Numer 07/2005
Wczesne przypadki zarazy ziemniaka
Chłodne dni i noce w pierwszej i drugiej dekadzie maja przyczyniły się, między innymi, do bardzo wczesnego pojawienia się zarazy ziemniaka wywoływanej przez Phytophthora infestans. Objawy tej choroby w uprawach pomidorów w nieogrzewanych tunelach foliowych można było obserwować w centralnej Polsce już 25 maja. Tak wczesne pojawienie się choroby jest wynikiem, między innymi, możliwości rozmnażania płciowego tego patogenu. Powstające w ten sposób organy przetrwalnikowe (oospory) zimują na resztkach roślin i w korzystnych dla ich rozwoju warunkach rozpoczynają infekcję pomidorów i ziemniaków. Rozwój P. infestans następuje już w temperaturze 12–15°C, a dalsze rozprzestrzenianie się tego patogenu uzależnione jest od pogody. W temperaturze poniżej 18°C powstają zarodnie pływkowe (zoosporangia), w których tworzy się kilka zarodników pływkowych (zoospor), te z kolei łatwo się przemieszczają z kroplami wody i szybko kiełkują — dochodzi wtedy do szybkiego porażenia roślin i rozprzestrzeniania się choroby. W okresie, gdy temperatura przekracza 20°C i wilgotność powietrza jest mała, rozwój patogenu następuje powoli, a w temperaturze 25–27°C — ustaje całkowicie. Przy uprawie pomidorów w nieogrzewanych tunelach foliowych warunki dla rozwoju tej choroby są wyjątkowo korzystne. Mała kubatura tych obiektów powoduje utrzymywanie się wysokiej wilgotności powietrza i długotrwałe zwilżenie liści, a przy niskiej temperaturze nocą dochodzi do kondensacji pary wodnej na wewnętrznej stronie folii i opadania kropel na rośliny.
Na stanowiskach o podwyższonym ryzyku wystąpienia choroby (ciągła uprawa pomidorów bez zmianowania) konieczne jest profilaktyczne opryskiwanie roślin już od początku maja. Do tych zabiegów zaleca się środki kontaktowe zawierające np. chlorotalonil, tolylfluanid, związki miedzi. Przy wystąpieniu pierwszych objawów zarazy ziemniaka (fot. 1, 2) należy jak najszybciej wykonać zabiegi zwalczające sprawcę choroby przy użyciu środków wyniszczających, o działaniu wgłębnym. W celu dalszego zabezpieczenia roślin przed chorobą można ponownie stosować preparaty kontaktowe, zgodnie z "Programem ochrony warzyw na rok 2005".
Fot. 1, 2. Początkowe objawy zarazy ziemniaka na roślinach pomidora