Cebula zniszczona przez piasek przemieszczający się z wiatrem

Choroby

W wielu rejonach uprawy cebuli na skutek nieprzestrzegania zasad zmianowania lub częstej uprawy na tym samym polu następuje zbyt duże nagromadzenie się wielu sprawców chorób glebowych. Wyeliminowanie tych organizmów szkodliwych jest bardzo trudne, nawet przy stosowaniu radykalnych metod chemicznych (dezynfekcji gleby Basamidem lub innymi silnie toksycznymi dla środowiska środkami chemicznymi). W tym roku zwiększone jest nasilenie występowania białej zgnilizny, głowni cebuli, fuzaryjnego gnicia cebuli od piętki.

Mączniak rzekomy cebuli jest wciąż najgroźniejszą chorobą, występującą najczęściej na plantacjach cebuli ozimej, uprawianej z dymki i na plantacjach nasiennych. Do dziś mieliśmy już kilka sygnałów o pojawieniu się tej choroby. Prognozy pogody na dalszą część lata nie są zbyt optymistyczne — przewidywane częste opady deszczu i ochłodzenia mogą sprzyjać rozwojowi sprawcy mączniaka rzekomego Peronospora destructor.

Epidemie na cebuli uprawianej z siewu wiosennego zdarzają się rzadko, ale mogą wystąpić przy deszczowej pogodzie w czerwcu, lipcu lub w sierpniu. Rozwojowi choroby latem sprzyja także wtórne zachwaszczenie plantacji (wzrasta bowiem wilgotność w otoczeniu roślin). Pierwsze zarodnikowanie patogenu z zimującej grzybni występowało w tym roku w trzeciej dekadzie maja i w czerwcu. Grzybnia znajdująca się w liściach wytwarza infekcyjne zarodniki konidialne. Zagęszczenie konidiów może wynosić 30–50 tys. sztuk na cm² porażonej tkanki.

Wraz ze zmniejszaniem się wilgotności powietrza i wysychaniem liści zarodniki konidialne odrywają się i z prądami powietrza rozprzestrzeniane są na sąsiednie rośliny i pola. Do skiełkowania konidiów i zakażenia roślin może dojść tylko w kropli wody (pochodzącej z opadów lub rosy). Typowym schematem powstania zagrożenia mączniakiem rzekomym jest zarodnikowanie nocą, rozsiewanie się zarodników w dzień, zakażenie w czasie następnej nocy. Jeden cykl rozwojowy grzyba od czasu zakażenia, poprzez inkubację, do ponownego zarodnikowania trwa 6–9 dni. Należy pamiętać, że jednolite zwilżenie powierzchni porażonych roślin przynajmniej od godzin wieczornych do północy powoduje całkowite zablokowanie zarodnikowania, a w przypadku ciągłych opadów proces zakażenia i zarodnikowania patogenu jest niemożliwy.

Najgwałtowniejszy rozwój choroby następuje w okresach zmiennej, zwłaszcza burzowej pogody oraz obfitych mgieł nocą i długotrwałego utrzymywania się rosy na liściach. Takie warunki mogą występować na plantacjach cebuli zlokalizowanych blisko zbiorników wodnych, łąk, zadrzewień i w zagłębieniach terenu.
W sprzyjających rozwojowi mączniaka rzekomego warunkach oraz przy braku odpowiedniej ochrony lub kilkudniowym jej opóźnieniu zniszczenie plantacji może nastąpić nawet w ciągu kilku dni.

Metody ochrony. Pełny program ochrony cebuli przed mączniakiem składa się z następujących elementów:

• Plantacje cebuli z siewu wiosennego należy lokalizować tylko na stanowiskach przewiewnych, z dala od plantacji cebuli nasiennej lub uprawianej z dymki oraz z siewu ozimego.
• W przypadku uprawy cebuli na tym samym polu, co w zeszłym sezonie, powinno się niszczyć odrosty po cebulach zimujących w glebie, nie później niż do połowy maja.
• Systematycznie (1, 2 razy w tygodniu) od początku maja trzeba usuwać rośliny z pierwotnymi objawami choroby na plantacjach nasiennych. W tym samym czasie plantacje nasienne, uprawy cebuli z dymki i z siewu ozimego należy opryskiwać 1, 2 razy w odstępach co 6–7 dni fungicydami o działaniu układowym: np. Ridomil Gold MZ 68 WG (2,5 kg/ha), Amistar 250 SC (0,8 L/ha), Acrobat MZ 69 WP (2–2,5 kg/ha), Toska 72,5 WP (2–2,5 kg/ha), przemiennie z fungicydami o działaniu powierzchniowym: Bravo 500 SC, Bravo Plus 500 SC, Gwarant 500 SC (wszystkie w dawce 2,5 L/ha) lub Dithane M-45 80 WP, Penncozeb 80 WP (oba w dawce 2,5 kg/ha) i inne.
• Jeżeli w sąsiedztwie plantacji znajduje się cebula z siewu wiosennego, należy ją opryskać profilaktycznie 1-, 2-krotnie wyżej podanymi środkami.
• Gdy istnieje dalsze zagrożenie cebuli mączniakiem rzekomym, sygnalizowane np. przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa w danym rejonie, ochronę chemiczną należy kontynuować, systematycznie stosując środki wymienione wcześniej. Amistar 250 SC z uwagi na szerokie spektrum zwalczanych chorób grzybowych zalecam stosować zwłaszcza pod koniec okresu wegetacji, ponieważ środek ten, oprócz skutecznego zwalczania mączniaka rzekomego, zapobiega również rozwojowi grzybów z rodzajów Alternaria i Botrytis. Na przełomie lipca i sierpnia, tuż przed załamaniem się szczypioru lub po gradobiciu i innych uszkodzeniach roślin proponujemy 1, 2 opryskiwania bakteriobójczym środkiem Grevit 200 SL (1,5 L/ha). Można stosować go w mieszaninie z Amistarem 250 SC (0,8 L/ha). Mieszanina ta zapewnia zinteg­rowaną, kompleksową przedzbiorczą ochronę przed wymienionymi chorobami grzybowymi oraz bakteryjnymi (gniciem szyjki i łusek wewnętrznych cebuli).

Do cieczy użytkowej należy dodawać środków zwilżających i zwiększających przyczepność. Bez uprzedniego sprawdzenia nie zalecam dodawania do cieczy użytkowej żadnych nawozów dolistnych. Warunkiem skuteczności chemicznej ochrony cebuli jest dokładne i równomierne pokrycie całej rośliny cieczą użytkową. W związku z tym proponujemy zastosować 700 L cieczy użytkowej na hektar opryskując rośliny opryskiwaczem zaopatrzonym w specjalne, dwustronne dysze. Jeżeli dysponujemy opryskiwaczem z wymuszonym strumieniem powietrza, dawkę wody można zmniejszyć nawet do 200–300 L/ha.
Zabieg należy wykonywać w godzinach porannych lub popołudniowych.

Większość nowoczesnych środków grzybobójczych jest odporna na zmywanie przez deszcz (nawet do 20–30 mm opadów ciągłych). Z moich doświadczeń wynika, że nie należy jednak opryskiwać roślin co najmniej na 2 godziny przed spodziewanym deszczem. Nie powinno się także opryskiwać plantacji bezpośrednio po deszczu. Rośliny przed zabiegiem powinny być suche.