• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2004

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI ZIEMNIAKÓW WCZESNYCH

,
Opłacalność produkcji ziemniaków wczesnych zależy od wielkości uzyskiwanych plonów i cen zbytu oraz od ponoszonych kosztów. Warunkiem uzyskania wysokiego plonu młodych ziemniaków jest wczesne wiązanie bulw i szybki przyrost plonu. Przy zachowaniu odpowiedniej agrotechniki, powodzenie uprawy ziemniaków na wczesny zbiór w znacznym stopniu zależy od temperatury gleby i powietrza oraz od zaopatrzenia roślin w wodę.

Najlepsze warunki wzrostu i rozwoju ziemniaków uprawianych na wczesny zbiór panują wówczas, gdy już na początku kwietnia gleba jest ogrzana do 5–6°C, średnia temperatura powietrza w maju wynosi 14°C, a w czerwcu 17°C. Suma opadów od kwietnia do czerwca powinna wynosić około 200 mm. W sprzyjających warunkach już po 55–60 dniach od sadzenia można się spodziewać plonu handlowego (bulwy o średnicy powyżej 28 mm), wynoszącego 11–13 ton z hektara.

Duże znaczenie w uprawie ziemniaków na wczesny zbiór ma jej lokalizacja — w rejonach, w których wegetacja rozpoczyna się później, ryzyko produkcji wzrasta. Niekorzystny wpływ niskiej temperatury w początkowym okresie wegetacji ziemniaków można zmniejszyć osłaniając uprawę agrowłókniną. Taka technologia produkcji wymaga poniesienia większych kosztów, natomiast zwiększanie plonu bulw w dużym stopniu zależy od warunków klimatyczno-glebowych. Ponoszenie dodatkowych nakładów w celu uzyskania wyższych plonów jest opłacalne tylko wtedy, gdy wzrost plonu bulw równoważy poniesione koszty.

W Katedrze Warzywnictwa Akademii Podlaskiej w Siedlcach oceniano opłacalność produkcji ziemniaków na wczesny zbiór bez osłony i pod agrowłókniną, w warunkach środkowowschodniej Polski. Ziemniaki zbierano po upływie około 60 dni od sadzenia, 10–12 czerwca w latach 2000–2002 i 17 czerwca w roku 2003. Opłacalność produkcji oceniono na podstawie kosztów bezpośrednich, kosztów jednostkowych produkcji 1 kg bulw, wielkości dochodu bezpośredniego i wskaźnika opłacalności. Koszt zużycia agrowłókniny rozłożono na trzy lata — ponieważ przy prawidłowym użytkowaniu i przechowywaniu może być ona wykorzystywana przez trzy sezony. W tym rejonie w poszczególnych latach występują duże wahania plonów. W zależności od sezonu i odmiany plon bulw handlowych w uprawie bez osłony wahał się od 2,24 t/ha do 16,65 t/ha oraz w uprawie pod agrowłókniną od 4,43 t/ha do 15,34 t/ha (rys. 1). W roku o zimnej wiośnie (2001), w uprawie pod agrowłókniną plon bulw odmiany 'Aster' był 2,5-krotnie większy, a odmiany 'Drop' aż 3,5-krotnie większy, niż w uprawie bez osłony. W latach o ciepłej wiośnie (2000 i 2002) osłanianie nie przyniosło oczekiwanego zwiększenia plonu bulw. Przy dużym nasłonecznieniu, pozostawienie osłony nad roślinami po wschodach może ograniczać wzrost powierzchni asymilacyjnej, podczas gdy w latach o niższej temperaturze jest ono korzystne. W sezonie wegetacyjnym 2003 w uprawie pod agro­włókniną plon bulw odmiany Aksamitka był większy o 19%, a odmiany Cykada — o 17%, niż w uprawie tradycyjnej bez osłon.

Rys. 1. Plon bulw handlowych

Koszty bezpośrednie produkcji ziemniaków wczes­nych bez osłaniania, w zależności od roku i odmiany, wahały się od 3709,9 zł do 5274,7 zł na hektar. Okrywanie agrowłókniną zwiększało je od 2404,9 zł (51%) do 4243,8 zł (80%) na hektar (tabela). W analizowanym okresie tylko w roku o zimnej wiośnie (2001) wzrost plonu bulw w uprawie pod agrowłókniną był większy, niż masa bulw równoważąca koszt użycia osłony. W latach sprzyjających szybkiej wegetacji ziemniaków osłanianie podraża produkcję i zwiększa koszty jednostkowe — pod agrowłókniną były one większe o 0,2–0,9 zł/kg bulw, niż bez osłony. Większe były koszty produkcji 1 kg bulw odmiany Drop niż Aster. Większy był także jednostkowy koszt produkcji bulw odmiany Aksamitka niż Cykada.

Ceny rynkowe młodych ziemniaków w analizowanym okresie były od 1,2 aż do 6,2 razy wyższe niż jednostkowe koszty produkcji. Wartość zebranego plonu pokryła poniesione koszty i przynosiła dochód. Tylko w roku bardzo niekorzystnym dla produkcji ziemniaków na wczesny zbiór osłanianie agrowłókniną przyczyniło się do zwiększenia dochodu bezpośredniego (tab.). W analizowanym okresie czterech lat, opłacalność produkcji ziemniaków wczesnych była zróżnicowana, a wskaźnik opłacalności wyrażony procentowym stosunkiem wartości uzyskanej produkcji do poniesionych kosztów, wahał się od 120% do 638%. Najmniej opłacalna była produkcja ziemniaków wczesnych w roku 2000. Przyczy­ną bardzo niskich plonów było uszkodzenie roślin przez majowe przymrozki oraz niedobór opadów w maju. W latach o zimnej wiośnie osłanianie agrowłókniną zwiększa opłacalność produkcji ziemniaków wczesnych. Wskaźnik opłacalności produkcji pod agrowłókniną odmiany Aster był 1,5 razy wyższy, a odmiany Drop 2 razy wyższy, niż bez osłaniania. W warunkach sprzyjających wczesnemu wiązaniu bulw i szybkiemu przyros­towi plonu wczesnych odmian ziemniaków jednostkowe koszty produkcji pod agrowłókniną są większe, co czyni produkcję mniej opłacalną w porównaniu z uprawą bez osłon (rys. 2).

Różnice kosztów i dochodu w produkcji ziemniaków wczesnych pod agrowłókniną i bez osłony

Rys. 2. Opłacalność produkcji ziemniaków wczesnych