Ze względu na to, że w większości gospodarstw rabarbar rozmnażany jest wegetatywnie (przez podział karp) choroby pochodzenia grzybowego i bakteryjnego bardzo łatwo przenoszone są mechanicznie podczas podziału, a potem rozprzestrzeniane z chorym materiałem wysadkowym.
W uprawach rabarbaru na świecie występują różne choroby grzybowe i bakteryjne, lecz znaczenie gospodarcze większości z nich nie jest duże.
Problemy w uprawie
Rabarbar pomimo dużego zapotrzebowania na wodę nie znosi jej nadmiaru, na który reaguje czerwienieniem liści.
Uprawa na bardzo kwaśnej glebie jest powodem plamistości liści.
Niekiedy występuje gumoza ogonków liściowych, powodująca — poza podłużnymi plamami i kroplistymi wyciekami gumy — również ogólne zahamowanie wzrostu roślin. Przyczyna tego zaburzenia nie jest znana.
Poniżej przedstawiam najgroźniejsze, według mojego rozeznania oraz doniesień literatury, spośród chorób infekcyjnych.
Zgnilizna szyjki i podstawy łodygi rabarbaru, której sprawcami są prawdopodobnie Erwinia carotovora var. rhapanotici — bakteria wywołująca mokrą zgniliznę — oraz Phytophthora cactorum. Podczas chłodnej i deszczowej pogody bardziej aktywny jest drugi ze sprawców — P. cactorum, który u rabarbaru wywołuje zgniliznę podstawy łodygi, zgniliznę liści i korzeni, w czego efekcie zamiera cała roślina. W okresach cieplejszej i wilgotnej pogody karpy rabarbaru ulegają infekcji bakteryjnej, objawiającej się początkowo zagniwaniem pąków znajdujących się bezpośrednio pod powierzchnią gruntu. Tkanka szyjki i korzeni początkowo brunatnieje i czernieje, z czasem ulega mokrej zgniliźnie (fot. 1). W efekcie powstają jamiste wgłębienia na korzeniach i szyjce korzeniowej. Prawdopodobnie bakterie rozprzestrzeniają się przy udziale nicieni.
Fot. 1. Mokra zgnilizna bakteryjna
W celu zabezpieczenia rabarbaru przed tą chorobą zaleca się: unikanie nasadzeń współrzędnie w uprawach sadowniczych lub po truskawkach; pozyskiwanie sadzonek tylko ze zdrowych mateczników; unikanie zbyt dużego zagęszczenia roślin na plantacjach; przy zakładaniu nowych plantacji opryskiwanie (lub moczenie) podzielonych karp mieszaniną fungicydów Amistar 250 SC (0,1%) i Grevit 200 SL (0,2%); karpy po namoczeniu w roztworze zalecanych środków należy posypać sproszkowanym węglem drzewnym.
Askochytoza rabarbaru wywoływana jest przez grzyb Ascochyta rhei. W początkowym okresie choroba objawia się mozaikowatym przebarwieniem liści. Z czasem powstają czerwone lub brązowe plamy różnej wielkości i kształtu, stopniowo zlewające się ze sobą. Typowym objawem choroby są brązowe plamy (fot. 2, 3), często z wykruszającym się środkiem, otoczone czerwonobrązowym pierścieniem. Chore rośliny należy opryskiwać preparatem Grevit 200 SL (1,5 L/ha).
Fot. 2, 3. Askochytoza — objawy na liściach i ogonkach
Antraknoza rabarbaru, której sprawcą jest grzyb Colletotrichum demiatum, objawia się małymi wydłużonymi (do owalnych) wodnistymi plamami na liściach i ogonkach liściowych. Przy silnym porażeniu liście zamierają. Straty mogą być większe po wiosennym zbiorze. Choroba jest bowiem szczególnie groźna dla ogonków wyrastających latem.
Guzowatość korzeni wywoływana przez Agrobacterium tumefaciens i opieńka miodowa, grzyb Armillaria mellea pojawiają się sporadycznie.
Z dotychczasowych badań wynika, że do uniwersalnych i skutecznych środków zwalczających wymienionych sprawców chorób grzybowych i bakteryjnych należy Grevit 200 SL. Środek ten można stosować do ochrony rabarbaru przez cały okres wegetacyjny. Użycie go w mieszaninie z fungicydem Amistar 250 SC — tylko po zbiorach rabarbaru — dało dobre wyniki w ochronie.
W nowym „Programie ochrony warzyw” (HO 1/2004) wymieniamy najważniejsze choroby i szkodniki rabarbaru oraz obecnie zalecane możliwości ich zwalczania. Radzę postępować zgodnie z zawartymi w nim instrukcjami.