Obowiązki KRUS

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176, ze zm.) organa rentowe, w tym oddziały regionalne KRUS, pobierają zaliczki miesięczne od wypłacanych w ciągu roku emerytur i rent. Dotyczy to także renty socjalnej (wypłacanej łącznie z rentą rodzinną rolniczą) i strukturalnej (wypłacanej na podstawie ustawy z 26.04.2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie). Po upływie roku podatkowego organa rentowe sporządzają natomiast — według określonego wzoru — i przekazują emerytowi lub renciście formularz PIT-40A (roczne obliczenie podatku przez organ rentowy) lub PIT-11A (informacja o dochodach uzyskanych od organu rentowego).

Dane podatkowe zawarte na formularzach PIT organa rentowe przekazują również do urzędu skarbowego właś­ciwego ze względu na miejsce zamieszkania emeryta lub rencisty w ostatnim dniu roku podatkowego. Od kilku lat dane podatkowe emeryta lub rencisty KRUS przekazuje do urzędów skarbowych w formie elektronicznej, na zasadach wynikających z porozumienia, jakie w tej sprawie zawierają corocznie prezes KRUS oraz minister finansów.

Wzór formularza PIT-40A/11A zawarto w załączniku do rozporządzenia ministra finansów z 28.06.2004 r., w sprawie określenia wzoru rocznego obliczenia podatku wraz z informacją o wysokości dochodu, do których sporządzenia obowiązane są organa rentowe (Dz. U. nr 150, poz. 1577). Formularz ten uległ niewielkiej modyfikac­ji. Począwszy od rozliczenia podatku za 2004 r., organa rentowe podają bowiem dodatkową informację — kwotę świadczeń wypłacaną przez nie w ciągu 2004 r., która nie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W części H pole 52 formularza PIT-40A/11A podawana jest kwota renty przyznanej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin albo renty wypłaconej osobie represjonowanej lub członkom jej rodziny bądź emerytury czy renty wypłaconej osobie, która utraciła wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939–1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów.

Formularze PIT (do emeryta lub rencisty) i elektroniczne dane podatkowe (do urzędu skarbowego) organa rentowe muszą przekazać w ściśle określonym terminie. Od 2005 r. termin ten zmienił się i jest krótszy w przypadku formularza PIT-40A, dłuższy natomiast dla formularza PIT-11A. Obecnie stosowny formularz PIT i dane podatkowe organa rentowe muszą przekazać do końca lutego, po upływie roku kalendarzowego (poprzednio do końca stycznia — PIT-11A i do 15 marca — PIT-40A).

Nie zmienił się natomiast termin składania rocznego zeznania podatkowego w urzędzie skarbowym przez emeryta (rencistę). Emeryci i renciści, tak jak pozostali podatnicy, zeznanie roczne za 2004 r. powinni złożyć do 30 kwietnia 2005 r. W tym roku 30 kwietnia przypada w sobotę, więc ostateczny termin składania zeznania podatkowego za ubiegły rok to 2 maja 2005 r. Zgodnie z zasadami przewidzianymi w przepisach ustawy z 29.08.1997 r. "Ordynacja Podatkowa" (Dz. U. nr 137, poz. 926, ze zm.), jeżeli ostatni dzień terminu składania zeznań podatkowych przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Emeryt (rencista) ma zatem w tym roku więcej czasu na rozliczenie się z urzędem skarbowym, bowiem formularz PIT powinien do niego dotrzeć z KRUS do 28.02.2005 r.

W większości przypadków KRUS obliczył podatek dochodowy za emeryta lub rencistę za 2004 r. i wysłał formularz PIT-40A. Formularz ten nie został wystawiony jedynie wtedy, gdy KRUS:

• nie wypłacał emerytury (renty) przez cały 2004 r. (od stycznia do grudnia 2004 r.) lub, gdy więcej niż jeden oddział regionalny KRUS dokonywał wypłaty emerytury (renty) w ciągu roku;
• realizował w 2004 r. ulgę podatkową udzieloną przez urząd skarbowy;
• obniżał w 2004 r. wysokość miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy na podstawie oświadczenia złożonego przez emeryta lub rencistę o wspólnym opodatkowaniu dochodów z małżonkiem lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci (chyba że takie oświadczenie emeryt lub rencista wycofał).

Jeżeli wystąpiła chociaż jedna z podanych wyżej sytuacji, KRUS nie obliczył podatku dochodowego, jedynie przekazał emerytowi (renciście) formularz PIT-11A.
W takiej sytuacji emeryt lub rencista musi bezwzględnie złożyć samodzielnie zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym (formularz PIT-36 lub PIT- 37).

Co oznacza wystawienie formularza PIT-40A przez KRUS?

Jeżeli KRUS wystawił formularz PIT-40A, a emeryt lub rencista poza dochodami z emerytury lub renty nie osiągał w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, podatek obliczony przez KRUS będzie podatkiem należnym emeryta (rencisty) za 2004 r. W takiej sytuacji emeryt lub rencista nie musi składać w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego.

Gdy emeryt lub rencista otrzymał z KRUS formularz PIT-40A, w którym dodatkowo w polu 52 (blok H) otrzymał informację o uzyskanych przychodach zwolnionych z podatku, nie musi składać w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego, jeżeli — poza dochodami z emerytury (renty) wypłacanej przez KRUS — nie uzyskał w 2004 r. innych dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych.

