Zwiększenie podaży truskawek stało się możliwe dzięki pojawieniu się odmian o przedłużonym okresie owocowania oraz wdrożeniu produkcji sterowanej w polu i pod osłonami. Uprawa pod osłonami niskimi jest znacznie mniej kosztowna niż pod wysokimi. Przyspieszenie dojrzewania owoców na plantacjach polowych okrywanych agrowłókniną lub folią polietylenową perforowaną zależy w znacznej mierze od przebiegu pogody i może wynosić 6–10 dni. O wczesności dojrzewania truskawek decyduje także dobór odmian. Do przyspieszonej uprawy pod osłonami niskimi najlepiej nadają się te wczesne i średnio wczesne, plenne, ale jednocześnie tworzące duże i atrakcyjne owoce.
W Polsce do niedawna kryteria takie najlepiej spełniały 'Kama', 'Kent' oraz 'Elsanta'. Potrzebne są jednak badania przydatności do uprawy na zbiór przyspieszony odmian, które pojawiły się w ostatnich latach.

Warunki uprawy

W doświadczeniu korzystano z sadzonek doniczkowanych. Uzyskano je ukorzeniając rozłogi (z rozetkami) pobierane na początku lipca i sadzone do wielodoniczek. Podłożem była mieszanina substratu torfowego i piasku w stosunku 3 : 1. Ukorzenianie, w zależności od jakości sadzonek i temperatury, trwało 7–10 dni. Przez pierwsze dni roślinom zapewniono wysoką wilgotność powietrza. Po około 4 tygodniach sadzonki były gotowe do posadzenia na miejsce stałe. W odróżnieniu od tradycyjnych, miały bardzo dobrze rozwinięty system korzeniowy i nie przechodziły stresu, co znacznie ułatwiało rozwój na miejscu stałym.

Sadzonki sadzono w polu 15 sierpnia 2001 r. i 2002 r. (w 4 powtórzeniach, po 20 roślin w każdym) w rozstawie 0,25 m x 1,0 m. W doświadczeniu badano odmiany, rodzaj osłon oraz wpływ traktowania kwiatów środkami stymulującymi rozwój owoców. Użyto odmian wczesnych ('Kama', 'Honeoye' i 'Salut'), średnio wczesnych ('Kent', Madeleine^® = 'Civmad') oraz o średniej porze dojrzewania owoców ('Kimberley'). Na początku marca 2001 r. rośliny przykryto folią perforowaną (fot.) oraz agrowłókniną P17. Osłony zdjęto, gdy truskawkom nie zagrażały już przymrozki.

TRUSKAWKI POD FOLIĄ PERFOROWANĄ

Termin dojrzewania owoców

Użycie folii perforowanej przyspieszyło owocowanie badanych odmian średnio o 10 dni w 2001 r. i o 7 dni w kolejnym, w stosunku do plantacji kontrolnej (nieokrywanej). Truskawki pod agrowłókniną zaczęły owocować odpowiednio o 4–5 dni wcześniej w 2001 r. i o 2–3 dni wcześniej w 2002 r. (tab.1).

TABELA 1. TERMINY DOJRZEWANIA TRUSKAWEK, W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU OSŁON W LATACH 2001 I 2002

Plon handlowy

Przykrywanie roślin wczesną wiosną nie zwiększyło plonu handlowego (tab. 2). W pierwszym roku owocowania był on najwyższy u odmiany 'Salut' uprawianej bez okrywania. W kombinacjach z przykrywaniem roślin najwyższy plon uzyskano u odmiany 'Salut' spod agrowłókniny oraz (zdecydowanie najwyższy w porównaniu z innymi) u odmiany 'Kent' spod folii. W 2002 r., podobnie jak w sezonie poprzednim, agrowłóknina i folia perforowana nie zwiększyły plonu w porównaniu z kombinacją kontrolną. Przykrycie wpłynęło jedynie na przyspieszenie owocowania. W kombinacji kontrolnej najwyższy plon w 2002 r. uzyskano u odmiany 'Honeoye'. Pod folią perforowaną najlepiej plonowały 'Kimberley' i 'Honeoye', pod agrowłókniną — 'Kent' i 'Salut'.

TABELA 2. PLON HANDLOWY TRUSKAWEK, W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU OSŁON W LATACH 2001 I 2002

* wszystkie owoce zdrowe z klasy ekstra, I i II

Korzystne ceny

W 2001 roku pierwsze owoce zebrano 21 maja. Ceny truskawek w tym okresie wynosiły 8–10 zł/kg, po 7 czerwca gwałtownie spadły do 1,5–3 zł/kg (rys. 1). W roku następnym pierwsze truskawki z doświadczenia pojawiły się 8 maja (wiosna była ciepła i wczesna), gdy ich ceny wynosiły 5–9 zł/kg . Po 27 maja notowania spadły do 1,5–3 zł/kg.

RYS. 1. CENY* DETALICZNE TRUSKAWEK W LATACH 2001 I 2002

* notowania warszawskiego rynku hurtowego w Broniszach

Dla producentów duże znaczenie ma nie tylko termin pojawienia się pierwszych owoców, ale przede wszystkim ilość truskawek (w odniesieniu do plonu ogólnego), które zbiera się, gdy ich ceny na rynku są wysokie. W 2001 roku najwięcej owoców w okresie najbardziej korzystnych cen zebrano z kombinacji przykrytej folią perforowaną (50–80% plonu handlowego — rys. 2). Najlepsze okazały się pod tym względem 'Salut' i 'Kama'. Rośliny okryte agrowłókniną, w okresie najwyższych cen wydały jedynie 20–30% plonu ogólnego. W kombinacji kontrolnej wartość ta stanowiła tylko 5–15%. W 2002 r. (rys. 3) z roślin kontrolnych zebrano w okresie najwyższych cen tylko około 2–4% owoców, z okrytych folią perforowaną — 55–60%, a z okrytych agrowłókniną — 10–20%.

RYS. 2. PROCENTOWY UDZIAŁ OWOCÓW ZEBRANYCH DO 7.06.2001 r., ZALEŻNIE OD RODZAJU OSŁON

RYS. 3. PROCENTOWY UDZIAŁ OWOCÓW ZEBRANYCH DO 27.05.2002 r., ZALEŻNIE OD RODZAJU OSŁON

Okrywanie plantacji osłonami "na płask" na przedwiośniu wyraźnie przyspiesza dojrzewanie owoców i znacznie zwiększa udział plonu w okresie, kiedy ceny truskawek są wysokie. W doświadczeniach najlepszymi odmianami do takiej uprawy okazały się 'Kent', 'Honeoye', 'Salut' oraz 'Kimberley'. 'Kama' z powodu zbyt ciemnej barwy owoców i małej ich jędrności była gorzej akceptowana przez konsumentów. Mniejsze zainteresowanie odmianą Madeleine^® wynikało z nierównomiernego wybarwienia owoców, których końcówki pozostają zielonkawe. Badania dowodzą również, że Betokson Super 050 SL i nawóz dolistny Tytanit, w drugim roku owocowania wpływają korzystnie na owocowanie truskawek.

Mgr Agnes L. Zmarlicka oraz prof. dr hab. Edward Żurawicz są pracownikami ISK w Skierniewicach