Badania przeprowadzone w latach 2001–2003 w 12 punktach sprzedaży detalicznej w Lublinie pozwoliły na dokonanie analizy porównawczej cen detalicznych podstawowych gatunków warzyw. Pod pojęciem punktu sprzedaży detalicznej mieściły się sklepy owocowo-warzywnicze i spożywcze osiedlowe (6), supermarkety ze stoiskami owocowo-warzywniczymi (2) oraz niewielkie targowiska osiedlowe (4). Ceny sprawdzano raz w tygodniu, uwzględniając gatunki warzyw, które znajdowały się w ciągłej sprzedaży. Notowano minimalne i maksymalne ceny, a następnie wyliczano średnie arytmetyczną, a z nich — średnie kwartalne.
Średnie ceny detaliczne warzyw zmieniały się znacznie bardziej w okresach miesięcznych niż kwartalnych bądź rocznych. Większość gatunków była najdroższa w II i III kwartale, najtańsza w IV. Największe różnice średnich cen kwartalnych dotyczyły papryki (10,4 zł/kg), ogórków (8,9 zł/kg) oraz pomidorów (8,0 zł/kg), mniejsze — pietruszki (3,7 zł/kg), kapusty pekińskiej (2,4 zł/kg), selerów (2,2 zł/kg) i pieczarek (1,8 zł/kg), najmniejsze (poniżej 1 zł/kg) — cebuli, kapusty białej, buraków ćwikłowych oraz ziemniaków. Stosunkowo dużym (do 1,4 zł/kg) wahaniom ulegały ceny marchwi w 2001 roku.
W I kwartale 2002 r. wzrosły (w stosunku do cen z tego samego okresu 2001 r. — tab. 1, dynamika zmian) ceny 10 gatunków — od 1,8% (pieczarek) do 116,7% (kapusty białej), obniżyły się ceny pietruszki oraz papryki. Podobne tendencje utrzymały się pomiędzy cenami z I kwartału 2003 r. i 2001 r. Dynamika zmian cen z kwartałów II, III i IV była podobna w kolejnych latach. W II kwartale 2002 r. obniżyły się ceny jednostkowe (w stosunku do tych z II kwartału 2001 r.) pietruszki, ogórków, papryki, pieczarek, selerów oraz kapusty pekińskiej, wzrosły — pozostałych gatunków. W trzecim i czwartym kwartale ceny wykazywały tendencję zniżkową dla większości gatunków we wszystkich latach.
Tabela 1. Średnie ceny jednostkowe i ich dynamika w poszczególnych kwartałach
dla wybranych warzyw
Źródło: badania własne
Znacznie większe różnice zaobserwowano pomiędzy cenami miesięcznymi — minimalnymi i maksymalnymi — w poszczególnych miesiącach oraz latach (tab. 2). Gdy przeanalizuje się podatność poszczególnych gatunków warzyw na zmiany cen (wyrażoną stosunkiem ceny maksymalnej do minimalnej), można je uszeregować następująco:
-
Ogórki 14,6
-
Pomidory 13,5
-
Papryka 10,5
-
Kapusta biała 7,5
-
Seler 7,1
-
Kapusta pekińska 5,0
-
Cebula 4,7
-
Marchew 4,6
-
Pietruszka 3,8
-
Buraki ćwikłowe 3,3
-
Pieczarki 2,5
-
Ziemniaki 2,4
Wskaźniki te oznaczają, że na przykład, różnica pomiędzy najniższą a najwyższą średnią miesięczną ceną ogórków dochodziła do ponad 1450%.
Tabela 2. Minimalne i maksymalne ceny detaliczne oraz ich zmienność
w latach 2001–2003 dla wybranych warzyw
* liczone ze średnich miesięcznych
Źródło: badania własne
Porównanie średnich rocznych cen warzyw w badanych trzech latach (tab. 3) ujawnia tendencję do obniżania się cen jednostkowych lub stabilizacji ich poziomu. Wszystkie badane gatunki warzyw można ująć w grupy ryzyka cenowego. Największe (ceny w poszczególnych latach zmieniają się najbardziej — tab. 4) dotyczy kapusty białej, buraków ćwikłowych, papryki oraz pietruszki, średnie — cebuli, pomidorów, ogórków oraz selerów, najmniejsze — kapusty pekińskiej, pieczarek, marchwi oraz ziemniaków.
Tabela 3. Średnie roczne ceny jednostkowe i ich dynamika
w latach 2001–2003 dla wybranych warzyw
Źródło: badania własne
Tab. 4. Zmiany procentowe średnich cen rocznych poszczególnych gatunków warzyw
Źródło: badania własne