W Polsce co prawda obowiązują akty prawne, które częściowo przenoszą rozporządzenia UE do naszego ustawodawstwa (m.in. ustawa o organizacji rynku owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego), ale nie są w pełni zgodne z dokumentami unijnymi i po przystąpieniu Polski do Wspólnoty będą musiały zostać uchylone. Rozporządzenia UE są dostępne w wersji oryginalnej na stronie internetowej www.europa.eu.int/eur-lex/en/search/index.html, gdzie — aby odszukać dany dokument — należy wpisać jego numer i rok wydania. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem rozporządzeń ministra rolnictwa i rozwoju wsi, które wprowadzałyby równoważne z obowiązującymi w UE wymagania jakościowe dla świeżych owoców i warzyw. Rozporządzenia te obowiązywałyby do momentu wejścia Polski do UE.

Historia

Wspólną organizację rynku owoców i warzyw oraz tworzenie wymagań jakościowych dla świeżych produktów z tej grupy w Unii Europejskiej zapoczątkowały rozporządzenia Rady nr 23 oraz nr 58 z 1962 roku. W 1972 roku wydano rozporządzenie Rady nr 1035/72, wprowadzające organizację rynku owoców i warzyw, której zasadniczym celem było utrzymanie dochodów producentów na przeciętnym krajowym poziomie. Ten akt prawny określał

• sposoby ustalania i przestrzegania wymagań jakościowych dla świeżych owoców i warzyw oraz system kontroli,
• zasady funkcjonowania organizacji producentów,
• sposoby interwencji rynkowych oraz
• reguły obrotu handlowego z krajami trzecimi.

Obecnie w UE obowiązuje rozporządzenie Rady nr 2200/96, które ukazało się w 1996 r. i zawiera tylko niewielkie zmiany w stosunku do poprzedniego.

Rozporządzenie Rady 2200/96

Wprowadza ono wspólną organizację rynku świeżych owoców i warzyw dla produktów (tab. 1), określonych według kodów nomenklatury scalonej (CN, z ang. Combined Nomenclature), używanej również w Polsce.

TABELA 1. ŚWIEŻE OWOCE I WARZYWA OBJĘTE WSPÓLNĄ ORGANIZACJĄ RYNKU W UE

Jakość świeżych owoców i warzyw wprowadzanych do obrotu na terenie Wspólnoty musi być zgodna — na wszystkich etapach łańcucha handlowego — z obowiązującymi wymaganiami określonymi w oddzielnych rozporządzeniach. Istotne jest to, że za jakość wprowadzanych do obrotu produktów odpowiedzialny jest ich dysponent, a więc bezpośrednio producent lub handlowiec dysponujący w danej chwili towarem.

Lista świeżych owoców i warzyw, dla których powinny zostać określone wymagania jakościowe, zawarta jest w załączniku do rozporządzenia (tab. 2 i 3). Jedynym produktem, dla którego nie określono jeszcze takich norm, są migdały.

TABELA 2. LISTA ROZPORZĄDZEŃ WPROWADZAJĄCYCH WYMAGANIA JAKOŚCIOWE
DLA POSZCZEGÓLNYCH OWOCÓW

TABELA 3. LISTA ROZPORZĄDZEŃ WPROWADZAJĄCYCH WYMAGANIA JAKOŚCIOWE
DLA POSZCZEGÓLNYCH WARZYW

Rozporządzenie 2200/96 przewiduje jednak sytuacje, w których produkty objęte wymaganiami jakościowymi nie muszą im odpowiadać. Dotyczy to towarów:

• sprzedanych lub dostarczonych przez producenta do punktów przygotowania i pakowania lub magazynów albo transportowanych z jego gospodarstwa do tego rodzaju punktów;
• transportowanych z magazynów do punktów przygotowania i pakowania;
• transportowanych do zakładów przetwórczych (o ile w odniesieniu do nich nie ustalono minimalnych kryteriów jakości);
• sprzedawanych przez producenta w gospodarstwie bezpośrednio konsumentom, do ich własnego użytku;
• z danego regionu, które są sprzedawane detalicznie na jego terenie, a ich spożycie wynika z lokalnej tradycji (zwolnienie następuje na podstawie decyzji Komisji Europejskiej, na wniosek państwa członkowskiego).

Państwa członkowskie mogą także zwolnić z przestrzegania wymagań jakościowych lub niektórych ich postanowień produkty:

• zaprezentowane lub wystawione na sprzedaż, sprzedane, dostarczone lub wprowadzone do obrotu w jakikolwiek inny sposób przez producenta na rynkach hurtowych, zwłaszcza na rynkach producenta, położonych na obszarze produkcji,
• transportowane z tych rynków hurtowych do punktów przygotowania  i pakowania oraz magazynów na tym samym obszarze produkcyjnym. W przypadku tej drugiej możliwości państwo członkowskie informuje Komisję Europejską i powiadamia ją o podjętych działaniach.

Znakowanie

W rozdziale I rozporządzenia 2200/96 zawarte są także postanowienia dotyczące znakowania świeżych owoców i warzyw. Szczegółowe informacje, zazwyczaj nazwa i adres pakującego, nazwa produktu, klasa jakości, kraj pochodzenia, wielkość i inne informacje, w zależności od produktu, które wymagane są w normach jakościowych, muszą być czytelnie przedstawione w widocznym miejscu na jednej, bocznej części opakowania, wydrukowane bezpośrednio na opakowaniu lub na trwale przymocowanej do niego etykiecie.

W przypadku towarów transportowanych luzem, bezpośrednio ładowanych do środka transportu informacje te muszą być zawarte w dokumentach towarzyszących produktowi lub umieszczone w widocznym miejscu wewnątrz środka transportu.

Przy sprzedaży detalicznej produktów opakowanych wymagane informacje powinny być również czytelne i umieszczone w widocznym miejscu. Na opakowaniu detalicznym, oprócz informacji wymaganych w normach jakościowych, należy podać także masę netto. Nie jest to wymagane, jeśli produkt sprzedawany jest zazwyczaj na sztuki (liczba sztuk musi być widoczna, aby można ją łatwo policzyć z zewnątrz opakowania, lub powinna być na nim podana).

Produkty można sprzedawać także bez opakowania, pod warunkiem, że sprzedawca umieści przy towarze tabliczkę, na której będą podane:

• odmiana,
• kraj pochodzenia oraz
• klasa jakości.

Przestrzeganie wymagań jakościowych dotyczy nie tylko produktów wprowadzanych na rynek Wspólnoty i tam wyprodukowanych, ale również importowanych do UE oraz eksportowanych do krajów trzecich. Państwa członkowskie są zobowiązane do kontroli zgodności produktów z obowiązującymi wymaganiami zarówno na rynku wewnętrznym, jak i w eksporcie oraz imporcie. Szczegółowe kwestie dotyczące przeprowadzania kontroli reguluje oddzielne rozporządzenie Nr 1148/2001.