Właściwe naniesienie

Bioregulatory — najczęściej stosowane podczas przerzedzania — mają niewielką zdolność przemieszczania się w obrębie rośliny, a ponadto zakres dawek bezpiecznych jest wyjątkowo mały. Dlatego o efekcie biologicznym ich zastosowania decyduje dokładność wykonania zabiegu. Przedawkowanie preparatów przerzedzających zawiązki jest niedopuszczalne — może doprowadzić do zniszczenia wszystkich zawiązków i całkowitej redukcji plonu, a nawet do trwałego uszkodzenia drzew. Z kolei naniesienie niewystarczającej ilości preparatów zmniejsza efekt przerzedzania i wymusza dodatkowe nakłady pracy na korekcyjne przerzedzanie ręczne. Ponadto wymogi ekologii wywołują potrzebę racjonalnego użycia i ograniczenia emisji tych środków do środowiska naturalnego. Poważne zastrzeżenia budzą zalecenia dotyczące dawek środków przerzedzających zawiązki. Dawki określone w jednostkach masy lub objętości na jednostkę powierzchni nie uwzględniają specyficznych dla każdego sadu warunków — rozstawy, wielkości i gęstości koron drzew czy sposobu ich formowania, które zmieniają podatność kwiatów lub zawiązków owocowych na przerzedzanie. Dlatego konieczne jest używanie preparatów w dawkach odpowiadających rozmiarom i gęstości koron drzew.

Preparaty przerzedzające zawiązki stosowane są, gdy liście nie są jeszcze w pełni rozwinięte i, z tego powodu, zdolności retencyjne drzew są niewielkie. Ciecz emitowana przez tradycyjne opryskiwacze wentylatorowe znoszona jest na sąsiednie drzewa i staje się źródłem tak zwanego wtórnego naniesienia. Sąsiadujące drzewa otrzymują wówczas dodatkową dawkę substancji biologicznie czynnej. Można by uznać, że efekt przedawkowania wywołany wtórnym naniesieniem występuje jednakowo w całym sadzie. Wystarczy wówczas zmniejszyć dawkę przypadającą na jednostkę powierzchni, aby osiągnąć zamierzone działanie. W praktyce nie jest to możliwe, ponieważ ciecz znoszona z sąsiednich rzędów osiada bardzo nierównomiernie. Przemieszczając się z prądami powietrznymi koncentruje się głównie na zewnętrznej części korony, gdzie i tak obserwuje się nadmierne naniesienie substancji biologicznie czynnej. Ponadto tylko wiatr i przypadek decyduje, ile znoszonej cieczy osiądzie na poszczególnych drzewach. Znoszenie i dystrybucja znoszonej cieczy zależą także od rodzaju opryskiwaczy i typu rozpylaczy.

Dawki i stężenia

Opryskiwanie Pomonitem Super 050 SL w dużej dawce cieczy zawsze przerzedzało najskuteczniej, zarówno w przypadku drzew starszych, o dużych koronach, jak i drzew młodszych, o koronach mniejszych. Jednak duża dawka cieczy dla drzew starszych wynosiła 1400 l/ha, a dla drzew młodszych zaledwie 900 l/ha. Podwyższenie stężenia preparatu z 20 ml/100 l na 40 ml/100 l było uzasadnione (dawało lepsze wyniki) tylko w przypadku warunków niesprzyjających jego wnikaniu. Tak stosowany Pomonit Super 050 SL powodował zadowalającą redukcję zawiązania jabłek oraz wpływał najlepiej na wielkość i jakość plonu.

Natomiast ATS (tiosiarczan amonu), środek przerzedzający w wyniku parzenia słabszych kwiatów, stosowany bardzo wcześnie w sezonie dawał zwykle najlepszy efekt biologiczny w małej dawce (na starych drzewach 450 l/ha, a na małych drzewach 200 l/ha) cieczy, wyliczonej według metody TRV. ATS w małej dawce cieczy przerzedzał najbardziej selektywnie. Najskuteczniejsze stężenie tego preparatu zależało od warunków doświadczenia, to znaczy wieku i kondycji drzew oraz warunków pogodowych.

