• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 12/2005

JAK SOBIE RADZĄ SĄSIEDZI? (CZ. II)

W pierwszej części relacji z mojego wyjazdu do Niemiec przedstawiłem produkcję sadowniczą w kilku gospodarstwach sadowniczych w rejonie Altes Land, omówiłem sytuację służb doradczych w tym regionie, a także przedstawiłem dwa centra logistyczne należące do Elbe-Obst, która jest największą, tamtejszą organizacją producentów.

Sadownictwo i agroturystyka

Jednym z punktów naszej wycieczki była wizyta w gos­podarstwie Axela Schubaka w Jorku (fot. 1). Ma on 32 lata i gospodaruje na 23 ha, z czego 11,5 ha zajmują jab­łonie, 8 ha winorośl, 2 ha czereśnie, 1 ha wiśnie, 0,5 ha śliwy. Gospodarz dodatkowo, a może przede wszystkim, zajmuje się agroturystyką, organizacją różnych przyjęć, gier, a także wielu innych atrakcji dla osób odwiedzających jego gospodarstwo. Z tej działalności uzyskuje wyższe dochody niż z produkcji owoców. Na produkowane przez siebie owoce znalazł jednak interesujący sposób zbytu. Sprzedaje je bezpośrednio z sadu — ma około 1400 odbiorców, którzy już na wiosnę wybierają drzewo lub drzewa, z których kupią owoce. W trakcie sezonu przyjeżdżają (niektórzy nawet z Holandii) i oglądają, jak rosną. Podczas pobytu w gospodarstwie, korzystają na miejscu z noclegów i posiłków, robią zakupy w sklepie znajdującym się w gospodarstwie.


Fot. 1. W 23-hektarowym gospodarstwie Axela Schubaka w Jorku powiązanie sadownictwa
z agroturystyką pozwoliło zwiększyć zys­ki osiągane z produkcji owoców

Pytamy o cenę całego zbioru z jednego drzewa jabłoni. Dowiadujemy się, że w tym gospodarstwie wynosi ona 30 euro.

Właściciel ochronę przed parchem jabłoni opiera na preparatach anilinopirymidynowych i kontaktowych. W sezonie wykonuje 12–14 zabiegów. Preparaty strobilurynowe i IBE w tym regionie już nie działają. Coraz więcej jest także zastrzeżeń do skuteczności anilinopirymidyn — nic jednak dziwnego, skoro w sezonie fungicydów z tej grupy używa się tutaj czterokrotnie. Ze szkodnikami podobno nie ma problemów. Ochronę opiera się na dwóch preparatach: Insegar 25 WP (używa się go co dwa tygodnie w dawce 0,3 kg/ha) i Calypso 480 SC (2 lub 3 razy w sezonie w dawce 0,10 l/ha na 1 m wysokości drzewa). Pobytem w tym gospodarstwie kończymy wizytę w regionie Altes Land. Rano wyjeżdżamy do Saksonii.

Instytut w Pilnitz

Do Drezna jedziemy około 400 km, co trwa cały dzień. Zbytnio się nie śpieszymy. Czeka tu na nas Christoph Tuma, kierownik Ośrodka Szkolenia Rolniczego, który jest własnością ministerstwa rolnictwa. Będzie nam towarzyszył do końca naszej wizyty w Saksonii. Rano wyjeżdżamy do Pilnitz, gdzie znajduje się Instytut Sadownictwa (fot. 2).


Fot. 2. W Instytucie Sadownictwa w Pilnitz prowadzi się hodowlę nowych
odmian większości gatunków sadowniczych

W Niemczech zadania nauki są rozdzielone według ich ważności i przydatności. Badania dotyczące agrotechniki, na przykład rozstawy drzew w sadzie, ochrony roślin, nawożenia podlegają instytutom poszczególnych landów, zaś hodowla nowych odmian podlega instytutom federalnym. Jednym z tych ostatnich jest Instytut Sadownictwa w Pilnitz. Powstał on w 1928 roku. Położony jest 115 m n.p.m., średnioroczne opady atmosferyczne wynoszą tutaj około 650 mm. Gleba jest lessowa na podłożu piaskowym.

