Badania przeprowadzone w Instytucie Warzywnictwa wykazały, że pomimo iż cebulę uprawiano w kolejnych latach jednakowymi metodami agrotechnicznymi, a następnie przechowywano w takich samych warunkach (temperatura i wilgotność względna powietrza), w czasie składowania w poszczególnych latach z różną intensywnością wyrastała ona w korzenie i szczypior.
W latach 1986–1990 przeprowadzono z dwiema odmianami cebuli cykl doświadczeń określających wpływ warunków meteorologicznych w czasie wegetacji na przydatność do przechowania. Cebulę zbierano, gdy około 80% roślin na polu miało załamany szczypior. Po dosuszeniu przechowywano ją od końca października do połowy maja w temperaturze 0°C i 5°C oraz w przechowalni wietrzonej powietrzem zewnętrznym (o zmiennej temperaturze, wynoszącej w październiku i listopadzie około 6–8°C, od grudnia do marca 2–4°C, w kwietniu i maju 9–16°C).
W roku 1986, na początku wegetacji — w końcu kwietnia i na początku maja — było mało opadów i wysoka temperatura, co nie sprzyjało wzrostowi roślin. Wysoka temperatura również pod koniec czerwca, w lipcu i na początku sierpnia spowodowała, że cebula bardzo wcześnie dojrzała. Otrzymany plon był niski, wynosił około 25 ton z hektara. W latach 1987 i 1989 umiarkowana temperatura i dostateczna ilość opadów wiosną (zwłaszcza w 1989 r.) w pierwszej fazie wzrostu sprzyjały rozwojowi cebuli, a częste opady w kolejnych miesiącach wpłynęły na regularny przyrost masy roślin. W obu tych latach plon był wysoki — wynosił około 44 t/ha dla odmiany Czerniakowskiej i około 50 t/ha dla "Oporto". W roku 1988 bardzo mała ilość opadów w kwietniu opóźniła wschody. Regularne opady i umiarkowana temperatura w następnych miesiącach sprzyjały intensywnemu przyrostowi masy, ale z powodu małej liczby roślin na metrze kwadratowym ("Czerniakowska" — 53 sztuki i "Oporto" — 60 sztuk) plon był niski i wynosił odpowiednio 20 t/ha i 29 t/ha.
Cebula w kolejnych latach dojrzewała w różnym tempie, a w czasie zbioru różniła się pod względem liczby zielonych liści asymilacyjnych, pozostających na roślinie. W roku 1986 zrównanie mas "główek" i szczypioru, czyli moment, od którego notuje się intensywny wzrost cebul, a spadek masy liści, nastąpił już w połowie lipca. Niska wilgotność gleby na początku sierpnia oraz wysoka temperatura i intensywne nasłonecznienie przyczyniły się do wczesnego i bardzo szybkiego dojrzewania cebuli. Zbiór "Czerniakowskiej" przeprowadzono już po 22 dniach (licząc w każdym przypadku od momentu wspomnianego zrównania mas), natomiast cebuli "Oporto" po 33 dniach. W czasie zbioru średnia liczba liści zielonych na roślinie wynosiła dla tych odmian 3,2 i 2,7 szt.
W latach 1987 i 1989 dojrzewanie cebuli rozpoczęło się później niż w roku 1986, ale przebiegało równie szybko. Dodatkowo w 1989 roku susza w sierpniu i wysoka temperatura utrzymująca się szczególnie w drugiej dekadzie tego miesiąca, wpłynęły na przyspieszenie dojrzewania cebuli — zbiór przeprowadzono odpowiednio: po 25 i po 27 dniach (licząc jak wyżej). Wyjątkowo długo proces dojrzewania cebuli przebiegał w roku 1988 (wykres). Korzystny rozkład opadów w sierpniu oraz umiarkowana temperatura w końcu tego miesiąca sprawiły, że szczypior załamywał się i zasychał powoli. W czasie zbioru, który przeprowadzono po 41 ("Czerniakowska") i po 51 dniach ("Oporto"), liczba zielonych liści pozostających na roślinach wynosiła średnio 4,4 i 4,1 sztuki.

DYNAMIKA WZROSTU CEBULI ODMIANY OPORTO

W poszczególnych sezonach wyniki przechowania uzależnione były między innymi od odmiany. U odmiany Czerniakowskiej, wcześniejszej niż "Oporto", wyraźnie mniejszy był udział cebul bez wyrośniętych korzeni i szczypioru — zarówno w warunkach 0°C i 5°C, jak i w przechowalni (tabela). W każdym roku najlepiej przechowała się cebula, gdy utrzymywano temperaturę 0°C.

TABELA. MASA CEBULI BEZ WYROŚNIĘTYCH KORZENI I SZCZYPIORU PO PRZECHOWYWANIU (DO POŁOWY MAJA) W RÓŻNYCH WARUNKACH - WYRAŻONA JAKO % MASY CEBULI WZIĘTEJ DO PRZECHOWANIA

Wyniki z 4 lat badań wskazują, że trwałość przechowalnicza cebuli była podobna w tych sezonach, w których przebieg warunków atmosferycznych sprzyjał szybkiemu dojrzewaniu cebuli — 1986, 1987, 1989. W roku 1988 umiarkowana temperatura i częste opady w sierpniu spowodowały spowolnienie dojrzewania cebuli i opóźnienie zbiorów — przypadły one w końcu sierpnia i na początku września. Obserwacje przeprowadzone w grudniu wykazały, że szczypior wewnętrzny stanowił u odmiany Oporto zaledwie 13%, u "Czerniakowskiej" 18% wysokości "główki" i był najniższy, w porównaniu z wynikami uzyskanymi w innych latach. Świadczyło to o dłużej trwającym okresie spoczynku — spowodowanym dłuższym i późniejszym dojrzewaniem cebuli. Po zimie 1988/89 uzyskano najwyższy procentowy udział cebuli niewyrośniętej — we wszystkich kombinacjach.
Ponadto cebula w sezonie 1988/89 (a szczególnie "Oporto" — późniejsza z badanych odmian) charakteryzowała się także wyższą jakością — lepszą twardością oraz większą liczbą suchych łusek (średnio 1,2–1,3 szt.). W sezonie 1988/89 cebula przeniesiona po przechowaniu do warunków imitujących te, jakie panują podczas sprzedaży detalicznej (17–20°C), najpóźniej i w najmniejszym stopniu wyrastała w szczypior.
W tym roku susza utrzymująca się w centrum Polski w kwietniu i na początku maja była przyczyną opóźnienia kiełkowania cebuli. Na poletkach IW nasiona wschodziły po 4 tygodniach od wysiewu. W wyniku tego wzrost i rozwój roślin był opóźniony, można spodziewać się więc plonu średniej wielkości. Przebieg pogody w okresie dojrzewania cebuli będzie decydował o trwałości przechowalniczej tego warzywa. Susza i upał w tym okresie spowodują szybkie załamywanie się i zasychanie liści, następnie intensywne wyrastanie przechowywanej cebuli w korzenie i szczypior. Jeżeli natomiast w sierpniu utrzymywać się będzie umiarkowana temperatura powietrza i dostateczna wilgotność gleby, szczypior będzie się załamywał i zasychał powoli, a cebula powinna się odznaczać dobrą trwałością przechowalniczą.

Autorka jest pracownikiem Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach