• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 10/2005

CELOZJA W UPRAWIE DONICZKOWEJ

Przed dwoma laty celozja srebrzysta (Celosia argentea) zajęła na holenderskich giełdach 65. miejsce w grupie roślin doniczkowych, wyprzedzając — między innymi — alokazję, słonecznik i pafiopedilum. Sprzedano jej prawie 4,5 mln, o ponad 18% więcej niż w 2002 roku, średnio po 0,72 euro za doniczkę. W 2004 r. ceny się utrzymały, a odmiana 'Caracas', o ciemnoróżowych, pierzastych wiechach i bardzo dobrej trwałości, kosztowała nawet 0,86 euro/szt. U nas celozję poleca się głównie do ogrodu, przy czym oferowana w doniczkach i, bardzo rzadko, jako kwiat cięty zawsze jest chętnie kupowana. Duże wymagania cieplne tej rośliny i związane z tym koszty ogrzewania, a także stosunkowo długi okres uprawy, zniechęcają jednak polskich ogrodników do zainteresowania się produkcją celozji. Tymczasem można wyraźnie skrócić uprawę pomijając pikowanie i wykorzystując reakcję fotoperiodyczną roślin.

Reakcja fotoperiodyczna

Fizjolodzy nazywają celozję srebrzystą rośliną fakultatywnie lub obligatoryjnie dnia krótkiego.
W pierwszym przypadku oznacza to, że na skracanie długości dnia reaguje ona przyspieszeniem kwitnienia, a w drugim — że do kwitnienia bezwzględnie wymaga krótkiego dnia. Duża swoboda w interpretacji tej cechy rośliny zachęciła nas do sprawdzenia, jak rzeczywiście celozja reaguje na skracanie dnia. Planowano też ustalić, ile dni długich jest niezbędne dla wzrostu roślin (faza wegetatywna) i rozpoczęcia uprawy w warunkach krótkiego dnia.

Termin siewu

Do doświadczenia użyto mieszanki odmian, Amigo Mix o kwiatostanach grzebieniastych (fot. 1; hodowli firmy Benary). W jej skład wchodzą odmiany dorastające do 15 cm wysokości: 'Amigo Magenta' (kwiatostany ciemnoczerwone), 'Amigo Mahogany Red' (ciemnoczerwona o liściach z czerwonymi żyłkami), 'Amigo Neon Rose' (ciemnoróżowa), 'Amigo Scarlet' (czerwona) i 'Amigo Yellow' (żółto kwitnąca).


Fot. 1. Przedstawicielki grupy Amigo celozji srebrzystej

W 1 gramie znajdowało się 1333 sztuk nasion o zdolności kiełkowania 92%. Wysiano je w szklarni ogrzewanej 14 lutego, do skrzynki wypełnionej podłożem do wysiewu firmy Hollas (pH 5,4–6,0), składającym się z torfu, kredy i drobnego piasku, wzbogaconym w nawóz wieloskładnikowy PG Mix (0,8 kg/m3).
Warto podkreślić, że planując wiosenne kwitnienie celozji w doniczkach nie warto wysiewać nasion wcześniej niż w połowie lutego.
W przeciwnym razie mogą wystąpić problemy z kiełkowaniem i zdrowotnością siewek, a deficyt usłonecznienia znacznie wydłuży uprawę.

Bez pikowania

Wysiewy w skrzynce (fot. 2) doświetlano asymilacyjnie przez dwa tygodnie, przedłużając dzień do 16 godzin (wysokoprężne lampy sodowe WLS 400 W). Dzięki temu pierwsze siewki były widoczne już po 5 dniach i nie wybiegały. W stadium 2 liści właściwych sadzono siewki od razu do doniczek o średnicy 9 cm (fot. 3), rezygnując z pikowania. Użyto podłoża z firmy Hollas przeznaczonego do uprawy chryzantem, o pH 6–7, zawierającego — oprócz torfu — korę sosnową, glinkę montmorylonitową i nawóz wieloskładnikowy PG Mix (około 2 kg/m3). Podłoże to odpowiadało wymaganiom celozji, korzystny był, między innymi, dodatek glinki. W nawożeniu uzupełniającym zastosowano Osmocote Exact Standard (16-11-11-3) w ilości 2 g/dm3 podłoża. Tydzień po posadzeniu do doniczek rozpoczęto nawożenie dolistne roztworami nawozów Peters Professional Blossom Booster i Peters Professional PL Special o dużej zawartości potasu, poprawiającymi wybarwianie się kwiatostanów. W celu poprawienia sztywności pędów i liści podano jednorazowo saletrę wapniową.


Fot. 2. Siewki 10 dni po wysiewie nasion


Fot. 3. Siewki sadzono bezpośrednio do doniczek docelowych

Liczba dni długich, reakcja roślin na krótki dzień

Dla roślin użytych w doświadczeniu ustalono 5 wariantów: cały czas uprawa w warunkach dnia długiego (z doświetlaniem), 16-godzinnego, oraz 2, 3, 4 i 5 tygodni wegetatywnego wzrostu, po których doniczki z roślinami przenoszono do szklarni krótkiego, 10-godzinnego dnia. Rośliny zaciemniano tam za pomocą materiału Obscura A/B+B/B, używanego w uprawie sterowanej chryzantem — od godziny 1700 do 700 następnego dnia. Sześć tygodni po posadzeniu do doniczek rozstawiono rośliny (10 x 10 cm — fot. 4).


