• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 08/2003

"KOKOS" W UPRAWIE GERBERY

Pod koniec lat 80. ubiegłego wieku zaczęto interesować się wykorzystaniem odpadów pochodzących z przemysłu spożywczego do przygotowania podłoży dla roślin ozdobnych. Do szeroko do tej pory używanego torfu wysokiego dodawano łusek ryżowych czy kakaowych, ale największą karierę zrobiły odpady kokosowe.

Różne produkty kokosowe

W procesie obróbki owoców kokosa z zewnętrznych ich warstw (fot. 1) można otrzymać tak zwaną łuskę kokosową o różnej granulacji, pył kokosowy i długie włókna (fot. 2). Łuska ma najlepsze właściwości powietrzno-wodne, pył charakteryzuje się zdecydowanie wyższą pojemnością wodną niż powietrzną, a w długich włóknach dominuje powietrze. Znajomość tych właściwości ma duże znaczenie praktyczne. W podłożach o małej pojemności wodnej fertygacja powinna być bowiem znacznie częstsza, ale dawki roztworu mniejsze.


FOT. 1. ZEWNĘTRZNA CZĘŚĆ OWOCU KOKOSA


FOT. 2. WŁÓKNA KOKOSOWE, KTÓRE DODAJE SIĘ DO RÓŻNYCH PODŁOŻY OGRODNICZYCH

Jako podłoże do uprawy roślin ozdobnych wykorzystuje się przede wszystkim pył kokosowy z drobnymi włóknami (fot. 3). Jest on także dostępny w Polsce, pod nazwą Ceres. W praktyce ogrodniczej nazywa się go "włóknem kokosowym", gdyż swoją strukturą bardzo przypomina najwyższej klasy włókniste torfy wysokie. W sprzedaży znajduje się w opakowaniach typu Big-Bag, które mogą zawierać 1,5–3,0 m3 podłoża, lub w postaci mat o długości 1 m i szerokości 20 cm.


FOT. 3. GOTOWE PODŁOŻE (MIESZANKA PYŁU KOKOSOWEGO I WŁÓKIEN) PRZEZNACZONE DO SADZENIA ROŚLIN

Cechy podłoża

Największą zaletą włókna kokosowego są dobre właściwości powietrzno-wodne (pojemność wodna wynosi 70–80%, a powietrzna do 25%) i bardzo trwała struktura (tab. 1). Tę ostatnią zawdzięcza ono obecności lignin, dzięki czemu jest podłożem sprężystym i wolno ulega rozkładowi. To z kolei korzystnie wpływa na wzrost korzeni (fot. 4) i stwarza możliwość przedłużenia uprawy gerbery nawet do trzech lat. Innymi zaletami włókna kokosowego są: dobra pojemność cieplna, brak patogenów, łatwiejsze niż przy torfie ponowne nawilżanie podłoża, a w porównaniu z wełną mineralną fakt, że rośliny nie przechodzą stresu wodnego oraz żywieniowego w efekcie krótkotrwałych awarii instalacji czy błędów w nawadnianiu i nawożeniu. Jako produkt organiczny włókno kokosowe jest przyjazne środowisku, a po uprawie gerbery może być ponownie wykorzystane jako dodatek do podłoży służących do produkcji innych roślin ozdobnych.

TABELA 1. WŁAŚCIWOŚCI WŁÓKNA KOKOSOWEGO, NA TLE INNYCH PODŁOŻY ORGANICZYNYCH
(cyt. za B. Schfer)

* pył kokosowy z dodatkiem włókien; ** patrz uwagi w tekście; przy wysokim stężeniu soli zawartość NaCl jest zbyt duża i włókno kokosowe nie może być użyte jako podłoże


FOT. PODŁOŻE KOKOSOWE DOBRZE WPŁYWA NA WZROST KORZENI

Wadą podłoża kokosowego jest wysoka zawartość sodu, potasu i chloru oraz duża koncentracja soli. Wynika to z akumulowania tych pierwiastków przez palmy rosnące zwykle w sąsiedztwie mórz i korzystające z zasolonej wody morskiej. EC włókna przeznaczonego dla ogrodników może wynosić nawet 1,5 mS/cm i wówczas produkt musi zostać przemyty tak, aby EC obniżyć do 0,5 mS/cm. Dla gerbery najlepsze jest włókno kokosowe silnie oczyszczone, nieco droższe od standardowego. Przed użyciem każdą partię produktu należy jednak zbadać.

