• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 11/2004

OD CZEGO ZALEŻY POWODZENIE UPRAWY CEBULI OZIMEJ

,
Od niedawna zaczyna się w Polsce propagować uprawę cebuli ozimej z siewu letniego. Jest ona u nas jeszcze mało popularna, o czym świadczy wielkość powierzchni jej zasiewów, która wynosi około 5% upraw cebuli, w kraju.

Początki uprawy cebuli ozimej sięgają końca XIX wieku. Badania nad wprowadzeniem jej do produkcji towarowej zapoczątkowano w Wielkiej Brytanii w latach trzydziestych, a w Polsce — pod koniec lat 70. XX wieku. Brak dobrej jakości cebuli wiosną — od wyczerpania jej zapasów przechowywanych do czasu pojawienia się tej z wiosennego sadzenia dymki — spowodował zainteresowanie takim rodzajem uprawy, który pozwoliłby uzupełnić wiosną lukę w podaży tego warzywa.

Odmiany

Odmiany cebuli ozimej różnią się od tych, przeznaczonych do siewu wiosennego. Zaczynają tworzyć cebulę przy długości dnia wynoszącej od 12 od 14 godzin (takie dni zaczynają się już na przełomie marca i kwietnia), natomiast odmiany wysiewane wios­ną potrzebują do tego długiego, bo 16-godzinnego, dnia.

Odmiany cebuli zimowej powinny charakteryzować się: odpornością na warunki zimowania, jarowizację oraz na choroby, wczesnością załamywania szczypioru i dojrzewania. Różnią się one między sobą wielkością cebul oraz plennością. Zostały podzielone na 5 grup wczesności: bardzo wczes­ne (np. Glacier, Imai Early Yellow, Wolf F1), wczesne (Swift, Amigo F1), średnio wczesne (Agra), średnio późne (Fenrock) i późne (Labrador). Niektóre z nich nadają się do krótkotrwałego przechowywania.

Siew

W Polsce trwają badania nad odpowiednim terminem siewu cebuli zimowej. Na podstawie wyników doświadczenia przeprowadzonego w latach 2002–2004 można stwierdzić, że w rejonie Kalisza opłacalny termin siewu cebuli przypada na I i II dekadę sierpnia, natomiast siew po 20 sierpnia nie przynosi spodziewanych efektów ani co do wielkości plonu, ani uzyskanej zań ceny. Termin siewu powinien być tak dobrany, aby młode siewki cebuli przed nadejściem zimowych mrozów wytworzyły 3 lub 4 liście (fot. 1) i osiąg­nęły grubość 5–8 mm. Z naszych badań wynika, że grubość 5–6 mm również pozwala siewkom przezimować. Zbyt wczesny siew nasion może powodować, iż większe siewki przejdą zimą jarowizację, i wiosną, zamiast tworzyć zgrubienia, wybiją w pędy kwiatostanowe. W przypadku cebuli wysianej na początku sierpnia 2003 r. wiosną wystąpiło około 1–2% pośpiechów. Natomiast opóźnianie siewu powoduje, że siewki przed nadejściem zimowych mrozów są zbyt małe i wymarzają. Nawet jeśli podczas łagodnej zimy cebula z późnoletniego siewu przezimuje, to jej uprawa może okazać się nieopłacalna, a plonowanie może zbiec się w czasie z terminem zbioru cebuli sadzonej wiosną z dymki.


Fot. 1. Przed zimą cebula powinna wytworzyć 3 lub 4 liście

Przed przystąpieniem do siewu należy wziąć pod uwagę również warunki panujące w danym rejonie i rozpatrzyć ewentualne nawodnienie pola przeznaczonego pod uprawę cebuli. Susza jest bowiem czynnikiem opóźniającym kiełkowanie.
W optymalnych warunkach wschody pojawiają się po około dwóch tygodniach od siewu. Norma wysiewu na hektar wynosi od około 3,5 kg do 4,5 kg nasion. Przy rozstawie kół ciągnika 135 cm nasiona można wysiewać w 4 podwójnych rzędach. Przy wysiewie co 6,1 cm zużywa się 3,8 kg nasion. Przy 150-cm szerokości pasa — cebule siejemy w 5 podwójnych rzędach.

