• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 12/2004

POLSKA LIDEREM W UPRAWIE MARCHWII

Marchew odgrywa ważną rolę na rynku warzyw w naszym kraju, ustępując jedynie kapuście. Produkcja marchwi stanowi bowiem jedną piątą produkcji wszystkich warzyw gruntowych. Liczymy się w świecie jako producenci, gdyż zajmujemy czwartą pozycję. W ostatnim dziesięcioleciu rekordowe zbiory osiągnięto w 1998 r. — prawie 1 mln ton. Od kilku lat saldo w handlu zagranicznym świeżą marchwią jest jednak ujemne i, choć należy cieszyć się, że wpływy z eksportu w 2003 r. znacznie wzrosły, to ujemne saldo pogłębiło się ze względu na równocześnie rosnący import. W handlu suszoną marchwią utrzymuje się natomiast ciągle saldo dodatnie, jednak w 2003 r. na pogorszenie wyników tego salda wpłynęły duże dostawy taniej suszonej marchwi z Chin.

Produkcja, areał, plony

Jak podaje FAO, światowe zbiory march­wi w latach 1994–2003 zwiększyły się z 15,743 mln ton do 23,321 mln ton. Najbardziej liczącymi się producentami są Chiny (z produkcją w 2003 r.
8,1 mln ton), USA (1,9 mln ton), Rosja (1,7 mln ton) oraz Polska (835 tys. ton). Wśród krajów — członków UE Polska zaj­muje pierwsze miejsce w uprawie tego warzywa. Według szacunku GUS, w 2004 r. zebrano w Polsce 892 tys. ton marchwi, to jest o 7% więcej niż w roku ubiegłym.
W ciągu ostatnich 10 lat najmniej marchwi zebrano w 2002 r. (692 tys. ton), a najwięcej w 1998 r. (992 tys. ton).

Powierzchnia uprawy marchwi w omawianym dziesięcioleciu wa­hała się od około 28 tys. ha do około 35 tys. ha. W 2003 r. wynosiła 30,3 tys. ha, w 2004 r. GUS szacuje areał uprawy marchwi na poziomie zbliżonym do 2003 r. Plony uzys­kiwane z hektara nie przekraczają w Polsce 30 ton — w 2003 r. wynios­ły 27,5 ton i były o 10% wyższe niż w 2002 r. Należy podkreślić, że pod względem wielkości plonów plasujemy się w Europie poza pierwszą dziesiątką. Na przykład w Wielkiej Brytanii plony marchwi wyniosły w 2003 r. ponad 60 ton/ha.

Gorszy początek sezonu skupu

W latach 1997–2003 ceny skupu marchwi w spółdzielniach ogrodniczych w okresie najwyższej podaży (od września do listopada) wahały się od 0,31 zł/kg do 0,50 zł/kg. Tę najwyższą cenę producenci otrzymali w 2003 r., mimo wyższych o 21% zbiorów, w stosunku do tych z 2002 r.
Zapotrzebowanie na marchew eksportową i korzystniejsza cena w eksporcie zarówno marchwi świeżej, jak i suszonej wywindowały jednak średni poziom cen skupu. Cena marchwi przemysłowej jest zwykle niższa. Zakłady przetwórcze płacą za nią w okresie od września do listopada średnio około 0,2 zł/kg. W 2003 r. producenci otrzymali w przetwórstwie 0,22 zł/kg marchwi przemys­łowej, to jest o 2 grosze mniej niż w 2002 r. Lepsze ceny uzyskuje tylko ta przeznaczona na plastry — w 2003 r. 0,35 zł/kg.

W obecnej kampanii skupu, gdy zbiory są wysokie — ceny obniżyły się w stosunku do tych z roku 2003. Spółdzielnie ogrodnicze płaciły od września do listopada średnio o 10 gr/kg mniej niż w roku poprzednim. Zakłady oferowały za marchew przemysłową około 0,20 zł/kg oraz 0,30 zł/kg za tę przeznaczoną na plastry.

Większy eksport na Wschód

Jak podaje Centrum Informacji Han­d­lu Zagranicznego (CIHZ), w 1999 r. Polska wyeksportowała rekordową ilość marchwi świeżej, bo 32 tys. ton, uzyskując za to 3,404 mln USD.
W następnym roku sprzedaliśmy czterokrotnie mniej (8,5 tys. ton) o wartości cztery razy niższej (676 tys. USD). W latach 2001–2002 eksport również nie poprawił się na tyle, aby osiągnąć choćby 10 tys. ton (w 2001 r. 9,7 tys. ton za 981 tys. USD oraz w 2002 r. 7,3 tys. ton za 923 tys. USD). Dopiero rok 2003 przyniósł znaczną poprawę wyników eksportu, gdyż wysłano za granicę 13,4 tys. ton świeżej marchwi o wartości 1,777 mln USD. Najwięcej polskiej świeżej marchwi trafia do krajów byłego ZSRR — w 2003 r. około 60% eksportu. Wśród nich jako importer dominuje Ros­ja, która w 2003 r. zakupiła u nas 3820 ton świeżej marchwi i była to ilość o 34% wyższa niż w 2002 r.
W tej grupie państw drugie miejsce zajmuje Mołdawia (2026 ton), a trzecie — Białoruś (1495 ton). Ważnymi importerami są państwa należące do CEFTA. Na przykład Czechy sprowadziły w 2003 r. z Polski 2087 ton świeżej marchwi, czyli o 83% więcej niż w 2002 r., Słowacja 1580 ton (o 42% więcej), a Rumunia 1388 ton (o 74% więcej). Kraje UE nie odgrywają obecnie praktycznie ważnej roli jako odbiorcy. Jeszcze w 1999 r. polski eksport tego warzywa do UE wynosił 8130 ton, natomiast w minionym roku w UE zakupiono zaledwie 135 ton (o 50% mniej niż w 2002 r.). Cena eksportowa marchwi w 2003 r. wyniosła 0,13 USD/kg i była najwyższa w minionym pięcioleciu.