Podłoże to może być jednorodne lub stosowane w mieszankach, najlepiej z perlitem w stosunku 2 : 1. W pierwszym przypadku można zamówić je z większą ilością pociętych długich włókien, ale wówczas trzeba się liczyć ze wzrostem ceny.

Dlaczego gerbera?

Z obserwacji holenderskich ogrodników wynika, że gerbera uprawiana w podłożu kokosowym daje taką samą liczbę kwiatostanów z jednostki powierzchni, jak w wełnie mineralnej, ale są one lepszej jakości. Przyczyniło się to do wzrostu zainteresowania tym podłożem. Na przykład w 2002 roku w Holandii uprawiano gerberę na powierzchni 260 ha, z czego aż 125 ha stanowiła produkcja w pojemnikach, do których napełniania najczęściej używano włókna kokosowego (obecnie także w Polsce coraz powszechniejsza jest tego typu uprawa gerbery). Z kolei z naszych doświadczeń wynika, że gerbera posadzona na matach kokosowych (fot. 5) obficiej kwitła niż w substracie torfowym, dając większe kwiatostany (tab. 2). Były to jednak inne maty niż te, które teraz znajdują się w sprzedaży.


FOT. 5. GERBERA UPRAWIANA NA MATACH KOKOSOWYCH

TABELA 2. PLONOWANIE ODMIAN GERBERY W MACIE KOKOSOWEJ I SUBSTRACIE TORFOWYM
(AR POZNAŃ)*

* Okres uprawy: 6.04-31.12.1994 r.

Najważniejsze zalecenia

Najczęściej używa się pojemników 3,5-1itrowych, w których sadzi się po jednej roślinie (fot. 6). Bardzo ważne jest, aby włókna nie uciskać, nie wolno też ustawiać pełnych doniczek jedna na drugiej. Dobrze natomiast umieścić na dnie pojemnika warstwę drenującą (0,5 dm3/doniczkę) z keramzytu lub rozdrobnionej wełny mineralnej.


FOT. 6. GERBERY W POJEMNIKACH WYPEŁNIONYCH TZW. WŁÓKNEM KOKOSOWYM

Przed sadzeniem roślin odczyn podłoża doprowadza się do pH 5,6 za pomocą roztworu kwasu fosforawego, następnie podłoże podlewa się pożywką startową tak, aby zaczęła wyciekać z pojemnika i po co najmniej 3-godzinnej przerwie nawadnia aż do wystąpienia przelewu. W tak przygotowane podłoże można sadzić młode rośliny, najlepiej przygotowane w włóknie kokosowym lub w wełnie mineralnej.

Przy uprawie gerbery w pojemnikach nawadnianie i nawożenie powinno być automatyczne. Skład pożywki na początku uprawy jest nieco inny niż później (tab. 3). Należy pamiętać, że substrat kokosowy silnie wiąże wapń i uwalnia potas, stąd zasadą jest zwiększenie w pożywce zawartości pierwszego (Ca), a zmniejszenie drugiego (K) pierwiastka. Z reguły gerbera uprawiana w włóknie kokosowym musi być silnie nawożona żelazem. Pożywkę startową podaje się przez pierwsze 4–5 tygodni. Początkowo rośliny oszczędnie się podlewa, aby dobrze się ukorzeniły, później dawkowanie pożywki powinno być takie, aby przelew wynosił 20–30%. Zimą wystarczy rośliny podlewać 3–5-krotnie na dzień, latem — 12 razy.

TABELA 3. SKŁAD POŻYWKI ZALECANY DO UPRAWY GERBERY W WŁÓKNIE KOKOSOWYM (mg firmy Ceres)

Prof. Anna Lisiecka pracuje w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu