• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 02/2006

ODMIANY JABŁONI I GRUSZ W NASZYCH SADACH TOWAROWYCH

Hodowlą odmian jabłoni zajmuje się 50 placówek na świecie, w tym w Europie — 30. Co roku pojawia się około 35 nowych odmian jabłoni. Zmieniają się kryteria oceny wartości i atrakcyjności odmian oraz ich liczba w sadach towarowych. Dawniej najbardziej ceniono mrozoodporność i plenność drzew oraz porę dojrzewania owoców. Teraz ceni się nadal plenność drzew i regularność owocowania, ale szczególne znaczenie ma wygląd, smak i jędrność owoców. Dużo uwagi zwraca się także na odporność drzew na choroby i szkodniki. Jeszcze nie tak dawno w jednym gospodarstwie uprawiano kilkanaście różnych odmian jabłoni, a sadownik musiał być znawcą odmian pod względem pomologicznym. Teraz wystarcza kilka odmian, a podstawowa wiedza sadownika to dokładna znajomość wartości rynkowej uprawianej odmiany. Od wielu lat o wartości produkcyjnej decyduje rynek i konsument. Tak też będzie w najbliższych latach. Dlatego opłaca się uprawiać tylko te odmiany, na które jest stały i duży popyt.

Jak już wspomniałem, co roku pojawia się około 35 nowych odmian jabłoni. Ma to duży wpływ na zmianę uprawianych odmian w sadach towarowych. Wprawdzie jest jeszcze spora grupa konsumentów, zwłaszcza starszych, którzy tęsknią za dawnymi odmianami, jak np. 'Koksa Pomarańczowa', 'Kosztela', 'Landsberska' czy 'Malinowa Oberlandzka', ale drzew tych odmian już się nie spotyka w nowych sadach towarowych, dlatego, że na ich owoce popyt jest mały.

W naszym kraju poleca się dużą liczbę odmian do nasadzeń towarowych. Większość z nich jest na rynku mało znana, w związku z czym są problemy ze zbytem ich owoców po opłacalnych cenach. Sadownicy i szkółkarze pytają, jakie teraz i w najbliższej przyszłości wybierać odmiany, aby produkcja owoców była opłacalna. Na podstawie wyników badań oraz obserwacji rynkowych w kraju i za granicą, kilkunastoosobowy zespół polskich specjalistów (naukowcy, szkółkarze i sadownicy) dokonał dla naszych towarowych sadów jabłoniowych wyboru odmian, które pozwalają na zbyt po opłacalnej cenie, zarówno na rynku krajowym, jak i za granicą.

Wybrane odmiany podzielono na dwie grupy. Pierwsza, tzw. podstawowa, może zajmować 70–80% powierzchni nowych nasadzeń w jednym gospodarstwie, druga — przeznaczona jest na 20–30% tego areału. W grupie podstawowej znajduje się 5 odmian standardowych. Teraz jednak nie warto uprawiać standardowych odmian, ale ich sporty. Są to: 'Golden Delicious' — 'Golden Delicious Reinders' , 'Gala' — Brookfield®, Galaxy®, Schniga® i ewentualnie 'Gala Must' , mimo rozmytego rumieńca, ale o większych owocach, 'ampion' — czerwone sporty, 'Jonagold' — 'Jonagored' , 'Rubinstar' , 'Jonagold Decosta' , Red Jonaprince®, 'Idared' — czerwone sporty.

W drugiej grupie mogą być: 'Ligol' , 'Gloster' , 'Rubin', 'Elise' i sporty odmiany 'Pinova' (Evelina®, 'Dalirail', 'Dalinis'), oraz odmiany letnie — czerwone sporty odmiany 'Delbarestivale' .

Ten zalecany zestaw trzeba poszerzyć o sporty odmian 'Braeburn' i 'Fuji' . Do cennych sportów odmiany 'Braeburn' można zaliczyć Hillvell® i Marri Red®, a odmiany 'Fuji' — Kiku 8® i Beni Shogun®. Sporty tych odmian warto uprawiać tylko w cieplejszych rejonach kraju, np. w okolicach Wrocławia, Sandomierza i Tarnowa. Za szerszą uprawą sportów tych odmian przemawia duża atrakcyjność ich owoców i popyt na nie na rynku zachodnioeuropejskim oraz w Moskwie i Petersburgu.

W krajach zachodniej Europy sporty odmian 'Braeburn' i 'Fuji' są tak powszechne w uprawie, że powoli się "starzeją". W uprawie jest tam kilka ciekawych, dla nas zupełnie nowych odmian, jak: Rubens® ('Civni'), Kanzi® ('Nicoter') i Junami® ('Diwa'), Cameo® ('Caudle'). Krótki opis tych odmian znajduje się w materiałach XXV Międzynarodowego Seminarium Sadowniczego "Limanowa 2005".

Od wielu lat występuje zainteresowanie odmianami jabłoni odpornymi na parcha jabłoni, ale jak do tej pory, ich uprawa nie rozwinęła się na szerszą skalę. Podstawowym powodem jest niska wartość smakowa tych jabłek. Jeśli się pojawią odporne na parcha jabłoni odmiany o smaku owoców podobnym np. do 'Golden Deliciousa', 'Sampiona' czy 'Gali', rozwinie się ich uprawa na zdecydowanie większą niż dotąd skalę.

Bardzo skromny jest jeszcze wybór deserowych odmian grusz. Do najatrakcyjniejszych odmian w sadach towarowych można zaliczyć 'Konferencję' i 'Lukasówkę' (ale tylko, jeśli chodzi o rynek niemiecki). Na uwagą zasługują też nowe, czes­kie i ukraińskie odmiany grusz.

Zespół specjalistów oceniający odmiany pod względem wartości rynkowej jest świadomy, że ten zalecany zestaw może szybko ulec zmianie. Mogą się pojawić inne, nowe i cenne odmiany. Nie w każdych warunkach ekonomicznych i klimatycznych zalecane odmiany będą najatrakcyjniejsze w gospodarstwie. Wydaje się jednak, że podane zalecenia ułatwią sadownikom i szkółkarzom wybór odmiany.