Obliczenie podatku dochodowego przez KRUS (otrzymanie formularza PIT 40-A) nie oznacza jednak, że emeryt lub rencista nie może rozliczyć podatku w urzędzie skarbowym. Roczne obliczenie podatku przez KRUS (otrzymanie formularza PIT-40A) nie zamyka bowiem świadczeniobiorcy drogi do rozliczenia się z podatku w urzędzie skarbowym. Jeżeli emeryt (rencista) stwierdzi, że korzystniejsze będzie dla niego rozliczenie podatku z małżonkiem lub dzieckiem (w przypadku osób samotnych) — sam składa zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym. Również do tego urzędu musi złożyć zeznanie podatkowe osoba, która chce skorzystać z ulg podatkowych. Od 1 stycznia 2004 r. wiele tych ulg zostało zlikwidowanych i rozliczając podatek dochodowy za 2004 r. nie można już odliczyć kosztów poniesionych, na przykład na dokształcanie i doskonalenie zawodowe podatnika, naukę dzieci w wyższych uczelniach czy dojazdy dzieci do szkół. Pozostały natomiast ulgi (odliczenia od dochodu) szczególnie istotne w przypadku emerytów i rencistów, a dotyczące wydatków na cele rehabilitacyjne i związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Za takie wydatki uważane są, między innymi, te poniesione na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawnoś­ci;
• przystosowanie pojazdów mechanicznych, używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi; l zakup lekarstw (jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo);
• opłacenie kolonii oraz obozów dla dzieci i młodzieży (do 25. roku życia) niepełnosprawnej, a także dzieci osób niepełnosprawnych;
• pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
• pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego;
• pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgniarsko-opiekuńczych;
• zabiegi rehabilitacyjne i inne wymienione w art. 26 ustawy podatkowej.

Kto musi samodzielnie złożyć zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym?

Do złożenia dodatkowego zeznania podatkowego za 2004 r. obowiązany jest emeryt lub rencista, który:

• otrzymał z KRUS informację PIT 11-A o wysokości uzyskanego dochodu w 2004 r. i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy;
• poza dochodami z KRUS uzyskał od innego płatnika w 2004 r. dochody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych (np. z tytułu zatrudnienia), nawet jeżeli
  z KRUS otrzymał formularz PIT-40A;
• korzysta z odliczeń od dochodu (np. wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne);
• korzysta z odliczeń od podatku (np. wydatki na remont i modernizację budynku mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego);
• zamierza opodatkować swoje dochody łącznie z dochodami małżonka lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci (w związku z nowelizacją ustawy podatkowej, przy zachowaniu dotychczasowych zasad (z preferencji wspólnego opodatkowania za 2004 r. dochodów z małżonkiem po raz pierwszy może skorzystać owdowiała osoba, która zawarła związek małżeński przed 2004 r., a jej małżonek zmarł
  w trakcie 2004 r. bądź osoba pozostająca w związku małżeńskim przez cały 2004 r., jeżeli małżonek zmarł przed złożeniem zeznania podatkowego za 2004 r.);
• uzyskał dochody ze źródeł przychodów położonych w obcym państwie, powodujące obliczenie podatku w sposób określony ustawą podatkową;
• poza świadczeniami otrzymanymi od KRUS w 2004 r. uzyskał inne dochody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych, w tym dochody wykazane w informac­ji PIT-8B oraz w części D informacji PIT-8C.

Emeryt (rencista), który otrzymał z KRUS roczne obliczenie podatku (PIT-40A), a zamierza złożyć w urzędzie skarbowym PIT-36 lub PIT-37, do tego ostatniego formularza powinien przenieść informacje wykazane przez KRUS na końcu formularza PIT-40A (z pól 54–56). Kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą emeryt lub rencista odlicza od podatku (nieprzekraczającą 7,75% podstawy wymiaru składki) powinien przenieść z pola 33 formularza PIT-40A lub PIT-11A.

Inne formularze PIT przekazane przez KRUS

KRUS — również do końca lutego — po zakończeniu roku podatkowego przekazuje niektórym emerytom i rencistom oraz właściwym urzędom skarbowym for­mularze PIT- 8B i PIT-8C. Formularz PIT-8B, na druku PIT-11/8B, określony w rozporządzeniu ministra finansów z 22.12.2003 r. w sprawie niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. nr 224, poz. 2225) KRUS przekazał osobom, którym w 2004 r. wypłacił świadczenia pieniężne na podstawie art. 136 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., nr 39, poz. 353, ze zm.) i pobrał zaliczkę na podatek w wysokości 19% od wypłaconej kwoty tego świadczenia (tak zwane niezrealizowane świadczenie, wypłacone po zgonie osoby, o której mowa w tym przepisie). W przypadku, gdy świadczenie to pobrała osoba, która jest emerytem (rencistą), KRUS oprócz formularza PIT-40A (gdy obliczył podatek) lub formularza PIT-11A (gdy nie dokonał obliczenia podatku) przekazał formularz PIT-8B.

W obu przypadkach emeryt (rencista), który z KRUS otrzymał formularz PIT-8B powinien złożyć w urzędzie skarbowym dodatkowe zeznanie podatkowe za 2004 r. Składając je (PIT-36 lub PIT-37) powinien uwzględnić dane podatkowe podane przez KRUS w formularzu PIT-40A lub PIT-11A oraz w formularzu PIT-8B.

KRUS wystawia ponadto i przekazuje do osób zainteresowanych oraz urzędów skarbowych formularz PIT-8C. Dotyczy to sytuacji, gdy organ ten w imieniu emeryta (rencisty) przekazał alimenty do rąk osoby innej niż dziecko. Jeżeli kwota przychodu podanego w formularzu PIT-8C stanowi kwotę, od której należy płacić podatek w 2004 r., bądź o ile poza dochodami podanymi na formularzu PIT-8C osoba ta w 2004 r. osiągała inne przychody podlegające opodatkowaniu — należy złożyć dodatkowe zeznanie podatkowe w urzę­dzie skarbowym.