Skutki przerzedzania Paturylem 100 SL bardziej zależały od stężenia preparatu niż od dawki cieczy. Wyższa dawka cieczy nieco nasilała redukcję zawiązania owoców i przyrost przeciętnej wielkości jabłek, ale wpływ wyższego stężenia preparatu na te cechy był większy. Tylko Paturyl 100 SL zastosowany w wysokim stężeniu (94 ml/100 l) i małej dawce cieczy (na starych drzewach 450 l/ha, a na młodych 200 l/ha) powodował wydłużanie kształtu jabłek.

Wtórne naniesienie

Podczas chemicznego przerzedzania należy brać pod uwagę wtórne naniesienie preparatu wywołane znoszeniem cieczy na drzewa rosnące w pobliżu opryskiwanych. Wtórne naniesienie jest stratą w wymiarze ekonomicznym i zagrożeniem dla środowiska, ale przede wszystkim może modyfikować skutki przerzedzania i ograniczać ich powtarzalność. W badaniach, w których ciecz nanoszono opryskiwaczem tradycyjnym, zawiązanie owoców na drzewach opryskiwanych niską dawką preparatu w rzędzie wystawionym na działanie wiatru było dwukrotnie wyższe niż na drzewach opryskiwanych identycznie, ale rosnących w dwóch rzędach obok. Wyniki przerzedzania w rzędzie drugim i trzecim były podobne, co oznacza, że preparat znoszony był tylko na rząd najbliższy względem opryskiwanego, z pierwszego na drugi i z drugiego na trzeci. W rzędach drugim i trzecim, w których drzewa otrzymały preparat zarówno podczas opryskiwania, jak i w wyniku znoszenia, skutki przerzedzania były podobne do spowodowanych dwukrotnie wyższą dawką preparatu na drzewach nienarażonych na znoszenie cieczy z rzędów sąsiednich. Zwykle badania, na których podstawie określa się dawkę preparatu na hektar, wykonuje się na pojedynczych rzędach drzew. Z tego powodu, zalecana dawka — zapewniająca biologiczną efektywność preparatu nawet w mało sprzyjających warunkach — jest wyższa dwukrotnie niż potrzebna w warunkach znoszenia cieczy podczas opryskiwania. Może to spowodować nadmierne przerzedzenie owoców na drzewach narażonych na znoszenie preparatu. Natomiast zastosowanie zbyt nis­kiej dawki preparatu w warunkach eliminujących dodatkowe nanoszenie preparatu, w wyniku znoszenia z rzędów sąsiednich, może spowodować niewystarczające przerzedzenie zawiązków, a w przypadku niektórych preparatów na przykład Pomonitu Super 050 SL lub Paturylu 100 SL — efekt odwrotny — większe zawiązanie owoców.

W opryskiwaczach tradycyjnych kontrola znoszenia preparatów jest ograniczona, nieznacznie można ją ograniczyć używając rozpylaczy inżektorowych. Istotną redukcję znoszenia stwierdzono także dla poziomego systemu emisji. Mniejsze znoszenie uzyskane dla opryskiwacza z kierowanym niż z poziomym systemem emisji można wytłumaczyć mniejszą wydajnością strumienia powietrza generowanego przez wentylator promieniowy. W związku z tym, kierowany system emisji powoduje mniejsze wtórne naniesienie, także w przypadku tradycyjnych rozpylaczy. Efekt ograniczający znoszenie dla rozpylaczy inżektorowych nie jest tak znaczny, jak dla poziomego systemu emisji. Należy mieć na uwadze, że grube krople wytwarzane przez rozpylacze inżektorowe dają mniejsze pokrycie liści niż drobne krople pochodzące z tradycyjnych rozpylaczy wirowych.

Wtórne naniesienie można ograniczyć używając opryskiwaczy tunelowych, pozwalających równocześnie na redukcję stężenia substancji biologicznie czynnej nawet o 50%. Dzięki temu przerzedzanie jest bardziej przyjazne środowisku i tańsze, a efekt przerzedzania staje się bardziej przewidywalny.

Wpływ znoszenia cieczy na wyniki przerzedzania na drzewach odmiany 'Gloster', opryskiwanych Paturylem 100 SL

oznaczenie wartości różnymi literami wskazuje na istotne róznice statystyczne między liczbami
* zawiązanie owoców wyrażone liczbą zawiązków ze 100 kwiatostanów oraz
** plonem jabłek w kg/drzewo (pogrubione dane)