laboratoryjne i doniesienia z literatury zagranicznej pozwoliły wstępnie ustalić, że mamy do czynienia z suchą zgnilizną korzeni marchwi, której sprawcą jest prawdopodobnie grzyb glebowy Fusarium roseum var. avenaceum. Dokładna diagnoza tej choroby jest utrudniona, ponieważ podobne objawy może wywoływać wiele innych gatunków należących do tego samego rodzaju, np. F. acuminutum, F. eguiser, F. oxysporum,
F. redolens oraz F. solani
. Sprawca suchej zgnilizny korzeni marchwi jest typowym grzybem glebowym, natomiast powodowane przez niego objawy u marchwi w początkowym okresie wzrostu nie zostały jeszcze opisane. Dotychczas choroba ta występowała na tym gatunku wyłącznie w okresie przedzbiorczym i w czasie przechowywania korzeni. Moim zdaniem, za podstawową przyczynę wcześniejszego występowania objawów można uznać warunki pogodowe panujące w Polsce w ostatnim czasie, nie można także wykluczyć obecności tych grzybów na nasionach. Ponadto patogen ten może rozwijać się na ponad 150 gatunkach roślin żywicielskich, w tym na zbożach, trawach, ziemniakach, burakach, roślinach strączkowych, drzewach owocowych i innych.

W górnej części korzeni młodych roślin, u nasady naci następuje stopniowe przewężanie, brązowienie i obumieranie tkanek, podobne do zrakowaceń (fot. 2, 3). Nać wraz z resztkami korzenia odpada. Obumieranie następuje stopniowo od wierzchołka korzeni ku dołowi i może przypominać objawy rizoktoniozy marchwi. W warunkach podwyższonej wilgotności na porażonych częściach korzenia pojawia się różowawy nalot grzybni i zarodników konidialnych. Choroba rozprzestrzenia się stopniowo na sąsiadujące zdrowe korzenie.


FOT. 2. OBJAWY SUCHEJ GNILIZNY KORZENI  MARCHWI NA SZYJCE KORZENIOWEJ


FOT. 3. PRZEWĘŻENIE I NEKROZA SZYJKI KORZENIOWEJ

Grzyby z rodzaju Fusarium występują zwykle w glebie, a także na nadziemnych częściach roślin. Patogen ten może zimować w formie grzybni oraz zarodników przetrwalnikowych — chlamydospor. Do infekcji dochodzi przy szerokim zakresie temperatury gleby — od 12°C do 25°C.

W mikroskopowych obserwacjach porażonych tkanek młodych korzeni marchwi stwierdzaliśmy oprócz zarodników Fusarium sp. także pojedyncze zarodniki grzyba Alternaria sp. oraz masową obecność bakterii. Występowanie bakterii w tym przypadku uznajemy za zjawisko wtórne, towarzyszące zwykle gniciu chorych tkanek przy wysokiej temperaturze powietrza i gleby.

W aktualnych zaleceniach "Programu ochrony warzyw" oraz pozostałym polskim piśmiennictwie nie opisuje się tej choroby marchwi, a tym bardziej metod jej zwalczania, znane są jednak zasady i metody zwalczania chorobotwórczych grzybów z rodzajów Fusarium i Alternaria oraz różnych bakterii.

Po pierwsze, należy wysiewać zdrowe nasiona marchwi, kompleksowo zaprawione środkami grzybobójczymi. Trzeba także przestrzegać reguł zmianowania — zachować 3–4-letnią przerwę w uprawie marchwi na tym samym polu, prowadzić staranną uprawę gleby, nawożenie zgodne z zaleceniami oraz dokładnie niszczyć resztki pożniwne.

Moje, eksperymentalne metody zwalczania suchej zgnilizny korzeni marchwi w początkowej fazie wzrostu polegały na 2-krotnym opryskiwaniu plantacji fungicydem Amistar 250 SC (w dawce 0,8 L/ha) lub mieszaniną tego samego fungicydu w takiej samej dawce z ekstraktem grejpfruta Biosept 33 SL (w dawce 1,5 L/ha) — w celu zwalczenia bakterii obecnych na porażonych korzeniach.