Zbiory

Niektóre odmiany cebuli ozimej bardzo wcześnie zaczynają załamywać szczypior — po około 290 dniach od siewu. Zwiększenie zagęszczenia powoduje przyspieszenie dojrzewania cebul, lecz są one wtedy mniejsze. Według brytyjskich badań, przyspieszanie siewu odmian wczesnych przyczynia się do ich wcześniejszego dojrzewania, również wzrost zagęszczenia roślin daje podobny efekt.

W bieżącym roku pierwszy plon cebuli pęczkowej z odmian bardzo wczesnych można było uzyskać już na początku maja (w tym czasie cebula uprawiana z dymki dopiero zaczynała przyrastać). Do obierania "na biało" cebula nadawała się już 16 maja (fot. 2 i 3), a dojrzałą można było zbierać około połowy czerwca. Wielkość uzyskanego plonu zależy od wybranej odmiany, terminu siewu (tab. 1) oraz terminu zbioru. Duży wpływ na wysokość plonu mają też warunki meteorologiczne panujące zimą i wiosną.


Fot. 2. Przygotowanie cebuli do sprzedaży


Fot. 3. Cebulę ozimą obieraną można sprzedawać już od połowy maja

Tabela 1. Wpływ terminu siewu i wczesności odmiany na plon (kg/m2) dojrzałej cebuli w latach 2002–2004

Osłanianie włókniną

Uprawa cebuli ozimej jest dość ryzykowna, ze względu na moż­li­wość przemarznięcia młodych siewek w polu. Warunki zimowania można znacz­nie poprawić osłaniając siewki przed nadejściem mrozów agrowłókniną. Do tego celu przeznaczone są włókniny ciężkie, o masie 30 g/m2 i więk­szej, chociaż sprawdza się również włóknina lżejsza (17 g/m2).

Nie można jednak okrywać jesienią roślin zbyt wcześ­nie ani pozostawiać wiosną osłon zbyt długo na roślinach, gdyż powoduje to znaczne pogorszenie wyglądu oraz zdrowotności szczypioru i cebuli, zwłaszcza odmian o białej łusce — podatnych na choroby grzybowe.

W przeprowadzonym przez autorów doświadczeniu ostrą zimę 2002/2003 przezimowały tylko siewki osłonięte, choć w mniejszym procencie niż zimę 2003/2004, którą przeżyła cebula zarówno osłaniana włókniną, jak i nieosłaniana (tab. 2).

Tabela 2. Wpływ terminu siewu na przezimowanie cebuli (%) w latach 2002–2004

Ochrona

Cebula ozima wymaga również ochrony przed chorobami i szkodnikami — zgodnie z "Programem ochrony warzyw". Do zaprawienia nasion używa się mieszanin: Zaprawy Funaben T (4 g), Ronilanu 500 SC (5 ml), Apronu XL 350 ES (1 ml) i Zaprawy Marschal 250 DS (70 g) lub Vitavak­su 200 FS (20 ml), Apronu XL 350 ES (1 ml) i Zaprawy Marschal 250 DS (70 g). W obu przypadkach dawki te wystarczają do zaprawienia 1 kg nasion.

Jesienią młodym siewkom cebuli mogą zagrażać larwy drugiego pokolenia rolnic — zbożówki, tasiemki, czopówki, goździkówki i panewki, które schodzą z liści do gleby i żerują na podziemnych częściach roś­lin. Trudno stwierdzić ich obecność i zwalczyć je, ponieważ na powierzchnię gleby wychodzą tylko w nocy. Zabiegi zwalczania rolnic należy prowadzić w nocy, na przykład preparatami Decis 2,5 EC (0,25 l/ha), Nurelle D 550 EC (0,5 l/ha).

Najczęściej występującą chorobą jest mączniak rzekomy, szczególnie podatne na niego są odmiany cebuli o białej łusce. Ochronę przed tą chorobą rozpoczyna się po zauważeniu jej objawów, wykonując kolejne zabiegi co 6 lub 7 dni fungicydami o działaniu układowym lub kontak­towym. Mogą to być na przykład: Ridomil Gold MZ 68 WG w dawce 2,5 kg/ha (należący do grupy fenyloamidów i ditiokarbaminianów, ma­jący działanie natychmiastowe), Bravo Plus 500 SC i Gwarant 500 SC (oba w dawce 2,5 l/ha) oraz Pennco­zeb 80 WP czy Dithane M-45 80 WP (dwa ostatnie w dawce 2–3 kg/ha). Do cieczy użytkowej należy zawsze dodać adiuwantu, aby poprawić zwil­żanie liści.