Wzrost zapotrzebowania na marchew importowaną

Mimo iż Polska jest dużym producentem marchwi oraz jej eksporterem — to również kupuje wcale niemałe iloś­ci tego warzywa za granicą, zwłaszcza wiosną. W 1999 r. import marchwi świeżej wyniósł 6 tys. ton, za co zapłaciliśmy 1,276 mln USD. W następnym roku import zwiększył się cztery i pół razy do 25,5 tys. ton (2,711 mln USD). W latach 2001–2002 nastąpił spadek ilości zakupionej marchwi (odpowiednio: 21 tys. ton za 3,549 mln USD i 11,8 tys. ton za 1,899 mln USD). Rok 2003 przyniósł natomiast wzrost ilości importowanej marchwi o 73% (do 20,5 tys. ton), o 60% wzrosła jej wartość (3,037 mln USD). Warzywo to prawie w 100% sprowadzane jest z krajów Unii Europejskiej, wśród których dominuje Holandia (w 2003 roku 15 546 ton). Następne są Belgia (2032 ton) oraz Włochy (1218 ton). Cena marchwi importowanej w 2003 r. wyniosła 0,14 USD/kg i była o 2 centy niższa niż w 2002 r. Natomiast najmniej płaciliśmy za świeżą marchew w 2000 r. — średnio 0,10 USD/kg.

Saldo ciągle ujemne

Pięć lat temu wyniki w handlu świeżą marchwią wykazywały przewagę eksportu nad importem o 26 tys. ton i 2,128 mln USD. W 2000 r. sytuacja się znacznie pogorszyła. Ujemne saldo wynosiło bowiem 19 tys. ton i 2,035 mln USD. Od tego czasu saldo było zawsze ujemne. W 2003 r. import przeważał nad eksportem o 6,9 tys. ton i o 1,260 mln USD. W stosunku do 2002 r., mimo lepszych wyników w eksporcie do krajów byłego ZSRR i CEFTA, ujemne wyniki pogłębiły się, ze względu na znaczny wzrost importu z Holandii.

Ekspansja chińskiej suszonej marchwi

Polska produkuje oraz sprzedaje również marchew suszoną, która odgrywa najważniejszą rolę wśród wszystkich suszy warzywnych eksportowanych z Polski. W 2003 r. stanowiła około 50% ogólnej ilości sprzedanych za granicę suszy warzywnych, a wpływy z jej eksportu — ponad 40%. W 1996 r. sprzedaż suszu marchwiowego za granicę wyniosła 3224 tony i sukcesywnie wzras­tała do 2002 r., kiedy wyeksportowaliśmy 7789 ton. Dopiero w 2003 r. wyniki eksportu się pogorszyły. Sprzedaliśmy bowiem 5650 ton suszonej marchwi o war­toś­ci 9,149 mln USD, co oznaczało spadek o 2139 ton i 837 tys. USD w stosunku do 2002 r. Najwięcej eksportujemy do Niemiec (w 2003 r. 1987 ton, tj. 35% ogólnej ilości), Holandii (769 ton), na Węgry (717 ton) i do Chorwacji (485 ton).

Import suszonej marchwi do niedawna był śladowy. W 1996 r. wynosił zaledwie 30 ton. W 2000 r. doszedł do 256 ton, lecz w 2002 r. spadł do 55 ton. Natomiast w 2003 r. Polska zaimportowała aż 33 razy więcej su­-szu marchwiowego o wartości jede­nastokrotnie wyższej niż w ro­ku po­przednim. Sprowadziliśmy bowiem w minionym roku 1845 ton płacąc 2,171 mln USD.
Powodem tak dużego wzrostu importu suszonej marchwi były dostawy 1646 ton taniej suszonej marchwi z Chin (po 1,05 USD/kg przy średniej ce­nie importowej 1,17 USD/kg — wykres).
Chociaż saldo w han­dlu zagranicznym suszoną marchwią od lat jest dodatnie, to wzrost importu w 2003 r. znacznie zmniejszył przewagę eks­portu nad importem. Dodatnie saldo wyniosło bowiem tylko 3805 ton i 6,978 mln USD, a należy przypomnieć, że w 2002 r. na plusie było 7734 ton i 9,794 mln USD.

Ceny eksportowe i importowe marchwi suszonej