Bakteryjne gnicie sałaty. Chorobę wywołuje kilka gatunków bakterii z rodzajów: Pseudomonas, Xanthomonas i Erwinia. Atakują one najczęściej sałatę, ale stwierdzono je także na cykorii liściowej. Pierwsze objawy bakteriozy występują na liściach w postaci małych, brązowych plamek z żółtą obwódką. Stopniowo plamy powiększają się i przyjmują kanciaste kształty ograniczone nerwami liści. Przy wysokiej wilgotności przebarwienia te czernieją. Patogen wnika poprzez aparaty szparkowe liści i uszkodzenia mechaniczne. Choroba może również występować w postaci mokrej zgnilizny liści sercowych lub gnicia podstawy główek (powodowane, między innymi, przez bakterię Erwinia carotovora).

Bakterie przenoszone są prawdopodobnie z wodą, przez owady oraz z zakażoną rozsadą. Do infekcji roślin może dojść w szerokim  zakresie temperatury — od 5°C do 30°C (optymalna 22–23°C). Gniciu bakteryjnemu sprzyja wysoka wilgotność powietrza oraz zwilżenie liści. Na ograniczenie występowania chorób bakteryjnych wpływa prawidłowe nawożenie.

Zapobiegając bakteryjnemu gniciu sałaty należy:

• przestrzegać zasady zmianowania;
• nie dopuszczać do zaskorupiania i zalewania wodą gleby lub podłoża w szklarni;
• nie deszczować roślin, podlewać je umiarkowanie zwracając szczególną uwagę, aby nie zraszać liści;
• profilaktycznie opryskiwać rośliny 2–3-krotnie co 7 dni Grevitem 200 SL w stężeniu 0,1%.

Nekrotyczna plamistość liści sałaty (antraknoza sałaty). W warunkach Polski występuje ona sporadycznie. Sprawcą tej choroby jest grzyb Marssonina panattoniana. Grzyb zimuje w resztkach chorych roślin. Przenosić się może z porażonymi nasionami. Pierwsze objawy w postaci brązowych, nekrotycznych plam z jasną obwódką widoczne są na liściach zewnętrznych, a następnie na liściach tworzących główki (fot. 1). W miejscach tych tkanka zamiera i wykrusza się — powstają dziury. Przy silnym porażeniu roślina gnije. Zaatakowane młode siewki lub rozsady mogą całkowicie wyginąć. Grzyb do rozwoju i zakażenia roślin wymaga wysokiej wilgotności i temperatury powyżej 14°C (optymalna 18°C).

FOT. 1. SAŁATA Z OBJAWAMI ANTRAKNOZY

Zapobiegając wystąpieniu antraknozy należy:

• unikać uprawy sałaty w dużym zagęszczeniu i przy wysokiej wilgotności;
• przestrzegać zasad zmianowania; — profilaktycznie opryskiwać rośliny fungicydami — według programu ochrony roślin.
  

Mączniak rzekomy sałaty. Najbardziej rozpowszechniona choroba sałaty i innych warzyw liściowych, powodowana przez grzyb Bremia lactucae. Początkowo na górnej stronie liści powstają oliwkowożółte, stopniowo ciemniejące plamy (fot. 2). W ich obrębie, lecz tylko na dolnej stronie, widoczny jest obfity, szarobiały nalot zarodników konidialnych. Porażone rośliny karłowacieją i żółkną. W przypadku wystąpienia choroby na sałacie nasiennej silnemu porażeniu ulegają pędy kwiatostanowe i nasienne.

FOT. 2. SAŁATA PORAŻONA PRZEZ MĄCZNIAKA RZEKOMEGO

Grzyb jest pasożytem bezwzględnym i rozwija się tylko na żywej roślinie. Patogen ten wykazuje bardzo dużą zmienność biologiczną, do chwili obecnej wytworzył wiele ras fizjologicznych. Patogen wywołujący mączniaka rzekomego sałaty, w odróżnieniu od atakujących inne gatunki, jest bardziej wrażliwy na warunki termiczne, wilgotność i światło. Najszybciej rozwija się i poraża rośliny w temperaturze 12–19°C, przy wilgotności powietrza wynoszącej 100% oraz przy słabym nasłonecznieniu. Podczas słonecznej pogody w ciągu dnia i gdy temperatura nocą przekracza 15°C grzyb nie wytwarza zarodników, a choroba zanika.

