Wysokiej jakości jabłka można uzyskać z drzew, na których liczba zawiązków jest dostosowana do wielkości korony i liczby liści. Jedną z lepszych metod regulowania ilości zawiązków na drzewie jest przerzedzanie chemiczne. Jest ono uzasadnione przynajmniej z trzech powodów:

• redukuje przemienność owocowania,
• ogranicza konieczność przerzedzania ręcznego,
• poprawia jakość owoców pozostających na drzewie.

Ponadto jest to metoda tania i szybka. Skuteczność przerzedzania chemicznego uzależniona jest jednak od wielu czynników, między innymi od stanu fizjologicznego i zdrowotnego drzewa, warunków atmosferycznych, rodzaju preparatu, dawki oraz techniki nanoszenia.

Tuż po kwitnieniu

Od ponad 50 lat podstawową substancją służącą do przerzedzania jest auksyna — kwas alfanaftylooctowy (NAA). Najwłaściwszym terminem jego stosowania jest okres tuż po kwitnieniu. W Europie Zachodniej wykorzystuje się go najczęściej w postaci amidu (NAAm), natomiast od wielu lat w Polsce — w postaci soli potasowej. Na naszym rynku dostępne są trzy preparaty: Pomonit R-10, Pommit Ekstra 110 SL i Pomo­nit Super 050 SL, różniące się składem i zawartością czynnika aktywnego.

Pomonit R-10 zawiera 10% NAA w postaci soli potasowej. Od wielu lat jest to u nas podstawowy preparat do przerzedzania. Jego wadą jest duża zależność działania od warunków pogodowych w czasie zabiegu. Zastosowany w warunkach utrudniających wnikanie NAA do rośliny (temperatura zbyt niska lub zbyt wysoka, mała wilgotność powietrza, szybkie odparowanie wody z kropel cieczy), może, zamiast przerzedzić, poprawić za­wiązanie owoców. Użyty w zbyt dużych stężeniach może spowodować nad­­mie­r­ne przerzedzenie, a także uszkodzenie liści (w naszych warunkach rzadko spotykane).

Pommit Ekstra 110 SL zawiera 8% NAA również w postaci soli potasowej, a także 3% mocznika dodanego w celu poprawienia wnikania kwasu alfanaftylooctowego do roślin. Działanie tego preparatu mniej zależy od niesprzyjających warunków, a jest równie jak Pomonit R-10 skuteczny i przydatny do przerzedzania.

Pomonit Super 050 SL jest preparatem nowszej generacji — przy obniżonej zawartości NAA (o połowę w porównaniu do Pomonitu R-10) zachowuje dobrą skuteczność, a połączenie z trójetanolaminą zdecydowanie poprawiło właściwości szybkiego przenikania przez kutikulę. Z wymienionych preparatów jego działanie najmniej zależy od niekorzystnych warunków pogodowych, co zwiększa jego niezawodność.

Technika nanoszenia

Niezależnie od rodzaju użytego preparatu, należy przestrzegać prawidłowej techniki jego nanoszenia. Trzeba przede wszystkim zdecydować się, w jakiej fazie fizjologicznej będziemy przerzedzać. Następnie wybrać preparat i jego stężenie odpowiednie dla konkretnej odmiany. Niedopuszczalne jest opryskiwanie różnych kwater taką samą daw­ką preparatu — przerzedzanie poszczególnych odmian jest uzależnione od ich wrażliwości na dany preparat lub substancję aktywną. Prze­rzedzając 'Jonagolda', 'Mc­-Intosha', 'Spartana', należy zmniejszyć dawkę preparatu, natomiast dla 'Golden Deliciousa', 'Elstara' czy 'Gali' — zwiększyć. Ważna jest również ilość wyprys­kanej cieczy. Drzewa należy opryskać dokładnie, co pociąga za sobą konieczność zmiany końcówki rozpylaczy lub zmniejszenia szybkości przejazdu ciągnika wraz z opryskiwaczem. Przyjmuje się, że na 1 hektar konieczne jest zużycie około 500 l cieczy na każdy metr wysokości korony. Ważna jest również pora przerzedzania. W naszych warunkach klimatycznych najbardziej odpowiednie są godziny wieczorne, ewentualnie poranne, po obeschnięciu rosy. Aby nie doszło do nadmiernego przerzedzania na skutek oprys­kania tych samych drzew dwukrotnie, nie należy stosować rozpylaczy drobnokroplistych, a zabieg wykonać przy pogodzie bezwietrznej.

'Sampion' i 'Jonagold'

Na Akademii Rolniczej w Lublinie porównywano skuteczność przerzedzania polskimi preparatami zawierającymi NAA na dwóch odmianach jabłoni — 'ampionie' w 1999 roku i 'Jonagoldzie Decosta' w 2001 roku.
W porównaniu z 'Sampionem', opryskiwanie drzew 'Jonagolda' odbywało się zawsze przy zmniejszonej o połowę ilość substancji aktywnej. Oprócz Pomonitu R-10, Pommitu Ekstra 110 SL i Pomonitu Super 050 SL do badań włączono Pomonit 505 SL zawierający 5 g NAA i 500 g mocznika w 1 litrze.

'Sampion' należy do odmian bardzo plennych, corocznie owocujących i wymagających intensywnego przerzedzania zawiązków. W badaniach uzyskano najlepsze rezultaty po zastosowaniu Pomonitu R-10 w terminie po opadnięciu płatków korony oraz Pomonitu Su­per 050 SL, gdy zawiązki z kwiatów centralnych miały średnicę 10–12 mm.

'Jonagold Decosta' owocuje umiarkowanie obficie, dość regularnie. W niektórych latach konieczne jest jego przerzedzanie zapobiegające przemiennemu owocowaniu. Dla tej odmiany bardzo dobre wyniki otrzymano po zastosowaniu Pomonitu 505 SL w fazie zawiązków o średnicy 10–12 mm. Przy skuteczności przerzedzania podobnej do Pomonitu Super 050 SL nowy preparat bardzo korzystnie wpłynął na parametry plonowania drzew. Przy plonowaniu zbliżonym do drzew kontrolnych (nieprzerzedzanych) zwiększył zdecydowanie udział owoców o średnicy przekraczającej 7 cm.

Wpływ terminu przerzedzania (NAA) na plonowanie i średnią masę jabłek 'Sampiona' ('M.26') i 'Jonagolda Decosta' ('M.9'), drzewa 6-letnie

* stosunek liczby zawiązków po opadzie czerwcowym do liczby kwiatów