• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 04/2004

PAK CHOY. CZY STANIE SIĘ POPULARNYM WARZYWEM?

Jednym z nowych na polskim rynku warzyw, stanowiących ciekawą propozycję, jest kapusta chińska, roślina wywodząca się z Azji, zwana również pak choy, bok choy, chińską kapustą białą lub chińską boćwiną. Nie wytwarza ona główek, lecz zbite rozety liściowe, które mogą być spożywane w całości, najsmaczniejsze są jednak ich zgrubiałe ogonki liściowe. Zaletą kapusty chińskiej jest krótki okres wegetacji. Zbiory, w zależności od odmiany, można rozpoczynać już po niecałych 4 tygodniach po posadzeniu rozsady.

Odmiany

W Polsce nie spotyka się jeszcze powszechnie w sprzedaży zbyt wielu odmian tego warzywa. Obecnie można kupić nasiona zielonej odmiany o nazwie Green Fortune F1 (hodowli Takii Seed). Odmiany kapusty chińskiej różnią się zabarwieniem ogonków liściowych (fot. 1). Białoogonkowe — Pak Choy White, Canton Pak Choi, Joi Choi, Lei Choi, Ming Choi, What-A-Joy Choi, Hypro — mają szerokie, soczyste ogonki białe do białoseledynowych i ciemnozielone blaszki liściowe, lekko zwinięte na brzegach. Zielonoogonkowe — Pak Choy Green, Green Fortune, Green Boy — cechują się zieloną barwą ogonków liś­ciowych, które są znacznie szersze, zwłaszcza u nasady, niż u wcześniej wymienionej grupy odmian, natomiast ich blaszki liściowe są bardziej zaokrąglone i jaś­niejsze.


Fot. 1. Odmiana Pak Choy White (białoogonkowa) i Pak Choy Green (zielonoogonkowa)

Wymienione wcześniej typowe odmiany o białych lub zielonych ogonkach osiągają średnią wysokość 30–40 cm, natomiast formy wysokie (należące do tak zwanego typu Taisai) mogą dorastać do wysokości ponad 60 cm. Karłowe formy kapusty chińskiej, o wysokości do około 15 cm, określane są jako Baby Pak Choy lub Shanghai Bok Choy. Do karłowych odmian białoogonkowych można zaliczyć Dwarf Pak Choy i Canton Pak Choy Dwarf Type, natomiast do zielonoogonkowych — odmiany Shanghai i Mei Qing Choi.

Z rozsady lub z siewu

Kapusta chińska może być uprawiana z rozsady zarówno na zbiór wiosenny (siew nasion koniec marca — początek kwietnia, sadzenie w III dekadzie kwietnia), jak i na zbiór jesienny (nasiona wysiewa się wtedy po połowie lipca, rośliny sadzi się do połowy sierpnia). Roślina ta pochodzi z obszaru klimatu chłodnego i dobrze rośnie przy temperaturze 13–16°C. W późniejszej fazie wzros­tu znosi krótkotrwałe przymrozki, nawet do –4°C. W uprawie wiosennej, wskutek oddziaływania na młode rośliny niskiej temperatury, może dochodzić do przedwczes­nego "wybijania" w pędy kwiatostanowe. Korzystniejsze warunki pogodowe dla kapusty chińskiej panują w uprawie jesiennej, stąd też ten termin produkcji jest najbardziej polecany (fot. 2).


Fot. 2. Rozeta Pak Choy Green w jesiennej uprawie polowej

Wysoka temperatura w połączeniu z długim dniem, czyli warunki panujące na początku wzros­tu roślin w uprawie letnio-jesiennej, mogą jednak również i wtedy powodować "wybijanie" w pędy nasienne. Istnieją w tym względzie różnice odmianowe — jesienią bardziej podatne na "wybijanie" w pędy kwiatostanowe są odmiany białoogonkowe (fot. 3).


Fot. 3. Wybijanie w pędy kwiatostanowe, uprawa jesienna, odmiana Pak Choy White

W trakcie produkcji rozsady tuż po wysiewie nasion należy utrzymywać temperaturę około 20°C, po skiełkowaniu — 16–18°C. Rozsadę przygotowuje się w doniczkach torfowych (4 x 4 x 4 cm) lub w tacach wielokomórkowych (96 komórek w tacy). Czas przygotowania rozsady wynosi około 25–30 dni. Kapustę chińską sadzi się najczęściej w rozstawie 25 x 25 cm (16 roślin na 1m2), formy karłowe — nawet co 10 cm. Przy zbyt dużej rozstawie kapusta chińska ma bardziej rozetowaty pokrój. W celu ułatwienia zbiorów można zwiększyć odległości między rzędami, na przykład do 40 cm (40 x 25 cm, czyli 10 roślin na 1 m2). W okresie letnio-jesiennym możliwa jest także uprawa kapusty chińskiej z siewu nasion bezpośrednio w pole. Norma wysiewu wynosi 0,8–1 kg nasion na hektar, a głębokość ich umieszczenia w glebie — około 1 cm. Przy tego typu uprawie wysiewy przypadają w końcu lipca lub na początku sierpnia, a zbiory zaczynają się we wrześ­niu lub na początku października.

