• Dobre ceny ogórków w 2004 roku wpłynęły na zwiększone zainteresowanie uprawą tych warzyw w bieżącym roku — w obiektach szklarniowych i tunelach foliowych ogrzewanych i dogrzewanych. O terminie uprawy w tunelach foliowych decyduje w głów­nej mierze przebieg pogody. Nie można sadzić roślin na miejsce stałe, jeśli gleba nie jest ogrzana przynajmniej do 16°C, a w nocy nie możemy zapewnić roślinom temperatury powietrza 18°C. Warunki klimatyczne w tunelach foliowych są dość specyficzne. Temperatura gleby jest zróżnicowana — na obrzeżach zawsze jest niższa, ze względu na straty ciepła spowodowane niższą temperaturą na zewnątrz. Dlatego też bardzo często obserwuje się słabszy wzrost lub zamieranie roślin w skrajnych rzędach. Mają one słabszy system korzeniowy, a często nie przyswajają fosforu — co objawia się występowaniem nekrotycznych, brązowych plam między nerwami oraz drobnieniem liści. Niemal zawsze w takich przypadkach ogrodnicy diag­nozują te objawy jako chorobę roślin i niepotrzebnie rozpoczynają ochronę chemiczną. Temperatura powietrza w tunelu foliowym zależy w znacznej mierze od pogody i w związku z tym jest bardzo zróżnicowana w ciągu dnia, w dodatku występują duże jej wahania między dniem a nocą. Wilgotność powietrza jest wysoka, zwłaszcza w początkowym okresie uprawy, kiedy niska temperatura na zewnątrz nie pozwala na wietrzenie obiektów. Poza tym na folii skrapla się para wodna. Przy każdym ruchu folii, zwłaszcza gdy jest ona niezbyt dobrze naciągnięta, na rośliny spada deszcz ochłodzonych kropel wody. Czasami ogrodnicy podwieszają w tunelach kurtyny z folii perforowanej. W takich przypadkach para wodna skrap­la się na folii osłaniającej tunel, a opadające krople nie zraszają liści roślin. Przy wysokiej wilgotności powietrza rośliny nie transpirują przez liście zbyt dużych iloś­ci wody, ograniczone jest więc również jej pobieranie z podłoża. To z kolei prowadzi do słabego rozwoju systemu korzeniowego, co zwykle uwidocznia się dopiero w okresie intensywnego nasłonecznienia. Wówczas rośliny szybko tracą turgor, ponieważ wyparowują duże ilości wody poprzez liście, a słabo rozwinięty system korzeniowy nie dostarcza jej wystarczających ilości. Od chwili rozpoczęcia owocowania rośliny nie rozbudowują już tak intensywnie systemu korzeniowego, jak w okresie juwenilnym.

• Na wzrost roślin duży wpływ ma światło. Folia, zwłaszcza taka, która była wykorzystywana przez kilka sezonów, ma ograniczoną przepuszczalność dla promieni słonecznych. Krople wody osiadające na folii dodatkowo rozpraszają światło. Również podwieszany ekran z folii perforowanej ogranicza dostęp światła do roślin. Dlatego w tunelach foliowych należy sadzić odmiany tolerujące niedobory światła i rozpoczynać uprawę później niż w szklarniach. Tunele foliowe wyposażone w typową instalację grzewczą można obsadzać w marcu lub na początku kwietnia, natomiast tunele tylko dogrzewane za pomocą instalac­ji składającej się z plastikowych rur grzewczych lub pieca wyposażonego w wentylator i system rur rozprowadzających ciepłe powietrze po tunelu — dopiero w ostatniej dekadzie kwietnia. Te terminy sadzenia są oczywiś­cie bardzo zróżnicowane, także w zależności od podłoża. Przy uprawie na zagrzewanych balotach słomy termin sadzenia może być znacznie wcześ­niejszy niż przy uprawie w gruncie tunelu. Termin sadzenia na wełnie mineralnej zależy od sprawności instalacji grzewczej.

• W tunelach foliowych uprawiane są odmiany ogórka o owocach długich — powyżej 30 cm, średnich — 25–30 cm czy krótkich — do 25 cm. Ostatnio bardzo często producenci sięgają po odmiany partenokarpne (pomimo że dają one niższe plony niż ogórki sałatkowe), ponieważ nie zawsze mogą zapewnić bardziej wymagającym odmianom dobre warunki wzrostu. Odmiany partenokarpne są bardziej odporne na stresowe warunki uprawy, mają dob­rze rozbudowany system korzeniowy i dużą zdolność do regeneracji. Ogórki z upraw pod osłonami pojawiające się na rynku w maju osiągają wysoką cenę — konsumenci kojarzą je z owocami z upraw polowych i chętniej kupują ze względu na przyzwyczajenie, a także dlatego, że nadają się one do kwaszenia — na tak zwane ogórki małosolne — czy do konserwowania.

Odmiany partenokarpne wykazują odporność na mączniaka rzekomego i parcha dyniowatych, a także tolerancję wobec wirusa mozaiki ogórka. Mają dość luźny, otwarty pokrój roślin, co ułatwia zbiór owoców i pielęg­nację roślin. Owoce powstają bez zapylenia. Większość ogórków jest wyrównana i kształtna — stosunek długoś­ci do grubości wynosi na ogół 3,1 : 1. Owoce z gęściej lub rzadziej ułożonymi brodawkami mają ciemnozieloną barwę, czasami z jaśniejszymi smugami, lub pokryte są szarozielonym nalotem. Są smaczne i nie zawierają goryczki.

• Na rynku nasiennym dostępna jest bardzo szeroka gama odmian tych ogórków. Do sprawdzonych należą Amur F₁ i Adam F₁ z firmy Bejo Zaden Poland. Amur F₁ jest bardzo wczes­ną i plenną odmianą o zielonej barwie owoców z jaśniejszymi smugami i delikatnym, lekko słodkim smaku. Stosunek długości do grubości owocu wynosi 3,3 : 1,3. Rośliny o średnim wigorze wykazują dużą odporność na choroby. Adam F₁ to bardzo wiernie plonująca odmiana, ma na całej powierzchni owocu gęsto rozmieszczone, drobne brodawki. Roślina o doskonałym wigorze i dużych zdolnościach do regeneracji.

Firma Nunhems Nasiona wprowadziła na polski rynek trzy odmiany do uprawy pod osłonami, cieszące się powodzeniem z uwagi na jaśniejszą barwę owoców, cenioną przez konsumentów. Crispina F₁, Delphina F₁ i Aphina F₁ są to odmiany partenokarpne. Ich owoce są jaśniejsze, z białawymi smugami, stosunek długości do grubości wynosi 3,2–3,0 : 1.
Wszystkie są grubobrodawkowe, o zwartym miąższu, delikatnym smaku, o bardzo wyrównanym plonie handlowym. Owoce mogą być wykorzystane na bezpośrednie zaopatrzenie rynku, również na małosolne i kwaszone. Bardzo głęboki system korzeniowy daje roślinom dużą zdolność regenerac­ji. Najbardziej "generatywna" z tych odmian jest Aphina F₁, a największą siłę wzrostu ma Crispina F₁. Rośliny są tolerancyjne wobec chorób grzybowych i wirusa mozaiki ogórka.

Seminis Vegetable Seeds ma naj­większy wybór odmian tego typu, oprócz znanych i popularnych — takich jak Marinda F₁, Mirabelle F₁, Mathilde F₁ — pojawiły się nowe: Mandy F₁ i Miroso F₁. Ich owoce, o długości 10–12 cm, są bardzo delikatne w smaku, nadają się do bezpośredniej sprzedaży i na ogórki małosolne. Wśród wyżej wymienionych odmian wczesnością wyróżniają się Mirabelle F₁ i Mandy F₁.

W ofercie Syngenta Seeds znajdują się: Pasalimo F₁, Pasamonte F₁, Pasadoro F₁. Są to odmiany plenne i bardzo wczesne, bez tendencji do przerastania owoców. Ro­ś­­liny o dobrym wigorze są odporne na parcha dyniowatych, mączniaka prawdziwego i wirusa mozaiki ogórka.

Odmiany Accordia F₁, Motiva F₁, Vokal F₁ i Componist F₁ polecane są przez Rijk Zwaan do uprawy w tunelach foliowych. Accordia F₁ jest bardzo wczesna i bardzo plenna, ma dobrze rozbudowany system korzeniowy, owo­ce są smaczne, równomiernie wybarwione, drobnobrodawkowe, nadają się do konserwowania. Pozostałe odmiany tej firmy są grubobrodawkowe, o smacznych owocach, a rośliny o luź­nym pokroju są łatwe do pielęgnacji. Odmiany te są plenne o owocach smacznych, pokrytych szarozielonym nalotem, przeznaczone mogą być do bezpośredniego spożycia i konserwowania.

