Dla intensywnych sadów

Vogel Central Leader to jedna z najnowszych metod, polecana dla intensywnych sadów towarowych. Opracował ją Tobias Vogel z Niemiec. Wiele nowo zakładanych intensywnych sadów w Niemczech i USA prowadzonych jest już w ten sposób. Metoda nie wymaga nadzwyczajnych umiejętności i nie powinna sprawić kłopotu sadownikom. Od samego początku można nią formować zarówno drzewka bez rozgałęzień, jak i te z pędami bocznymi, czereśnie szczepione na podkładkach silnie rosnących, a także na karłowych. Metodą VCL można poprowadzić drzewa każdej odmiany i — co ważne — nie wymagają one rusztowań. Może być stosowana w gęsto sadzonych sadach, z drzewami w rozstawach 4,5–5,5 x 2,5–3,5 m. Umożliwia wczesne wejście drzew w okres owocowania i utrzymuje je w równowadze pomiędzy wzrostem a owocowaniem.

Pierwszy rok formowania

Gdy posadzono drzewka bez rozgałęzień, wiosną w pierwszym roku w okresie nabrzmiewania pąków przewodnik skraca się na wysokości 90–110 cm (rys. 1). Następnie pozostawia się u góry dwa pąki, a 5 lub 6 poniżej usuwa (rys. 2). Sprzyja to wyrastaniu pędów bocznych pod szerokimi kątami poniżej tego odcinka, a ponadto osłabia wzrost pędów w szczytowej części drzewka. Gdy pędy boczne osiągną długość 7–10 cm, przygina się je do poziomu zakładając ponad nimi klamerki do bielizny (rys. 3a). Po okresie 2–3 tygodni klamerki przewiesza się na końce pędów, aby nadać im poziomy kierunek wzrostu (b). Latem spośród dwóch głównych pędów wyrastających z pąków pozostawionych u góry przewodnika wybiera się słabszy
z nich na przedłużenie pędu głównego, a drugi wycina (c).

RYS. 1. NIEROZGAŁĘZIONE DRZEWKO CZEREŚNI PO POSADZENIU SKRACA SIĘ NA WYSOKOŚCI 90–110 cm
RYS. 2. PONIŻEJ DWÓCH POZOSTAWIONYCH PĄKÓW, 5, 6 PĄKÓW USUWA SIĘ — STREFA Z USUNIĘTYMI PĄKAMI (a)
RYS. 3. W PIERWSZYM ROKU WEGETACJI NALEŻY ZAŁOŻYĆ KLAMERKI NA NOWO WYRASTAJĄCE PĘDY (a), PO TRZECH TYGODNIACH PRZEWIESIĆ JE NA KOŃCE PĘDÓW (b), WYBRAĆ PĘD PRZEWODNIKOWY, A DRUGI WYCIĄĆ (c)

Jeśli posadzone drzewko ma kilka prawidłowo uformowanych pędów bocznych, które mogą stanowić pierwsze piętro korony, nie skraca się ich, a przewodnik przycina się na wysokości 70–80 cm nad nimi. Dwa pąki u góry pozostają, a 5 poniżej się usuwa. Gdy długość przewodnika ponad pędami bocznymi jest mniejsza, poprzestaje się na usuwaniu pąków. W trakcie wegetacji powyżej wyrastających pędów zakłada się spinacze i wyprowadza przewodnik (tak samo jak u drzewka nierozgałęzionego).

Drugi rok po posadzeniu

Postępowanie w drugim roku po posadzeniu (fot. 1, rys. 4) jest bardzo podobne, jak w pierwszym. W okresie nabrzmiewania pąków zeszłoroczny przyrost przewodnika przycina się w odległości około 80 cm od podstawy (a) i ponownie dwa pąki u szczytu pozostawia się, a pięć poniżej usuwa (b). Jeśli długość przewodnika nie przekracza 80 cm, usuwa się tylko pąki. Następnie, gdy nowe pędy osiągną 7–10 cm długości, zakłada się spinacze (c), które po okresie 2–3 tygodni przewiesza się na końce pędów (d). W tym samym czasie w dolnych partiach drzewka wycina się gałęzie rosnące w zbyt dużym zagęszczeniu (e). Należy pilnować, aby pędy nie odchodziły od przewodnika naprzemianlegle, lecz tworzyły spiralę. Latem wycina się pędy, które ograniczają penetrację wnętrza korony przez światło (a).