Warunki uprawy

Pak choy ma dość duże wymagania wodne związane z szybkim tempem wzrostu tego warzywa, największe w okresie formowania i wzrostu rozety liściowej. Najlepiej uprawy nawadniać za pomocą deszczowni — małymi dawkami wody, kilkakrotnie — w zależności od przebiegu warunków pogodowych. Gatunek ten lubi gleby próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe, optymalny odczyn zawiera się w granicach 6,5–7. Pod uprawę lepiej jest wybierać stanowiska osłonięte od wiatru, gdyż system korzeniowy kapusty chińskiej jest słabo rozbudowany i rośliny przy silniejszym wietrze mogą się przewracać. Należy unikać uprawy tego warzywa co roku na tym samym stanowisku, przerwa w zmianowaniu powinna wynosić co najmniej 4 lata. Podstawą nawożenia powinien być obornik, w dawce 40 t/ha. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe kapusty chińskiej jest podobne jak kapusty pekińskiej. W nawożeniu mineralnym powinno się wprowadzić na hektar około: 100–150 kg N, 80–100 kg P2O5 i 160–200 kg K2O. Na kilka tygodni przed siewem nasion lub sadzeniem rozsady glebę należy wzbogacić w fosfor i potas, wysiewając superfosfat potrójny borowany i sól potasową. Nawozy azotowe stosuje się najczęściej w dwóch dawkach — większą część przedwegetacyjnie, na przykład w postaci saletrzaku, a pozostałą część pogłównie (w formie saletry amonowej lub lepiej saletry wapniowej).

Z chorób najczęściej występuje zagniwanie podstawy rozety liściowej, która styka się bezpośrednio
z powierzchnią ziemi. Niektóre odmiany są podatne na zaburzenie fizjologiczne, analogiczne do nekrotycznej plamis­tości u kapusty pekińskiej. Objawia się ono w postaci czarnych lub brązowych plamek skupionych głównie na nerwach liściowych. Zapobiegawczo należy unikać przenawożenia azotem, późnego podawania dawki pogłównej (zwłaszcza w formie amonowej) oraz zapewnić odpowiedni poziom pozostałych składników pokarmowych w glebie. W przypadku wystąpienia innych chorób lub szkodników ochronę należy prowadzić podobnie, jak dla innych roś­lin kapustnych.

Zbiór i przechowanie

Zbiór najczęściej prowadzi się jednorazowo, gdy rośliny mają masę co najmniej 200–250 g, lub opóźnia się go o około 7–10 dni — aby uzyskać większe rozety, o średniej masie 500–600 g.
Nadmierne wydłużenie okresu wegetacji w polu nie zawsze jest jednak korzystne, gdyż przejrzałe rośliny zaczynają gnić, wewnątrz łodygi tworzą się puste komory, a na ogonkach liściowych pojawiają się spękania, obniżające wartość handlową rozet. Podczas zbiorów odcina się część nadziemną tuż przy powierzchni gleby, rośliny należy wtedy trzymać delikatnie, gdyż bardzo soczyste ogonki są kruche i silniejszy nacisk powoduje ich złamanie lub zgniecenie. Uszkodzone lub nadmiernie odstające liście trzeba usunąć.

Kapusta chińska szybko więdnie po zbiorze, dlatego należy ją szybko umieś­cić w chłodnym i wilgotnym miejscu. Rozety liściowe można pakować w plastikowe perforowane torebki lub owijać w rozciągliwą folię. Pak choy należy do warzyw niezbyt trwałych w przechowywaniu. W optymalnych warunkach — w temperaturze 0–1°C i przy wilgotności względnej powietrza 90–95% — okres jej składowania może wynosić 3–4 tygodnie. Odmiany zielonoogonkowe przechowują się lepiej niż białoogonkowe. Kapusta chińska jest bardzo wrażliwa na działanie etylenu, który powoduje szybkie żółknięcie liści i ich odpadanie.