W instytucie pracuje 40 osób, w tym 2/3 to kadra laboratoryjna. Tylko 14 osób prowadzi prace i poletka doświadczalne. W celu usprawnienia prac hodowlanych w 2002 roku wybudowano zautomatyzowaną szklarnię o powierzchni 1600 m2.

W Pilnitz prowadzi się prace hodowlane mające na celu uzyskanie nowych odmian truskawek, wiśni, czereśni i jabłoni. W tym celu założono kolekcję odmian (bank genów) z 825 dziko rosnących i starych odmian jabłoni (w tym 365 to dziko rosnące klony), 149 odmian czereśni (w tym 85 to dziko rosnące klony czereśni ptasiej), 90 odmian wiśni, 54 dziko rosnących klonów gruszy, 63 dziko rosnących klonów i odmian śliw, 329 odmian i dziko rosnących klonów truskawki (fot. 3) oraz 165 odmian różnych gatunków. W ocenie tego instytutu znajduje się także 500 nowych klonów jabłoni.


Fot. 3. Kolekcja 329 odmian truskawek i dziko rosnących klonów tego gatunku w Pilnitz

W Pilnitz prowadzi się również doświadczenia z roś­linami transgenicznymi. Głównym celem tych prac jest wyhodowanie:

  • plennych odmian jabłoni i gruszy odpornych na parcha jabłoni oraz zarazę ogniową,
    o smacznych, atrakcyjnych owocach;
  • atrakcyjnych produkcyjnie i handlowo odmian śliw, odpornych na szarkę oraz odmian truskawek, czereśni i wiśni.

Pracownicy instytutu mają wiele osiągnięć. Zaliczają do nich wyhodowanie odmian

  • jabłoni — 'Pilot', 'Pingo', 'Pinova', 'Pirella' Pirol®, 'Piflora', 'Pivita', 'Pisaxa', 'Pilana', 'Ikara', 'Reanda', 'Regine', 'Reglindis', 'Reka', 'Remo', 'Renora', 'Resi', 'Retina', 'Relinda', 'Rewena';
  • gruszy — 'David', 'Hortensia', 'Isolda', 'Uta';
  • wiś­ni — 'Karneol', 'Morina', 'Safir', 'Korund', 'Topas'; czereśni — 'Nadino', 'Namare', 'Namati', 'Namosa', 'Naprumi', 'Nabigos', 'Jade', 'Rubellit', 'Achat';
  • śliw — 'Grafin Cosel', 'Graf Brhl'; a
  • grestu — 'Jochelbee­re'.

Na rynku hurtowym

Dojeżdżamy do Rhrsdorf. Mamy zapoznać się z funkcjonowaniem Saksońsko-Czeskiego Rynku Hurtowego. W tym regionie znajduje się obecnie 6000 ha sadów. Przed dziesięciu laty Saksonia była najbiedniejszym krajem (landem) wśród 16 landów niemieckich.

Po obaleniu Muru Berlińskiego okres kolektywizacji uznano za nieprawny i oddano ziemię rodzinom, które ją otrzymały w czasie parcelacji. Ludzie ci, z jednej strony, nie mieli już jednak ani maszyn do uprawy tej ziemi, z drugiej zaś, doskonale wiedzieli, że na tak małych powierzchniach nie mają szans na utrzymanie się na rynku. Powszechnie więc deklarowali chęć odprzedaży ziemi. Władze państwowe utworzyły Biura Powiernictwa Ziemskiego, w których decydowano, kto i ile kupi ziemi. W ten sposób powstały gospodarstwa indywidualne o powierzchni od 30 ha do 300 ha. Następnie rząd Saksonii przeprowadził zakrojoną na ogromną skalę akcję szkoleniową, w której trakcie przekonano ludzi, że: "Każdy musi myśleć i pracować na rzecz własnego regionu! Jeśli każdy pracuje tylko dla siebie, to taki region nie ma przyszłości."

Po przeprowadzeniu wielu akcji szkoleniowych, przystąpiono do opracowania długoterminowego Programu Aktywizacji Ludności Miejscowej i złożono go do unijnego programu LEADER 1. Drugi etap to LEADER 2. Podpisano również umowę o wieloletniej współpracy z przygranicznymi rejonami Czech oraz ze szkołą rolniczą w czeskim Deinie. Celem tej umowy była wymiana kulturalna, zawodowa i handlowo-usługowa. Prowadzona jest także wymiana młodzieży szkolnej w ramach praktyk zawodowych oraz wymiana kulturalna. Takie postępowanie jest dobrze postrzegane w UE.

Program LEADER 1 zakładał utworzenie Saksońsko-Czeskiego Rynku Hurtowego. Zakładano wybudowanie na terenie dwu powiatów — Waizenkreise i Saksysonsweitz — pięciu Centrów Szkoleniowo-Handlowo-Usługowych i jednego Centrum Logistycznego. W centrum, które odwiedziliśmy, znajduje się: ośrodek szkolenia z w pełni wyposażonym zapleczem gastronomicznym; "szopa" owocowo-warzywna, do której swoje produkty dostarcza 25 ogrodników; sklep zaopatrzenia ogrodniczego, gdzie można zakupić materiał szkółkarstwa ozdobnego, kwiaty, produkty pszczelarskie, narzędzia i nawozy ogrodnicze zaopatrywany przez 14 ogrodników; sklep wyrobów ceramicznych zaopatrywany przez 4 rzemieślników; sklep wyrobów z drewna zaopatrywany przez 14 rzemieślników; sklep spożywczy, piekarnia i ciastkarnia zaopatrywane przez grupę producentów zbóż; sklep mięsno-wędliniarski i masarnia zaopatrywane przez grupę producentów trzody chlewnej; plac targowy, na którym 112 producentów sprzedaje różne produkty.

Systematycznie, co miesiąc odbywają się spotkania Związku Ogrodników ze Związkami Przetwórców i Sprzedawców Detalicznych. W trakcie tych spotkań rozwiązywane są bieżące problemy, dyskutuje się nad rozszerzaniem działalności i prezentuje nowe produkty.

Christoph Tuma prowadzi nas do Centrum Logistycznego VEOS. Poznajemy tam Volkera Saalbacha przewodniczącego Organizacji Producentów Owoców, która powstała w 1995 roku, a założyło ją 17 sadowników. gospodarujących na 30–300 ha. Łącznie członkowie tej organizacji mają 1600 ha, z tego sady jabłoniowe zajmują 1100 ha, wiśniowe 300 ha, czereśniowe 60 ha, śliwowe 20 ha, plantacje malin 20 ha, porzeczek 6 ha, jeżyn 2 ha, a truskawek 60 ha. Z jabłoni w produkcji znajdują się: 'Idared', Golden Delicious', 'Gloster', 'Sampion', 'Gala Must', 'Jonagold', 'Elstar, 'Boskoop' i 'Pinova'. Konieczna będzie jednak szybka zmiana struktury odmianowej, rezygnacja z takich odmian, jak 'Sampion' i 'Elstar' — o jędrności owoców około 5 kG. W nowych nasadzeniach mają znajdować się głównie Rubens®, Kanzi®, Pink Lady®, Gala Galaxy® i inne paskowane sporty 'Gali'.

W ciągu ostatniego roku za pośrednictwem tego centrum centrum sprzedano 24 000 ton jabłek. Własna baza chłodnicza pozwala przechować 13 000 ton owoców w chłodniach z ULO i 6000 ton w chłodni z KA. Budowa centrum logistycznego była możliwa dzięki środkom pomocowym UE. Z programu LEADER 1 otrzymano 2,5 mln euro, co stanowiło 75% kosztów całej inwestycji. Dwa powiaty — Waizenkreise i Saksysonsweitz — dołożyły 25% kosztów, grunty przekazał nieodpłatnie jeden z sadowników. Obecnie złożono następny projekt do programu LEADER 2, jednak jego celu nam nie zdradzono.

Równocześnie stale rozbudowywane jest zaplecze przechowalniczo-chłodnicze. W 2001 roku kupiono nową linię do sortowania i pakowania owoców firmy Greefa (fot. 4).


Fot. 4. Makroinstalacja do sortowania owoców firmy Greefa