FOT. 1. DRZEWKO FORMOWANE METODĄ VCL WIOSNĄ W DRUGIM ROKU PO POSADZENIU

RYS. 4. W DRUGIM ROKU FORMOWANIA DRZEWKA W OKRESIE NABRZMIEWANIA PĄKÓW PRZEWODNIK PRZYCINA SIĘ W ODLEGŁOŚCI 70–80 cm OD PODSTAWY (a); DWA SZCZYTOWE PĄKI POZOSTAWIA SIĘ, A PIĘĆ PONIŻEJ USUWA (b);
W SPOSÓB ANALOGICZNY, JAK W PIERWSZYM ROKU ZAKŁADA SIĘ KLAMERKI OD BIELIZNY NA NOWO WYRASTAJĄCE PĘDY (c); NASTĘPNIE PRZEWIESZA SIĘ JE NA KOŃCE PĘDÓW (d); PĘDY UBIEGŁOROCZNE ROSNĄCE W ZBYT DUŻYM ZAGĘSZCZENIU SIĘ WYCINA (e)
RYS. 5. W TRZECIM ROKU WYCINA SIĘ NA KONARACH PĘDY ROSNĄCE W DUŻYM ZAGĘSZCZENIU (a), W POBLIŻU PRZEWODNIKA (b), WYCHODZĄCE POZA OKREŚLONĄ FORMĘ KORONY (c)

Trzeci rok w sadzie

W zasadzie już po dwóch latach formowania drzewko w intensywnym sadzie czereśniowym osiąga maksymalną wysokość umożliwiającą przeprowadzenie zbioru owoców bez użycia podwyższenia. Sadownicy, którzy chcą mieć większe drzewa i część owoców zrywać przy pomocy drabin lub sanek, mogą opisany sposób formowania jeszcze raz powtórzyć.

W trzecim roku należy dokonać korekty pędów w koronie (rys. 5). Skraca się silne pędy wyrastające na konarach (a), rosnące pionowo w pobliżu przewodnika (b) i wystające poza określony kształt korony (c). Ponadto, skraca się lub wycina gałęzie grubsze niż 1/2 grubości przewodnika (rys. 6). Jeśli drzewo rośnie silnie, to znaczy pędy jednoroczne osiągają długość ponad 60 cm, czynności te lepiej wykonać latem. W ten sposób osłabi się wzrost drzewa.

RYS. 6. CO ROKU 1, 2 KONARY SKRACA SIĘ I ZASTĘPUJE NOWYMI PĘDAMI
RYS. 7. PRZEWODNIK SKRACA SIĘ ZAWSZE NAD SŁABYM PĘDEM BOCZNYM

Dalsze lata wzrostu i owocowania

Dla osiągnięcia wysokiej jakości owoców corocznie wymienia się 1, 2 stare gałęzie na nowe i pozwala się im owocować przez 3, 4 lata. Utrzymuje się określoną wysokość drzewka poprzez skracanie przewodnika nad słabym pędem bocznym (rys. 7). Należy pamiętać także o tym, aby w wierzchołkowej części korony wycinać pędy wyrastające pod ostrym kątem w stosunku do przewodnika. Cały czas utrzymuje się kształt choinki i zapewnia dostęp światła do wnętrza korony, ponieważ tylko w dobrze doświetlonej zawiązuje się wiele pąków kwiatowych.

Korony drzew prowadzonych metodą VCL mają w ostateczności kształt stożka z gałęziami nie starszymi niż 4, 5 lat (fot. 2).

FOT. 2. KILKULETNIA CZEREŚNIA PROWADZONA SYSTEMEM VCL