Zasiłek chorobowy przysługuje osobie ubezpieczonej, która wskutek choroby jest czasowo niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym. Wcześniejsze przepisy o ubezpieczeniu społecznym rolników przyznawały prawo do zasiłku na skutek niezdolności do pracy powstałej wyłącznie wskutek wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym lub choroby zawodowej. Dopiero ustawa z 20.12.1990 r. umożliwiła przyznanie tego zasiłku, bez względu na powód powstania niezdolności do pracy. Ustawa nie reguluje jednak wszystkich zasad przyznawania i wypłaty zasiłku chorobowego przysługującego rolnikowi, w związku z tym w sprawach w niej nieuregulowanych odsyła do przepisów ustawy z 25.06.1999 r., o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. nr 60, poz. 636, ze zm.).

Komu?

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu rolnikowi, jego małżonkowi oraz domownikowi, który wskutek choroby jest niezdolny do pracy nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni. Osobom objętym dobrowolnym ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim zasiłek chorobowy przysługuje — po złożeniu wniosku przez zainteresowanego — jeżeli okres ubezpieczenia bezpośrednio przed powstaniem czasowej niezdolności do pracy trwał nieprzerwanie co najmniej rok. Od 2 maja br. do tego wymaganego okresu ubezpieczenia nie wlicza się już okresów podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu (w ZUS), nawet jeżeli zainteresowany nie nabył prawa do analogicznego świadczenia z tego innego ubezpieczenia. Oznacza to, że rolnik podlegający dobrowolnemu ubezpieczeniu w KRUS może uzyskać prawo do zasiłku chorobowego, jeżeli pozostaje w tym ubezpieczeniu, co najmniej 1 rok. Okres rocznego ubezpieczenia przed zachorowaniem nie jest wymagany, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy rolniczej. Okresu wyczekiwania nie wymaga się również od osób objętych w KRUS obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim.

Jak długo?

Zasiłek chorobowy przysługuje za okres czasowej niezdolności do pracy, jednak nie dłużej niż przez 180 dni. Do tego okresu wlicza się czas poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni. Od 2.05.2004 r. po wyczerpaniu 180-dniowego okresu zasiłkowego, jeżeli ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy, a w wyniku dalszego leczenia i rehabilitacji rokuje odzyskanie zdolności do pracy, zasiłek chorobowy może być przedłużony na okres niezbędny do przywrócenia tej zdolności, jednak nie dłużej niż o dalsze 360 dni. Łączny okres zasiłkowy w przypadku osoby ubezpieczonej w KRUS może obecnie wynosić maksymalnie 540 dni.

Kiedy nie przysługuje?

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres przebywania ubezpieczonego na koszt KRUS w zakładzie opieki zdrowotnej w celu rehabilitacji oraz po ustaniu ubezpieczenia. Świadczenie nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta powstała w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpie­czonego, co zostanie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. Jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolnoś­ci. Ubezpieczony traci prawo do zasiłku za cały okres zwolnienia, jeżeli w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia.

Nie ma takiego prawa. Rolnik zostanie pozbawiony prawa do zasiłku za ten okres, ale zostanie mu przyznany zasiłek chorobowy za okres od 15.04.04 do 27.05.04, w związku z niezdolnością do pracy spowodowaną wypadkiem przy pracy rolniczej.

Wysokość

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolnoś­ci do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Wysokość zasiłku określa minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego po zasięgnięciu opinii Rady Rolników. Obecnie zasiłek chorobowy wynosi 7 zł za każdy dzień niezdolności do pracy. Gdyby minister nie ustalił wysokości zasiłku w podanym trybie, wynosiłby on jedną trzydziestą emerytury podstawowej za każdy dzień niezdolności do pracy.

Postępowanie

Podstawą przyznania zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy trwającej nie dłużej niż 180 dni jest zaświadczenie lekarskie, które wydaje lekarz, dentysta, felczer lub starszy felczer — upoważnieni przez ZUS. Zaświadczenie lekarskie wystawiane jest na druku ścisłego zarachowania (ZUS ZLA), na zasadach wynikających z rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 27.07.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 65, poz.741). Zaświadczenie lekarskie wystawiane jest na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie, lub od dnia bezpośrednio następującego po dniu badania. Może być także wystawione na okres nie dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień, w którym przeprowadzono badanie, jeżeli jego wyniki wskazują, że ubezpieczony w tym okresie niewątpliwie był niezdolny do pracy.

Zaświadczenie lekarskie wystawiane jest z dwiema kopiami. Jedną z nich otrzymuje ubezpieczony i musi ją dostarczyć do jednostki organizacyjnej KRUS, w której podlega ubezpieczeniu, nie później niż w ciągu 7 dni od daty otrzymania tego zaświadczenia. Przedłożenie zaświadczenia traktowane jest jako zgłoszenie wniosku o przyznanie prawa do zasiłku chorobowego.

Zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy trwający ponad 180 dni (przedłużony zasiłek chorobowy) przyznaje się na podstawie orzeczenia, które wydawane jest w postępowaniu orzeczniczym KRUS (lekarz rzeczoznawca — I instancja — lub komisja lekarska — II instancja). Postępowanie w sprawie przedłużonego zasiłku chorobowego oddział regionalny lub placówka terenowa KRUS wszczyna na podstawie wniosku (KRUS SR 22A) złożonego przez ubezpieczonego lub inną osobę mającą interes prawny w ustaleniu prawa do tego zasiłku. Formularz takiego wniosku KRUS doręcza ubezpieczonemu na 60 dni przed zakończeniem 180-dniowego okresu zasiłkowego. Ubezpieczony, który chce wystąpić o przedłużenie okresu zasiłkowego, wniosek ten (uzupełniony opinią lekarza prowadzącego) powinien przekazać do właściwego oddziału regionalnego lub placówki terenowej KRUS w ostatnich dniach przed końcem 180-dniowego okresu zasiłkowego. Wniosek taki będzie podstawą do skierowania sprawy do postępowania orzeczniczego i wydania orzeczenia stwierdzającego celowość (bądź jej brak) przedłużenia okresu zasiłkowego. W przypadku prawomocnego orzeczenia stwierdzającego celowość przedłużenia zasiłku chorobowego KRUS wyda decyzję obejmującą cały okres przedłużonej czasowej niezdolności do pracy.

Jeżeli lekarz rzeczoznawca uzna, że przedłużenie wypłaty zasiłku chorobowego nie jest celowe, a ubezpieczony nie zgadza się z takim orzeczeniem — może w terminie 14 dni od daty otrzymania orzeczenia odwołać się do komisji lekarskiej. Orzeczenie komisji lekarskiej jest prawomocne w dniu jego wydania i ubezpieczonemu nie przysługuje już odwołanie. Niemniej ubezpieczony może odwołać się od decyzji, którą jednostka organizacyjna KRUS wyda na podstawie prawomocnego orzeczenia. Odwołanie składa się do sądu rejonowego — sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, w terminie miesiąca od dnia doręczenia ubezpieczonemu decyzji.

Ubezpieczony nie powinien zwracać wniosku o przedłużony zasiłek chorobowy, gdy czasowa niezdolność do pracy kończy się przed 180. dniem — gdy lekarz prowadzący nie wystawił zaświadczenia lekarskiego (ZUS ZLA) łącznie na 180 dni. Warunkiem przedłużenia okresu zasiłkowego jest bowiem wyczerpanie całego 180-dniowego podstawowego okresu zasiłkowego. Gdy ubezpieczony zwróci wniosek po upływie 60 dni od ostatniego dnia 180. okresu zasiłkowego, KRUS odmówi prawa do przedłużonego zasiłku chorobowego i poinformuje ubezpieczonego o możliwości nabycia prawa do nowego 180-dniowego okresu zasiłkowego.

Po wyczerpaniu 180-dniowego okresu zasiłkowego ubezpieczony, zamiast o przedłużenie okresu zasiłkowego, może wystąpić o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Gdy w postępowaniu orzeczniczym nie zostanie on uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, a lekarz rzeczoznawca orzeknie celowość przedłużenia okresu zasiłkowego — KRUS poinformuje ubezpieczonego o możliwości ubiegania się o przedłużony zasiłek chorobowy (prześle formularz wniosku o ten zasiłek) i wyznaczy 30-dniowy termin, do którego zainteresowany powinien wniosek zwrócić, gdy będzie chciał ubiegać się o taki zasiłek. Zwrot wniosku w wyznaczonym terminie pozwoli na podjęcie wypłaty przedłużonego zasiłku chorobowego od ostatniego dnia 180-dniowego okresu zasiłkowego. Gdy ubezpieczony pobierający przedłużony zasiłek chorobowy nabędzie prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renta ta zostanie przyznana dopiero z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku. Gdy osoba niezadowolona z takiej decyzji odwoła się do sądu i sąd zmieni decyzję wskazując inną datę przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy — oddział regionalny KRUS wstrzyma wypłatę przedłużonego zasiłku i podejmie wypłatę renty z wyrównaniem, potrącając jednocześnie kwotę wypłaconego wcześniej przedłużonego zasiłku chorobowego.

Wypłata

Jednostki organizacyjne KRUS wypłacają zasiłki chorobowe w ratach miesięcznych, nie wcześniej jednak niż po miesięcznej przebytej niezdolności do pracy. Rolnikowi może być w całości potrącony zasiłek chorobowy, jeżeli ma zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Przedawnienie roszczeń

Prawo do zasiłku chorobowego przedawnia się po upływie sześciu miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek ten przysługuje. Jeżeli niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego, termin przedawnienia liczy się od dnia, w którym przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia ustała. Jeżeli brak wypłaty zasiłku spowodowany został błędem organu, prawo do zasiłku przedawnia się po upływie trzech lat.