Fot. 4. Doniczki z celozjami umieszczano na stołach w ostatecznej rozstawie 10 x 10 cm

Najwcześniej, po 51 dniach od siewu, zakwitły celozje, które od dnia sadzenia do doniczek traktowano przez 3 tygodnie dniem długim, a pełnię kwitnienia* osiągnęły po 34 dniach od zawiązania się pąków (wykres). Po nich rozpoczęły kwitnienie rośliny uprawiane przez 2 tygodnie przy dniu długim, ale rozkwitły najszybciej, po 31 dniach. W obu tych wariantach uprawa trwała 85 dni. Największe opóźnienie kwitnienia i wydłużenie uprawy do 99 dni wystąpiło u roślin, które rosły 5 tygodni w warunkach dnia długiego. Podobne wyniki uzyskano dla celozji poddanych działaniu dnia długiego do końca uprawy, czyli roślin kontrolnych. A zatem im wcześniej wprowadzano krótki dzień, tym wcześniej zakwitały rośliny. Celozja tworzyła kwiatostany zarówno w warunkach dnia długiego, 16-godzinnego, jak i przy dniu krótkim, wynoszącym 10 godzin. Grzebieniasta forma celozji srebrzystej okazała się więc rośliną fakultatywnie dnia krótkiego. Sterowanie fotoperiodem dało prawie 14-dniowe przyspieszenie kwitnienia.

Przebieg kwitnienia celozji, której produkcję rozpoczęto 14 II,
w zależności od okresu dni długich

Im dłużej celozje pozostawały w warunkach dnia długiego, tym miały lepszą jakość (fot. 5). Te rosnące wyłącznie przy dniu długim były najwyższe (średnio 14 cm), najobficiej ulistnione (24 liście) oraz tworzyły najdłuższe (5 cm) i najszersze (6 cm) "grzebienie" (fot. 6). Długi dzień wpłynął korzystnie na wzrost roślin oraz rozwój liści i kwiatostanów. Zbliżone parametry osiągnięto u roślin, u których krótki dzień wprowadzono po 5 tygodniach wzrostu w doniczkach. Najmniejsze kwiatostany formowały celozje rosnące przy dniu długim przez 2, 3 lub 4 tygodnie.


Fot. 5. Rezultaty uprawy doniczkowej w pięciu różnych kombinacjach doświadczalnych
(z lewej — celozja rosnąca cały czas w warunkach dnia długiego, z prawej — krótki dzień wprowadzono po 5 tygodniach dnia długiego)


Fot. 6. Rośliny gotowe do sprzedaży

W żadnym z zastosowanych wariantów nie uzyskano wczesnego kwitnienia i zarazem najwyższej jakości. Decydując się na wariant uprawy celozji w doniczkach trzeba więc wybrać priorytet. Wiadomo jednak, że w uprawie na konkretny termin związany z popularnymi imieninami (fot. 7), na przykład Moniki (4 V), Zofii (15 V), Joanny (24 i 30 V) lub Dniem Matki (26 V) i w przypadku sprzedaży detalicznej (fot. 8) ważna jest najwyższa jakość.


Fot. 7. Celozja doniczkowa może być atrakcyjnym prezentem


Fot. 8. Formy pierzaste celozji srebrzystej w punkcie sprzedaży

Przebieg uprawy

1. Siew:
14 II, w szklarni ogrzewanej, do skrzynki

2. Sadzenie do doniczek:
po 14 dniach (28 II), do doniczek o 9 cm, w podłoże do uprawy chryzantem (pH 6,0–7,0), uzupełnione nawozem Osmocote Exact Standard (16-11-11-3) w ilości 2 g/dm3 podłoża

3. Doświetlanie:
przedłużenie dnia do 16 godz. — w lutym (doświetlanie w godzinach 1700–2300), marcu (1800–2200) i kwietniu (1830–2030)

4. Nawożenie dolistne:
— Peters Professional Blossom Booster 10-30-20 i Peters Professio-
nal PL Special 15-11-29, przemiennie, raz w tygodniu (0,1%) pierwszy raz — tydzień po posadzeniu roślin do doniczek;
— saletra wapniowa 15,5-26,6 — jednokrotnie (0,1%), 8 tygodni po posadzeniu roślin do doniczek

5. Wnoszenie do szklarni dnia krótkiego (10-godzinny dzień):
po upływie 2–5 tygodni od posadzenia roślin do doniczek, 14 III–4 IV

6. Rozstawianie:

6 tygodni po posadzeniu roślin do doniczek, 11 IV


* Za początek kwitnienia przyjęto stadium wybarwionego pąka kwiatostanowego, widocznego z rozchylających się liści. W pełni rozwinięte wiechy zaczynają bardzo szybko przekwitać, często w ciągu doby, a przekwitłe kwiaty brunatnieją i szpecą rośliny. Pełnię kwitnienia ustalono zatem w stadium najwyższej wartości dekoracyjnej roślin, kiedy połowa wiechy miała otwarte kwiaty, z widocznymi pręcikami.