• Chcę przypomnieć kilka zasad uprawy ogórka, których nie należy bagatelizować:
• Na opakowaniach wszystkich nasion umieszczona jest informacja o tym, czy i jakim preparatem były one zaprawione. Jeśli decydujemy się na zaprawianie nasion we własnym zakresie, pamiętajmy o starannym odważaniu bardzo małych ilości zapraw (Zaprawa Nasien­na T zawiesinowa — 3 g na 1 kg nasion + Apron 35 SD — 1 g na 1 kg nasion) i o tym, aby nie stosować tiuramu, gdy nasiona zostały wcześniej zaprawione tą samą substancją aktywną (czyt. HO 2/2005). Nie powinno się we włas­nym zakresie zaprawiać nasion ogórka niezaprawionych przez firmy i przeznaczonych do wysiewu w sterylnych podłożach. W znacznym stopniu obniżyłoby to siłę kiełkowania nasion.
• Przed wysiewem wykonujemy analizę podłoża i uzupełniamy brakujące składniki. Unikniemy w ten sposób przykrych niespodzianek po wschodach.
• Nasiona ogórka kiełkują najlepiej w temperaturze 25–28°C, ale w pierwszym dniu po wysiewie dobrze jest utrzymać temperaturę na poziomie 20–22°C, a dopiero na drugi dzień podnieść ją powyżej 25°C. Nie należy przekraczać 32°C. Przy tak wysokiej temperaturze i bardzo suchym powietrzu nasiona o bardzo dobrej energii kiełkowania wykiełkują szybko, ale bardzo często liścienie będą okryte łupiną nasienną. W takim przypadku należy nieco obniżyć temperaturę i zamgławiać pojawiające się siewki. Przy temperaturze powyżej 32°C może nastąpić też podsychanie liścieni.
• Niektórzy ogrodnicy podkiełkowują nasiona na bibule. Bardzo istotne jest, aby przy przekładaniu nasion do gleby nie przeschły kiełki, które w takiej fazie są bardzo wrażliwe i łatwo jest je uszkodzić. Podkiełkowane nasiona należy przekładać w temperaturze powyżej 20°C.
• Przygotowanie dobrej rozsady ma ogromny wpływ na kondycję i plonowanie roślin posadzonych na miejsce stałe. Rozsada powinna mieć 5 lub 6 liści, być zdrowa, krępa, z dobrze rozbudowanym systemem korzeniowym.
• Nie powinno się sadzić roś­lin w nieogrzane podłoże i nie należy podlewać ich tuż po posadzeniu zimną wodą. I w jednym i drugim przypadku mogłoby to prowadzić do zamierania systemu korzeniowego.
• Regułą jest usuwanie pierwszych 5 zawiązków kwiatowych, ale: — im wcześniej sadzimy rośliny, tym więcej zawiązków należy zrywać; — na roślinach słabych likwidujemy zawiązki do czasu, kiedy roślina się rozbuduje.
• W fazie juwenilnej starajmy się nie nadużywać preparatów chemicznych i nie opryskiwać roślin, jeśli nie diagnozowano objawów chorobowych. Młode rośliny silniej reagują na preparaty chemiczne i po każdym zabiegu zahamowują wzrost. Każdy niepotrzebny zabieg opóźnia rozpoczęcie owocowania.
• Wszystkie odmiany partenokarpne wytwarzają dość dużo pędów, jednak do wysokości 1 m nie należy pozostawiać pędów bocznych, ponieważ spowodowałoby to duże zagęszczenie  w dolnej partii roślin. W pełni wegetac­ji przy intensywnym podlewaniu panowałaby wówczas w tunelu bardzo duża wilgotność, sprzyjającą rozwojowi chorób grzybowych.
• Starannie monitorujemy szkodniki. Powieszone nad roślinami tablice lepowe ułatwią nam zauważenie ich pojawiania się. Zamiast ochrony chemicznej, lepiej jest wprowadzać ochronę biologiczną — z wykorzystaniem naturalnych wrogów szkodników.