Zapobiegając wystąpieniu mączniaka:

• nie należy uprawiać sałaty w zbyt dużym zagęszczeniu oraz przy wysokiej wilgotności powietrza;
• w razie zagrożenia chorobą rośliny we wczesnej fazie wzrostu podlewać lub opryskiwać fungicydem Euparen Multi 50 WG lub środkiem Grevit 200 SL (0,1%);
• uprawiać odmiany sałaty odporne na mączniaka rzekomego.
  

Szara pleśń. Występuje we wszystkich fazach rozwojowych rośliny. Jej sprawcą jest pospolity grzyb Botrytis cinerea. Najniebezpieczniejsze jest porażenie siewek sałaty. Na dolnej stronie liści pojawiają się początkowo gnilne plamy. Z czasem siewki zamierają i pokrywają się szarym, pylącym nalotem zarodników grzyba. Na młodych roślinach zaatakowanych przez patogena początkowo gnije szyjka korzeniowa, a potem także liście zewnętrzne. Na gnijącej, pokrytej puszystym, szarym nalotem tkance widoczne są czarne skupienia mikrosklerocjów — owocników grzyba, stanowiących jego formę przetrwalnikową. Szara pleśń rozwija się w temperaturze od 0°C do 30°C (optymalna 10°C). Jej rozwojowi sprzyja wysoka wilgotność powietrza i silne zwilżenie liści.

Zapobiegawczo należy:

• wysiewać zaprawione nasiona w podłoże odkażone termicznie lub chemicznie;
• młode siewki lub rozsadę po pikowaniu podlewać, ewentualnie opryskiwać fungicydami (Mythos 300 SC, Rovral Flo 255 SC, Sumilex 500 SC i inne);
• na miejsce stałe wysadzać rośliny w doniczkach bez dna, nie zagłębiając ich w podłożu;
• nie zwilżać liści w czasie podlewania;
• wietrzyć szklarnie lub tunele, w miarę potrzeby dogrzewać uprawę nocą, aby nie dopuścić do kondensacji pary na roślinach;
• dokładnie zbierać i palić resztki roślin;
• w późniejszym okresie rośliny opryskiwać profilaktycznie Grevitem 200 SL (0,1%).

Mączniak prawdziwy. Grzyb Erysiphe cichoracearum poraża sałatę, a także skorzonerę, pietruszkę i cykorię. Choroba ta występuje masowo na plantacjach nasiennych tych roślin. Na górnej stronie liści pojawia się biały, mączysty nalot (fot. 3), tworzący powłokę ograniczającą proces asymilacji. Porażone organy rośliny stopniowo zamierają.
Początkowe objawy tej choroby mogą być mylone z objawami mączniaka rzekomego, mączysty biały nalot mączniaka prawdziwego występuje jednak po obydwu stronach liści sałaty.

FOT. 3. BIAŁY, MĄCZYSTY NALOT MĄCZNIAKA PRAWDZIWEGO

Choroba rozwija się w temperaturze od 18°C do 30°C (najintensywniej w zakresie 18–22°C). Do infekcji dochodzi przy okresowo wysokiej wilgotności powietrza i wówczas wystarcza tylko 4–10 dni do masowego porażenia roślin. Rozwojowi grzyba sprzyja również częściowe zacienienie roślin.

Zapobiegawczo należy:

• opryskiwać rośliny Grevitem 200 SL lub Bioseptem 33 SL w stężeniu 0,1%.
• Nie zaleca się w ochronie sałaty przed mączniakiem prawdziwym wykorzystywania konwencjonalnych środków chemicznych.