• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 12/2005

DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNEJ I ICH OPODATKOWANIE

Działalność rolnicza została wyłączona z opodatkowania podatkiem dochodowym, z wyjątkiem dochodów osiąganych z działów specjalnych, do których zaliczono wybrane rodzaje produkcji roślinnej oraz zwierzęcej.

Podstawowe pojęcia

Definicję działalności rolniczej zamieszczono w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym, czyli naturalnym, z własnych upraw albo hodowli, lub chowu, w tym: produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzyw w polu i pod osłonami, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, produkcja sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb.

Działami specjalnymi produkcji rolnej dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych są, między innymi, uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych oraz uprawy roślin in vitro. Niektóre uprawy — ze względu na niewielkie rozmiary — nie są traktowane jako dział specjalny produkcji rolnej, jeżeli nie przekraczają określonych ustawowo wielkości (na przykład, uprawy w szklarniach ogrzewanych i nieogrzewanych o powierzchni poniżej 25 m2 lub tunelach o powierzchni poniżej 50 m2).

Ponadto ustalono, że minimalny wymagany okres przetrzymywania zakupionych roślin, aby działalność została uznana za rolniczą, a nie na przykład, za handlową czy usługową, wynosi jeden miesiąc.

Sposób opodatkowania

Producenci rolni, jako osoby fizyczne prowadzące działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej, mogą wybrać jeden z dwóch sposobów opodatkowania, stosownie do tego, co zostanie przyjęte za podstawę wyliczenia podatku od tej działalności.

Podstawą opodatkowania może być:

  • dochód rzeczywisty — ustalony na podstawie prowadzonej ewidencji zdarzeń gospodarczych w postaci ksiąg podatkowych;
  • dochód szacunkowy — ustalony przez urząd skarbowy na podstawie przeciętnej, prawdopodobnej dochodowoś­ci określonego rodzaju produkcji i jej rozmiarów.

O rodzaju i rozmiarach produkcji, a także o miejscu prowadzenia działalności, producent informuje w deklaracji. Bez względu na to, która z metod ustalenia dochodu została przez producenta-podatnika wybrana, zaliczki na podatek dochodowy obliczane są w specyficzny sposób poprzez ustalenie ich w drodze decyzji przez urząd skarbowy.

Jak ustala się dochód rzeczywisty na podstawie ksiąg podatkowych?

Gdy producent-podatnik prowadzący działy specjalne ustala dochód rzeczywisty z tej działalności na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub pełnych ksiąg rachunkowych, wówczas bierze pod uwagę faktycznie uzyskane przychody oraz wydatki poniesione w celu ich osiągnięcia. Jednakże o zamiarze ewidencji zaszłości w postaci ksiąg podatkowych producent ma obowiązek zawiadomienia urzędu skarbowego przed rozpoczęciem danego roku podatkowego bądź przed rozpoczęciem prowadzenia tej działalności gospodarczej, jeśli nastąpi to w ciągu roku.

Należy podkreślić, że ustalenie przychodu z działów specjalnych odbywa się według takich samych zasad, jak z każdego innego rodzaju działalności gospodarczej — wytwórczej, handlowej czy usługowej. Niemniej wyróżnienie i wydzielenie działów specjalnych, jako odrębnego źródła przychodów w celach podatkowych, wymaga wyjaśnienia kilku pojęć, takich jak: przychód, dochód, sposób ustalenia dochodu, wysokość zaliczek miesięcznych na podatek, obowiązek składania deklaracji podatkowych. Przychód oznacza kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po ewentualnym odliczeniu wartości zwróconych produktów czy towarów bądź udzielonych obniżek. Dochód to różnica między przychodem z tytułu prowadzenia działów specjalnych a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów.

Rozmiary i rodzaje wybranych działów specjalnych produkcji rolnej oraz normy szacunkowe dochodu rocznego


Źródło: rozporządzenie ministra finansów z 11.10.2004 r., w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej

Zasady ustalania dochodu szacunkowego

Producenci-podatnicy zajmujący się działami specjalnymi produkcji rolnej, pomimo możliwości prowadzenia ksiąg podatkowych, najczęściej wybierają uproszczony sposób ustalania dochodu. Polega on na zastosowaniu norm szacunkowych dochodu rocznego z jednostki powierzchni poszczególnych upraw. Obowiązujące od 1.01.2005 r. normy (tabela) zostały podane w postaci rozporządzenia ministra finansów z 11.10.2004 r.

Dochód szacunkowy oblicza się poprzez przemnożenie powierzchni upraw przez właściwą dla danego rodzaju produkcji bądź uprawy wartość normy szacunkowej. W przypadku upraw w szklarniach i tunelach foliowych normy szacunkowe dochodu rocznego stosuje się dla jednego metra kwadratowego powierzchni ogólnej, obliczanej na podstawie wewnętrznej długości ścian. W przypadku upraw in vitro bierze się pod uwagę powierzchnię półek (przy uprawach wielopoziomowych powierzchnia podlegająca opodatkowaniu może być większa niż powierzchnia pomieszczenia produkcyjnego).

Jeżeli w ciągu rocznego cyklu produkcyjnego na tej samej powierzchni prowadzone są różne uprawy, dla których ustalono różne normy szacunkowe dochodu, a także, jeśli podatnik rozpoczyna bądź rezygnuje z prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej w trakcie roku podatkowego, normy szacunkowe przelicza się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których prowadzona była taka uprawa, wliczając w to okres przygotowania do jej rozpoczęcia. Wyjątkiem są szklarnie nieogrzewane, dla których stosuje się normę roczną, bez względu na długość okresu produkcji i rodzaj prowadzonej uprawy.

Warto podkreślić, że normy szacunkowe dochodu rocznego z poszczególnych działów specjalnych produkcji rolnej nie uwzględniają intensywności produkcji, ponoszonych nakładów oraz faktycznie osiąganych efektów. Stąd ustalenie dochodu z działów specjalnych na podstawie norm szacunkowych powoduje, że rzeczywisty dochód w części przekraczającej wielkości przeciętne nie podlega opodatkowaniu. Taka metoda jest więc korzystna, ze względu na zwolnienie z uciążliwego obowiązku prowadzenia ewidencji zaszłości gos-
podarczych w zakresie ponoszonych wydatków i osiąganych przychodów, oraz fakt, że przy ponadprzeciętnej dochodowości uprawy, uzyskana "nadwyżka" dochodu jest faktycznie wolna od podatku.

Jak ustala się zaliczki na podatek dochodowy?

Niezależnie od przyjętej metody ustalania dochodu od działów specjalnych (ewidencyjna lub szacunkowa), określenia zaliczek na podatek dochodowy dokonuje urząd skarbowy, któremu podlega podatnik. Organ podatkowy wydaje decyzję w sprawie zaliczek na podatek dochodowy, w zależności od rodzaju i rozmiarów produkcji.

Dane liczbowe do ustalenia wysokości zaliczek podatnik przekazuje urzędowi skarbowemu na formularzu PIT-6, który ma charakter deklaracji. Dokument ten powinien być złożony do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, zaś w przypadku rozpoczęcia prowadzenia działów specjalnych w ciągu roku podatkowego — do 7 dni od rozpoczęcia produkcji. Producenci-podatnicy, których dochód będzie ustalany na podstawie ksiąg podatkowych, w tej deklaracji składają oświadczenie o zamiarze ustalania dochodu na podstawie danych ewidencyjnych oraz o wysokości przewidywanego dochodu w następnym roku podatkowym.

Zakres informacji zawarty w deklaracji do wymiaru zaliczek podatku dochodowego od działów specjalnych produkcji rolnej (PIT-6) obejmuje:

  • dane adresowe i ewidencyjne podatnika,
  • miejsce prowadzenia działów specjalnych (w jednym druku można wskazać trzy miejsca),
  • szczegółowy wykaz działów specjalnych, z uwzględnieniem rodzajów i rozmiarów produkcji oraz oznaczeniem kodowym (oznaczenia kodowe zawiera druk deklaracji),
  • podpis podatnika. Na podstawie takiej deklaracji urząd skarbowy wprowadza normy szacunkowe dochodu rocznego obowiązujące w danym roku i ustala przewidywany dochód do opodatkowania.

Jeżeli zachodzą zmiany w rodzajach czy rozmiarach produkcji w stosunku do informacji przedstawionych w deklaracji, bądź w sytuacji zaprzestania w ciągu roku użytkowania obiektu umożliwiającego całoroczny cykl produkcji (np. ogrzewanej szklarni), należy w ciągu 7 dni zawiadomić o tym fakcie właściwy urząd skarbowy.

Zaliczki na podatek dochodowy od działów specjalnych produkcji rolnej należy wpłacać do 20 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Należną zaliczkę za grudzień wpłaca się w podwójnej wysokości do 20 grudnia, czyli łącznie z zaliczką na listopad. Obowiązują tu zatem zasady ogólne wpłacania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Obowiązek podatkowy zapłaty zaliczek powstaje już od momentu rozpoczęcia prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej, a nie od daty uzyskania dochodu z tego źródła przychodów. Ponadto dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej nie łączy się z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W przypadku prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej oraz dodatkowo pozarolniczej działalności gospodarczej (handlowej, produkcyjnej czy usługowej) — decydując się przy tym na ustalanie dochodu z produkcji rolnej na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów — ma się bezwzględny obowiązek prowadzenia dla każdej z działalności odrębnych urządzeń księgowych. Jedynym ułatwieniem jest to, że dla obu rodzajów działalności gospodarczej obowiązują jednakowe terminy wpłacania należnych zaliczek na podatek dochodowy, a także to, że mimo konieczności prowadzenia oddzielnych ksiąg podatkowych, znajdują zastosowanie te same przepisy podatkowe.

Dwa rodzaje podatku

Trzeba podkreślić, że właściciel gospodarstwa rolnego, który prowadzi uprawy zaliczane do działów specjalnych, płaci równocześnie dwa podatki — od gruntów podatek rolny, zaś od dochodów osiągniętych z działów specjalnych — podatek dochodowy. Odmienny jest w obu przypadkach przedmiot opodatkowania, przy podatku rolnym — fakt posiadania gospodarstwa rolnego, zaś w podatku dochodowym — uzyskany dochód z działalności.