W roku 2005 produkcja owoców przemysłowych (jabłek, owoców jagodowych oraz wiśni i śliwek) może się wahać w granicach 0,1–1,2 mln ton. Szacuję, że przy normalnym przebiegu pogody oraz właściwej pielęgnacji drzew i krzewów w kolejnych latach ilość owoców przeznaczonych dla przemysłu przetwórczego może przekroczyć 2 mln ton, co będzie stanowić 50% zebranych owoców. Nasze zakłady przetwórcze mogą przerobić powyżej 1,5 mln ton owoców rocznie. Ten potencjał nie zawsze jest w pełni wykorzystany. Od dawna wiadomo, że istnieje ścisła współzależność w funkcjonowaniu gospodarstw sadowniczych zajmujących się produkcją owoców przemysłowych i zakładów przetwórczych. Tej współzależności nie towarzyszy jednak współpraca, na czym tracą obie strony. Efektem tego są duże wahania cen i niestabilny rynek. Skutki tego odczuwają obie strony. Powoli przeważa również opinia, że bez konsolidacji i współpracy środowiska producentów owoców i przetwórców wszyscy będą mieli poważne trudności i problemy z utrzymaniem się na rynku.

Podstawową zasadą współpracy powinno być partnerstwo oparte na wzajemnym szacunku, lojalności i rzetelnych informacjach produkcyjno-handlowych. Druga ważna zasada to wieloletnie umowy kontraktacyjne uwzględniające ceny minimalne owoców. Można się opierać na kosztach produkcji, przy wysokich urodzajach uwzględniając tylko koszty bezpośrednie, a przy niskich — koszty całkowite. Trzeba dbać o to, aby dla obu stron produkcja była opłacalna.

Te warunki można spełnić, jeśli się dokładnie pozna stan i możliwości produkcyjne dotyczące zarówno owoców, jak i przetworów w Polsce oraz w UE. Należy również poznać zapotrzebowanie na owoce i przetwory oraz opracować ich bilans dla naszego kraju i dla UE. Musimy dokładnie poznać przepisy i ustawy obowiązujące w UE, aby się do nich dostosować oraz skorzystać z różnych form środków pomocowych. Konieczne są także działania w zakresie konsolidacji i współpracy w środowisku producentów owoców i zakładów przetwórczych.

Znaczną część działań w tym zakresie prowadzą organizacje branżowe producentów i przetwórców. W kraju działają trzy duże organizacje, które zrzeszają większość zakładów przetwórczych. Są to: Krajowa Unia Producentów Soków, Unia Polskiego Przemysłu Chłodniczego oraz Krajowa Rada Przetwórstwa i Zamrażalnictwa Owoców i Warzyw. Producenci owoców przemysłowych zrzeszeni są w Krajowym Związku Zrzeszeń Plantatorów Owoców i Warzyw, Ogólnopolskim Zrzeszeniu Producentów Owoców i Warzyw, Związku Sadowników RP, Związku Sadowników Polskich, a także w kilku regionalnych zrzeszeniach i związkach branżowych. Ważną rolę w rozwiązywaniu problemów dotyczących owoców przemysłowych odgrywa od lat działający zespół roboczy przy Radzie Gospodarki Żywnościowej (RGŻ). Na forum Komisji Europejskiej (KE) aktywnie działa nasze Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowy Związek Rolników i Organizacji Rolniczych i ja także. Podstawowych informacji produkcyjno-ekonomicznych do Komisji Europejskiej systematycznie dostarcza Zakład Ekonomiki Ogrodnictwa w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

Jest nas już wielu, ale działamy w tak zwaną pojedynkę. Posłużę się hasłem Unii Polskiego Przemysłu Chłodniczego — "Razem możemy więcej". Tak szeroka i wszechstronna działalność wymaga koordynacji. Trzeba wspólnie działać, czyli dyskutować nad ważnymi problemami, ustalić jednoznaczne wnioski, które przedstawione zostaną kompetentnym władzom w kraju i KE. Pierwszą próbą koordynacji działań oraz rozwiązywania problemów w produkcji oraz dystrybucji owoców i przetworów ma być grupa robocza "Owoce przemysłowe" powołana 22 lipca tego roku przy RGŻ. W skład grupy wchodzi 19 specjalistów z branży sadowniczej i przetwórczej oraz ekonomiści i przedstawiciele MRiRW. Podstawowymi celami zespołu, któremu przewodzę, są:

• analiza problemów w produkcji, dystrybucji i opłacalności owoców i przetworów w Polsce oraz UE;
• analizy bilansów owoców przemysłowych i przetworów w Polsce i UE;
• informowanie producentów owoców i przetwórców o poziomie produkcji, prognozach zbiorów, stanach zapasów oraz kształtowaniu się cen owoców i przetworów w kraju i UE;
• informowanie władz krajowych i KE o problemach w produkcji i dystrybucji owoców i przetworów;
• opracowywanie wspólnych wniosków i przekazywanie ich kompetentnym władzom w kraju i UE;
• organizowanie spotkań przedsezonowych z przedstawicielami producentów i zakładów przetwórczych w celu ustalenia cen minimalnych owoców przemysłowych;
• wstępna koordynacja działań związków i zrzeszeń branżowych w zakresie prawidłowego rozwoju produkcji zarówno owoców przemysłowych, jak i przetworów.

Moim zdaniem, są to podstawowe działania w zakresie usprawnienia produkcji i zagospodarowania owoców przemysłowych w kraju. Jest dla mnie oczywiste, że sama grupa robocza temu nie podoła, gdyż jest tylko ciałem doradczym i działa społecznie. Potrzebne jest biuro, w którym na stałe byłoby zatrudnionych 2 lub 3 specjalistów i pracownik techniczny. Środków finansowych na utrzymanie biura i jego działalność trzeba szukać u producentów owoców, a zwłaszcza w zakładach przetwórczych — proponuję 1 zł od tony zakupionych przez zakłady owoców, czyli 0,1 grosza od kilograma owoców. Zgromadzone środki stanowiłyby, tak zwany fundusz surowcowy. Przy skupie 0,8–1 mln ton pozyskana kwota pokryłaby nie tylko koszty utrzymania biura, ale także różnego rodzaju ekspertyz ekonomicznych, informacji cenowych, szkoleń, spotkań, a nawet część kosztów promocji przetworów owocowych. Ten fundusz może się przyczynić do integracji środowiska. Warto zaznaczyć, że takie fundusze funkcjonują w innych branżach. Jeśli go nie utworzymy, nie widzę szans opracowania długofalowego programu działania oraz rozwiązywania trudnych problemów związanych z owocami przemysłowymi.

Pierwszą okazją do poznania postępów w konsolidacji i współpracy będzie konferencja 13 grudnia 2005 roku na Akademii Rolniczej na temat "Przyszłość uprawy truskawki, maliny, czarnej porzeczki i wiśni w Polsce". Zapraszamy do udziału w obradach, a zwłaszcza do dyskusji nad problemami dotyczącymi owoców miękkich w Polsce.