• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2004

ZARAZA I BAKTERIOZY NA POMIDORACH

Pomidory jako rośliny ciepłolubne źle znoszą nadmierne opady deszczu i wielodniowe ochłodzenia — zwłaszcza spadki temperatury poniżej 15°C w początkowej fazie wzrostu po posadzeniu w pole.

Zaraza ziemniaka

W takich warunkach wzrasta dodatkowo ryzyko zainfekowania pomidorów mikroorganizmem Phytophthora infestans — wywołującym zarazę ziemniaka. Od stopnia porażenia roślin uzależnione jest plonowanie pomidorów oraz jakość owoców, między innymi jako surowca dla przetwórstwa. Zaraza jest najgroźniejszą chorobą pomidorów uprawianych w polu, a jej nasilenie zależy od warunków pogodowych. W roku ubiegłym występowała tylko lokalnie w małym nasileniu — powodem była letnia susza i upały.

Dotychczas uważano, że sprawca choroby przenosi się na pomidory wyłącznie z porażonych ziemniaków. Obecnie pierwsze objawy zarazy są widoczne na pomidorach uprawianych pod osłonami już w kwietniu, a na rozsadzie posadzonej w polu — około trzeciej dekady maja. Źródłem pierwotnej infekcji mogą być oospory (forma przetrwalnikowa grzyba) oraz zarodniki pochodzące z chorych bulw ziemniaków znajdujących się w kopcach odkrywanych na wiosnę. Wilgotna i chłodna pogoda w okresie wegetacji sprzyja rozwojowi zarazy, która może wystąpić epidemicznie.

Pierwotnym objawem choroby są szarozielone, nieregularne plamy na liściach pomidora, często z białawym nalotem na dolnej stronie (na granicy tkanki zdrowej i chorej). W tym samym czasie na łodygach i ogonkach liściowych mogą pojawiać się ciemnobrunatne plamy różnej wielkości. Rośliny (w fazie rozsady), u których porażone są łodygi, z reguły nie mają szans na przetrwanie, nawet gdy zastosowany środek całkowicie wyniszczy patogena. Przerośnięte grzybnią tkanki łodygi natychmiast zamierają, co jest przyczyną zamierania całej rośliny. Stąd przyjęła się potocznie opinia, że tak zwana forma łodygowa zarazy jest trudniejsza w zwalczaniu i uznaje się ją za nową formę lub rasę Phytophthora infestans.

Ochrona polega na profilaktycznym opryskiwaniu roślin już w czasie produkcji rozsady, kiedy w danym rejonie zostało wykryte źródło zarazy. Także w uprawie polowej choroba ta może wystąpić tuż po sadzeniu rozsady. Wczesne wykrycie pierwszych ognisk choroby (o ile nie jest to forma łodygowa) pozwoli więc na pełną i skuteczną ochronę po zastosowaniu odpowiednich środków grzybobójczych. Do zapobiegania i zwalczania zarazy ziemniaka w uprawie pod osłonami zaleca się: Acrobat MZ 69 WP (0,25%), Tattoo C 750 SC (0,25%), Tanos 50 WG (0,05%); w uprawach polowych dodatkowo Ridomil Gold MZ 68 WG (2,25 kg/ha), Unikat 75 WG (2,0 kg/ha). Wskazane jest przemiennie stosowanie tych środków z fungicydami kontaktowymi: Bra­vo Plus 500 SC lub Bravo 500 SC, Gwarant 500 SC (2–2,5 l/ha). Zabiegi należy wykonywać co 6–7 dni, a w przypadku silnego zagrożenia pomidorów nawet co 4–5 dni. Rośliny należy opryskać bardzo dokładnie, zwłaszcza dolną stronę liści. Zabiegi fungicydami z grupy fenyloamidów (np. Ridomil Gold MZ 68 WG) należy ograniczyć do 1, 2 w sezonie, ze względu na możliwość uodpornienia się sprawcy choroby na tę grupę środków.

Bakteriozy pomidora

Podczas produkcji rozsady oraz w okresie po posadzeniu jej na miejsce stałe w polu lub pod osłonami należy pamiętać także o profilaktycznej ochronie pomidorów przed bakteryjną cętkowatością oraz rakiem bakteryjnym. Od kilku lat obserwujemy nasilanie się występowania tych chorób, które czasami przybiera postać epidemii.

Źródłem bakteryjnej cętkowatości mogą być zakażone podłoże i porażone nasiona. Na liściach, łodygach, owocach i działkach kielicha zainfekowanych roślin widoczne są brunatne i czarne plamki z żółtą obwódką.

W przypadku silnego porażenia dochodzi do całkowitego zamierania roślin na plantacjach.

Ochrona. Eliminowanie choroby jest trudne i polega głównie na profilaktyce. Przede wszystkim wymagane jest odkażanie podłoży do produkcji rozsady środkiem Basamid 97 GR, a także dezynfekcja sprzętu, folii i pomieszczeń przeznaczonych do uprawy. W dalszej kolejności zaleca się profilaktyczne, 1-, 2-krotne opryskanie rozsady środkami miedziowymi, takimi jak: Funguran-OH 50 WP, Kocide 101 WP, Champion 50 WP, Miedzian 50 WG i 50 WP, Mag 50 WP — wszystkie w dawce 2,5–3,0 kg/ha (w uprawach polowych) i w stężeniu 0,3% (w uprawach pod osłonami) lub środkiem Grevit 200 SL (0,1%). Wymienione do opryskiwania środki można mieszać z nawozem dolistnym Florovit (0,4%) w celu zwiększenia ich skuteczności. Środków miedziowych nie należy stosować w okresach wysokiej temperatury, to jest powyżej 22°C, a zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania owoców, ponieważ mogą uszkadzać zawiązki owoców. Ostrzegam, że niektóre odmiany pomidorów szklarniowych uprawiane w cyklu wczesnowiosennym mogą być wrażliwe (poparzenie liści) na stosowane mieszaniny nawozowo-fungicydowe lub wszelkiego typu nieatestowane odżywki i środki ochronno-nawozowe pochodzenia "biologicznego" lub "ekologicznego" o "cudownym" działaniu na rośliny.

W naszym aktualnym programie ochrony warzyw (HO 1/2004) podajemy takie fungicydy lub ich mieszaniny, które kompleksowo chronią pomidory przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi.