• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 03/2005

OCHRONA WCZESNYCH WARZYW KAPUSTNYCH PRZED SZKODNIKAMI

Na wszystkich gatunkach warzyw kapustnych uprawianych w cyklu wiosennym mogą wystąpić: śmietka kapuściana, pchełki, chowacze, paciornica krzyżowianka i mszyca kapuściana. Szkody w uprawach mogą wyrządzać również ptaki, zające i króliki.

Śmietka kapuściana

To najgroźniejszy szkodnik warzyw kapustnych. Występuje w Polsce powszechnie. W rejonach, w których uprawia się kapustę co roku, może zniszczyć na plantac­ji nawet wszystkie rośliny. W ciągu roku ma 2 lub 3 pokolenia. Wylot much pierwszego pokolenia odbywa się, w zależności od przebiegu pogody, w końcu kwietnia lub na początku maja (gdy temperatura gleby przekroczy 10°C). Samica składa kilka jaj na ziemi wokół roś­lin żywicielskich, rzadziej na roślinach. Jedna mucha może złożyć ponad 100 jaj. Larwy są białe, beznogie, długości około 7 mm. Początkowo żerują na korzeniach (fot. 1) i w dolnej części łodygi. Później wgryzają się do środka, drążąc liczne korytarze wewnątrz łodygi (fot. 2). Największe szkody wyrządzają, gdy żerują w korzeniu głównym i w szyjce korzeniowej. Uszkodzone rośliny słabo rosną, więdną, można je łatwo wyciągnąć z ziemi. Silnie porażone giną. Najgroźniejsze dla wczesnych warzyw kapustnych są larwy pierwszego pokolenia, które atakują rozsadę po posadzeniu jej w pole.


Fot. 1. Korzeń kapusty wczesnej zniszczonej przez larwy śmietki kapuścianej


Fot. 2. Liść kapusty zniszczony żerowaniem śmietki

Ochrona chemiczna przed śmietką

Odkażanie ziemi. Wilgotną ziemię lub substraty do produkcji doniczek należy dokładnie wymieszać z Diazinonem 10 GR — w dawce 1 kg na m3.

Przed sadzeniem rozsady w pole.

  • Korzenie rozsady wyprodukowanej bez doniczek bezpośrednio przed sadzeniem jej w pole należy zanurzyć na 10 sekund w wodnej zawiesinie Oftanolu T 50 DS (1%).
  • Rozsadę przygotowaną w doniczkach ziemnych należy na 3 dni przed sadzeniem w pole podlać roztworem jednego z zalecanych środków: Chlormezyl 500 EC, Reldan 400 EC (każdy w stężeniu 0,1%) albo Oftanol T 50 DS (0,15%). Na doniczkę należy przeznaczyć 50–100 ml (w zależnoś­ci od rodzaju użytego środka) lub 5 L na 1 m2 ustawionych doniczek ziemnych. Bezpośrednio po tym zabiegu rośliny należy spłukać czystą wodą (5 L na 1 m2).

Ochrona rozsady po sadzeniu w pole.

  • Jeśli wcześ­niej nie wykonano innych zabiegów, zaleca się podlewanie roślin po sadzeniu w pole jednym z wymienionych insektycydów: Diazol 500 EW (w stężeniu 0,1%) lub Basudin 600 EW (0,06%), Nomolt 150 SC (0,05%), Oftanol T 50 DS (0,15%), Reldan 400 EC (0,05%). Podlewanie rozsady Bi 58 Nowym lub Danadimem 400 EC (oba w stężeniu 0,1%) prowadzi się 7 dni po sadzeniu w pole i powtarza po 10 dniach.
  • Jeżeli nie wykonano wcześniej żadnego z podanych wyżej zabiegów, to w okresie lotu muchówek (w okresie kwitnienia tarniny i forsycji lub na podstawie sygnalizacji) wskazane jest opryskiwanie roślin jednym z następujących środków: Basudin 600 EW (0,35 L/ha), Diazol 500 EW (0,45 L/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 L/ha) lub Nurel­le D 550 EC (0,5 L/ha).

Zapobieganie śmietce

Oprócz opisanych chemicznych sposobów zwalczania śmietki kapuścianej, zalecane są inne metody ochrony warzyw kapustnych przed tym szkodnikiem.

Na mniejszych powierzchniach skuteczne jest przykrywanie roślin siatkami syntetycznymi (markizeta) o oczkach 1 mm x 1 mm lub 1 mm x 1,5 mm albo włókniną poliuretanową. Rośliny przykrywa się bezpośrednio po sadzeniu rozsady na miejsce stałe, a odkrywa dopiero w trakcie zbiorów.

Prawidłowa agrotechnika ogranicza również liczbę szkodników, dlatego:

  • Nie należy uprawiać warzyw kapustnych na stanowis­kach po roślinach należących do rodziny kapustowatych (dawniej krzyżowych).
  • Duże znaczenie ma prawidłowa uprawa gleby (orka zimowa i wiosenna, bronowanie, kultywatorowanie, obsypywanie roślin stwarzające roślinom optymalne warunki rozwoju).
  • Uprawy wczesnych warzyw kapustnych nie powinny być lokalizowane przy plantacjach kwitnących, miododajnych roślin, na przykład lucerny, koniczyny lub rzepaku. Ich bezpośrednie sąsiedztwo sprzyja większemu nagromadzeniu się samic śmietki kapuścianej odżywiających się między innymi nektarem.
  • Należy niszczyć chwasty przed ich zakwitnięciem.

Pchełki

Są to małe, skaczące chrząszcze, wygryzające wiele drobnych otworów w liściach i liścieniach (fot. 3). Przy masowym wystąpieniu tych szkodników liście brązowieją i zamierają. Najczęściej występu­ją: pchełka smużkowana (długości 3 mm, czarna, metalicznie błysz­cząca z dwoma żółtymi paskami na grzbietowej stro­nie ciała), pchełka falistosmuga (długości do 2 mm, czarna z dwiema falistymi, żółtymi smugami od strony grzbietowej), pchełka czarna (długości do 2,5 mm, koloru czarnego).


Fot. 3. Pchełka

W przypadku wystąpienia średnio 2–4 chrząszczy na 1 m2 lub 2 chrząszczy na 1 m.b. rzędu uprawy należy wykonać zabieg jednym z podanych środków: Alfamor 050 SC (0,15 L/ha), Alfazot 050 EC (0,15 L/ha), Alphaquard 100 EC (0,07–0,09 L/ha), Basudin 600 EW (0,35 L/ha), Cyperkill Super 25 EC (0,12 L/ha), Decis 2,5 EC (0,2–0,3 L/ha), Diazol 500 EW (0,45 L/ha), Fastac 100 EC (0,09 L/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 L/ha), Nurelle D 550 EC (0,5 L/ha), Trebon 10 SC (0,6 L/ha).

Chowacze

Osobniki dorosłe chowacza czterozębnego są ciemnoszare, długości do 5 mm, wygryzają nieregularne dziury w blaszce liściowej. Larwy są beznogie, białe z brunatną głową, uszkadzają główne nerwy liści. Próg ekonomicznego zagrożenia stanowi 1 chrząszcz na roślinie. Chowacz brukwiaczek jest popielatym chrząszczem długości 3,5 mm. Jego larwy są białawe, długości do 7 mm. Żerują w wierzchołkach wzrostu, pędach i ogonkach liściowych (fot. 4). Porażone warzywa kapustne nie wytwarzają główek lub róż. Opryskiwać należy po stwierdzeniu obecności na 25 roślinach (w ich liściach "sercowych") 2–4 chrząszczy. Zaleca się ochronę takimi samymi środkami, jak przy zwalczaniu pchełek.


Fot. 4. Uszkodzenia powodowane przez larwy chowaczy

Paciornica krzyżowianka

Szkodnik ten żeruje na liściach sercowych powodując zanik wierzchołka wzrostu. Uszkodzone kapusty nie formują główek, a kalafiory i brokuły — róż. W rejonach licznego występowania może powodować duże straty. Jest to niewielka muchówka, której larwy mają długość około 3 mm, są białożółte, beznogie i skaczące. Sygnałem do wykonania zabiegu jest obecność średnio 1–1,5 złóż jaj na 5 roślinach. Samice składają jaja w kątach młodych liści lub w pobliżu wierzchołka wzrostu roślin. W rejonach występowania począwszy od połowy maja stosuje się 2–4 zabiegów chemicznych co 7 dni, aż do czasu zawiązywania się główek lub formowania róż. Do zwalczania zaleca się jeden ze środków: Karate Zeon 050 CS (0,12 L/ha) lub Nurelle D 550 EC (0,5 L/ha).

Mszyca kapuściana

Szkodnik ten stanowi zagrożenie dla średnio wczesnych odmian warzyw kapustnych. Jest to niewielki pluskwiak równoskrzydły o długości do 2 mm, szarozielony, z wos­kowym nalotem. Żeruje w koloniach. Opanowane liś­cie skręcają się i w miejscu żerowania odbarwiają. Po stwierdzeniu obecności 6 mszyc na 1 roślinie, zaleca się wykonanie zabiegu jednym ze środków: Pirimor 500 WG (0,3–0,45 kg/ha), Pirimix 100 PC (0,6 L/ha), Basudin 600 EW (0,35 L/ha), Karate Zeon 050 CS (0,12 L/ha), Nurel­le D 550 EC (0,5 L/ha), Talstar 100 EC (0,2 L/ha) lub Trebon 10 SC (0,6 L/ha).

Rolnice

W ostatnich latach na plantacjach wczesnych warzyw kapustnych powodowały one duże straty. Stadium szkod­liwym są gąsienice, których ciało jest walcowate, nagie, długości od 2,5 do 6 cm, barwy od jasnooliwkowej do brunatnej (barwa i wielkość zależy od gatunku). Charakterystyczną reakcją rolnic jest zwijanie się gąsienic w "kłębuszek", gdy zostaną dotknięte. Zaczynają żerować wczesną wiosną, kiedy temperatura gleby przekracza 12°C. Uszkadzają podziemne i nadziemne części roś­lin. Starsze gąsienice w ciągu dnia kryją się w glebie do głębokości 10 cm i tam żerują uszkadzając podziemne części roślin. Nocą wychodzą na powierzchnię. Mogą także szkieletować liście. Podcinają młode rośliny u nasady, wciągają do swoich podziemnych kryjówek i tam je zjadają. Jedna gąsienica może zniszczyć kilka roślin. Ochronę chemiczną należy prowadzić tylko wtedy, gdy szkodniki występują tak licznie, że poważnie zagrażają zmniejszeniem plonów — co można stwierdzić tylko po regularnych lustracjach plantacji. Progiem zagrożenia jest 6 gąsienic lub jedna uszkodzona roślina na metrze kwadratowym. Do zwalczania rolnic zalecane są: Bulldock 025 EC (0,3 L/ha), Decis 2,5 EC (0,3 L/ha), Dursban 480 EC (0,9 L/ha) lub Nurelle D 550 EC (0,5 L/ha). Ciecz w ilości 600 L/ha powinna dokładnie pokryć rośliny i międzyrzędzia. Opryskiwać należy w późnych godzinach wieczornych lub nocą, w miarę potrzeby zabieg można powtórzyć. Na mniejszych powierzchniach oraz w uprawach pod osłonami można rozkładać przynęty, składające się ze środka biologicznego zawierającego bakterie Bacillus thuringiensis — Biobit 3,2 WP w ilości 0,25 kg + 0,5 kg cukru + 8 kg otrąb. Składniki te miesza się z 10 litrami wody. Przynętę rozkłada się na wilgotną glebę, wzdłuż rzędów, w bezpośrednim sąsiedztwie roś­lin. Podana ilość wystarcza na 25 arów.

Inne szkodniki

Zagrożeniem dla rozsady sadzonej na polu mogą być także ptaki. Młode rośliny często są zjadane przez gołębie (fot. 5). W ochronie rozsady przed ptakami zalecane są obecnie tylko metody mechaniczne, które obejmują środki odstraszające, działające na wzrok i słuch ptaków, oraz środki niedopuszczające tych zwierząt bezpośrednio do roślin. Mogą to być: "strachy", wiatraczki, błyszczące przedmioty (folia, szkło, blacha), rozpięte nad powierzchnią pola sznurki lub nici (bawełniane nici białe lub w jasnych kolorach są dobrze widoczne na tle ziemi i ptaki ich unikają). W okresie nalotu ptaków na plantac­je można odstraszać je detonatorem.


Fot. 5. Młody kalafior uszkodzony przez ptaki

Duże straty na plantacjach warzyw kapustnych mogą wyrządzić zając szarak i królik dziki. Szkód wyrządzanych przez królika możemy się spodziewać, gdy plantacja jest położona w pobliżu młodników sosnowych, pagórków i nasypów kolejowych, gdzie chętnie zakłada on swoje kolonie. W celu zapobieżenia szkodom plantację można otoczyć siatką drucianą lub plastikową. Ogrodzenie powinno mieć wysokość około 1 metra.