• Istnieje wiele sposobów uprawy:
• bezpośrednio w glebie tunelu,
• w pierś­­cieniach,
• na balotach słomy,
• na wałach obornika — coraz rzadsza ze względu na brak obornika,
• w weł­nie mineralnej, l na matach kokosowych.

W rejonie Zamościa dominuje uprawa bezpośrednio w gruncie i na balotach słomy. Na tę drugą ogrodnicy decydują się z kilku powodów:

• przy dobrze poprowadzonej produkcji pozwala ona uzyskać wysoki plon
  z jednostki powierzchni,
• rozkładająca się słoma stanowi podkład grzejny, co ma ogromne znaczenie w uprawach w tunelach foliowych, z uwagi na małą wydajność cieplną systemów grzewczych,
• rozkładająca się słoma jest źródłem dwutlenku węgla dla roślin,
• możliwa jest izolacja bel słomy od macierzystego gruntu i zabezpieczenie systemu korzeniowego przed infekcją przez patogeny odglebowe.

• Słoma wykorzystywana do uprawy ogórków nie może zawierać pozostałości herbicydów, które zaczną się uwalniać po nawodnieniu bel i przy wyższej temperaturze. Rozkładające się herbicydy mogą powodować uszkodzenia posadzonej rozsady ogórków — deformac­je blaszki liściowej, chlorozy liści lub zahamowanie wzrostu roślin.

Uprawę na balotach słomy można prowadzić z okrywą lub bez. Bezpieczniejsza jest uprawa z okrywą, ponieważ nie naraża ona roślin na niebezpieczeństwo przesuszenia systemu korzeniowego. Uprawa na słomie bez okrywy wymaga dużych umiejętności. Od początku uprawy nawozy trzeba podawać poprzez system kapilarny, wykorzystując nawozy kompleksowe lub pojedyncze, z których sporządza się pożywkę o składzie odpowiednim dla danej fazy wzrostu. W okresie intensywnego rozkładu słomy nawożenie należy prowadzić na podstawie wnikliwej obserwacji roślin.

• W wełnie mineralnej uprawę można prowadzić tylko, gdy obiekty wyposażone są w sprawnie działający system sterujący i dozujący pożywkę. Aby utrzymać właściwą temperaturę wełny, w tunelach należy zainstalować dodatkowe ogrzewanie mat uprawowych (mogą to być grzewcze plastikowe rurki o pogrubionej ściance). Koszty założenia i prowadzenia uprawy w wełnie mineralnej są wyższe niż na balotach słomy, jednak łatwiej i szybciej można zareagować, jeśli zauważymy na roślinie objawy niedoborów składników.

Uprawa w pierścieniach czy na matach kokosowych ma tę przewagę nad uprawą w glebie, że podłoże w pierścieniach czy w matach szybciej się nagrzewa niż gleba. Poza tym umożliwia odizolowanie roślin od rodzimego podłoża tunelu, w którym po kilkunastu latach uprawy nagromadziły się patogeny.

• W warunkach wyższej wilgotnoś­ci w tunelach nie rozmnażają się tak intensywnie szkodniki ogórków, a zwłaszcza najgroźniejszy z nich — przędziorek. Panują jednak sprzyjające warunki do rozwoju chorób — szarej pleśni, mączniaka prawdziwego i rzekomego, parcha dyniowatych, antraknozy dyniowatych czy alternariozy. Zabiegi najlepiej jest przeprowadzać możliwie wcześnie rano. Jeśli rośliny opryskiwane były wieczorem, koniecznie przed zamknięciem tunelu należy go przewietrzyć. W uprawach ogórków środki ochrony przed szkodnikami najlepiej jest podawać przy użyciu zamgławiaczy — unikniemy w ten sposób poparzeń liści.

• Rośliny ogórka mające bardzo dużą masę liści szybko reagują na niedobór składników w podłożu. Na blaszkach liściowych częste są objawy niedoborów fosforu, wapnia, potasu czy mag­nezu. Ale widoczne mogą być też objawy zarówno przechłodzenia zimnym powietrzem, jak i oparzeń spowodowanych wysoką temperaturą przy jednoczesnej bardzo dużej intensywności świat­ła, zwłaszcza jeśli te czynniki działają gwałtownie przy szybko zmieniającej się pogodzie.