Wybór substratu

Uprawa pod osłonami w glebie przyczynia się do obniżenia żyzności, wzrostu zasolenia, pogorszenia właściwości wodno-powietrznych gleby. Dodatkowym zagrożeniem jest obecność patogenów glebowych. Te czynniki powodują obniżenie wielkości i jakości uzyskiwanego plonu. Dlatego, z uwagi na dobre właściwości fizyko-chemiczne i łatwą dostępność, do bezglebowej uprawy truskawek najczęściej używa się torfu. Substrat ten jest powszechnie wykorzystywany w krajach Europy Zachodniej i w USA. Rzadziej jako podłoży używa się tam innych materiałów, na przykład wełny mineralnej czy perlitu. Postępująca w ostatnich latach eksploatacja naturalnych złóż torfu wymusiła podjęcie prac nad możliwością wykorzystania innych materiałów, które częściowo lub nawet całkowicie będą mogły go zastąpić w bezglebowych systemach uprawy roślin. Coraz częściej do sporządzania podłoży uprawowych wykorzystuje się substrat kokosowy, produkt odpadowy powstający w trakcie przerobu Orzechów palmy kokosowej. W przeciwieństwie do torfu, kokos jest produktem w pełni odnawialnym, a jego pozyskiwanie nie wywiera negatywnych skutków na środowisko naturalne.

Wzrost i owocowanie

W Zakładzie Regulowania Wzrostu i Owocowania Roślin Sadowniczych Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach badano przydatność podłoża z włókien kokosowych do bezglebowej uprawy truskawek. W doświadczeniu porównano wzrost i owocowanie roślin rosnących w podłożu kokosowym (fot. 1) i w torfie. Rośliny posadzono pod koniec sierpnia 2000 roku. Pierwszy niewielki zbiór miał miejsce jeszcze w drugiej połowie października tego roku. W 2001 roku zbiory rozpoczęły się pod koniec kwietnia, trwały 5 tygodni, po czym uprawę zlikwidowano. Siłę wzrostu oceniono poprzez obliczenie wskaźnika powierzchni liściowej (WPL). Wskaźnik ten wyrażał całkowitą powierzchnię liści w łanie roślin przypadającą na jednostkę uprawianej powierzchni. Dane zawarte w tabeli 1 wskazują, że przyrost powierzchni liściowej zależał od podłoża, w którym rosły rośliny. Truskawki uprawiane w torfie charakteryzowały się wyższym wskaźnikiem powierzchni liściowej (WPL), czyli silniejszym wzrostem, w porównaniu z roślinami rosnącymi w kokosie. Zależność tę stwierdzono zarówno w początkowym okresie uprawy (4 tygodnie po posadzeniu), jak i w późniejszym okresie wzrostu roślin (6 tygodni po posadzeniu).

TABELA 1. WARTOŚCI WSKAŹNIKA POWIERZCHNI LIŚCIOWEJ TRUSKAWEK W ZALEŻNOŚCI OD ZASTOSOWANEGO PODŁOŻA

* całkowita powierzchnia liści w łanie roślin przypadająca na jednostkę uprawianej powierzchni

FOT. 1. TRUSKAWKI PO POSADZENIU W WORKACH
Z SUBSTRATEM KOKOSOWYM

Rodzaj zastosowanego podłoża miał wpływ na plonowanie roślin (wykres). Truskawki uprawiane w torfie dały o ponad 40% wyższy plon całkowity niż rośliny w podłożu kokosowym (fot. 2).

PLONOWANIE TRUSKAWEK, W ZALEŻNOŚCI OD UŻYTEGO PODŁOŻA

FOT. 2. OWOCUJĄCE ROŚLINY

Poza wielkością plonu, istotne znaczenie ma jego jakość. Jedną z podstawowych cech jakościowych truskawek jest wielkość owocu. Rośliny uprawiane w podłożu torfowym dały wyższy plon owoców o średnicy powyżej 30 mm (tab. 2). Rodzaj podłoża miał także wpływ na procentowy udział owoców poza wyborem, czyli o średnicy poniżej 15 mm. Mniej owoców tej klasy stwierdzono u truskawek uprawianych w torfie (tab. 2).

W opisanym doświadczeniu większy, lepszej jakości plon uzyskano przy uprawie w podłożu torfowym. Gorsze wyniki uzyskane z uprawy prowadzonej w podłożu kokosowym mogą być skutkiem właściwości tego substratu. Największym problemem jest jego duże zasolenie (wysoka zawartość sodu i potasu), co należy uzwględnić przy sporządzaniu pożywek nawozowych.

Mieszanki

Wyniki badań prowadzonych w innych ośrodkach naukowych wykazują, że substrat kokosowy może być z powodzeniem używany do sporządzania mieszanek z innymi materiałami (torf, perlit, komposty). W doświadczeniach prowadzonych w Niemczech truskawki rosnące w podłożu torfowym zawierającym dodatek włókien kokosowych (nawet do 40%) charakteryzowały się znacznie silniejszym wzrostem i wyższym plonowaniem niż rośliny rosnące w czystym substracie torfowym. Uzyskany plon był ponadto wyższej jakości (tab. 3).
Dotychczas nie opracowano kompletnej technologii uprawy truskawek w podłożu kokosowym. Decyzja, czy zastosować takie podłoże, zależy zarówno od czynników ekonomicznych i technologicznych (ceny podłoży, dostępność i jakość substratu), jak również od doświadczenia w prowadzeniu tego typu upraw.

TABELA 3. WPŁYW PODŁOŻA NA PLON I ŚREDNIĄ MASĘ OWOCU TRUSKAWEK (WG NEUWEILERA I KREBSA)

* 30% torfu, 30% kompostu, 40% kokosu

Autorzy są pracownikami Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach