Okrywanie

Nowością promowaną w ubiegłym roku przez firmę Agrimpex były folie "tkane" przeznaczone do ściółkowania upraw rzędowych. Nowe folie są znacznie trwalsze od dotychczas oferowanych tzw. folii dmuchanych, są też bardziej rozciąg­liwe i elastyczne. Oferowane są w szerokościach od 75 cm do 2,5 metra i dostępne w kilku wersjach: czarne, białe lub czarno-białe (fot. 1).

Fot. 1. Firma Agrimpex wprowadza do sprzedaży trzy rodzaje "tkanych" folii do ściółkowania

Wykładanie pola ściółkami PE lub PP powoduje:

• ograniczenie parowania wody pod ściółką;
• wcześniejsze ogrzewanie się gleby wiosną (ściółki koloru czarnego) oraz przyspieszenie wegetacji i dojrzewania owoców (największe przyspieszenie — sadzenie truskawek w glebę okrytą tkaniną PP lub folią PE i okrywanie zagonów białą agrowłókniną z jednoczesnym zastosowaniem tuneli wysokich lub niskich z folii PE;
• czyste owoce i lepszą ich jakość;
• powstrzymanie kiełkowania i rozwoju chwastów;
• możliwość wyeliminowania użycia herbicydów w trakcie uprawy truskawek;
• zabezpieczenie roślin przed przegrzewaniem w upalne dni wiosną i latem (ściółki czarno-białe PP) — plantacje zakładane z sadzonek frigo.

Czarne folie do ściółkowania truskawek mają grubość 0,03 mm i trwałość około 2–3 lat. Folie te polecane są na plantacjach, na których prowadzi się przyspieszanie dojrzewania.

Coraz powszechniejsze staje się również zakładanie plantacji na opóźniony zbiór z sadzonek frigo. Do ściółkowania takich plantacji poleca się, między innymi, nową czarno-białą folię (biały kolor do góry). Sadzenie roślin na białej lub czarno-białej folii zapobiega przegrzewaniu się roślin i gleby.

Uznanie na rynku zyskują również czarne agrowłókniny polecane do ściółkowania. Są one droższe od folii, z uwagi jednak na przepuszczalność pozwalają roślinom lepiej wykorzystywać wodę.

Plantacje zakładane z nowych deserowych odmian truskawek (duża ich część jest wrażliwa na mróz) są narażone na uszkodzenia w czasie bezśnieżnych mroźnych zim. Dlatego celowe może być okrywanie takich plantacji na zimę białą agrowłókniną, która zapewnia roślinom optymalne warunki przezimowania i znacznie — średnio o 2–3 tygodnie — przyspiesza owocowanie na wiosnę (wiosenne przykrywanie roślin przyspiesza dojrzewanie truskawek tylko o kilka do kilkunastu dni). Zabezpieczenie roślin na zimę sprzyja zarazem ukorzenianiu się posadzonych jesienią roślin i zawiązywaniu przez nie pąków kwiatowych. Rośliny okrywane na zimę dają wyższy pierwszy plon niż pozostawione bez okrycia.

Ważne jest również zabezpieczanie kwitnących truskawek przed przymrozkami. Okrywanie owocujących roślin w czasie chłodnych nocy przyspiesza dojrzewanie owoców. Do tego celu przydatne mogą być wprowadzane na rynek agrowłókniny o szerokościach od 4,2 m do ponad 15 m (fot. 2). Pozwalają one szybko i przy mniejszych nakładach na robociznę okryć znacznie większe powierzchnie. Dodatkowo, pod szerokimi okryciami ma panować lepszy mikroklimat dla wzrostu truskawek. Ważne, aby szerokie agrowókniny miały wzmocnione brzegi (grubsze i bardziej elastyczne), co zabezpiecza okrycie przed zerwaniem i pozwala je dłużej użytkować.

 
Fot. 2. Do zabezpieczania roślin przed wiosennymi przymrozkami lub do przyspieszania owocowania można używać szerokich agrowłóknin

Sadzenie

W ostatnich latach coraz więcej producentów decyduje się na zakładanie dużych towarowych plantacji truskawek. W takich gospodarstwach niezbędne są maszyny do formowania zagonów, rozkładania folii i sadzenia truskawek.

Przy zakupie maszyny do sadzenia należy uwzględnić technologię uprawy truskawek (sadzonki frigo, truskawki z bryłą korzeniową lub bez, czyli sadzonki wykopywane). Po posadzeniu jesienią w zagęszczeniu 50 000 szt./ha sadzonek wykopywanych otrzymuje się w kolejnym roku (pierwszym po posadzeniu roślin) plon owoców około 4 ton/ha. Plantacja założona wcześniej (sierpień) z sadzonek doniczkowanych daje przy tym samym zagęszczeniu roślin plon dochodzący do 10 ton/ha.

Do uprawy gleby z dużą liczbą kamieni przydatna jest włoska maszyna ORTIFLOR-STONES (fot. 3), wyposażona w wirnik przeciwbieżny do ruchu maszyny. Wyposażono go w specjalnie zaprojektowane łopaty przewracające i rozdrabniające glebę do głębokości około 20 cm. Następnie gleba jest przerzucana na kratownice, na których oddzielane są kamienie. Usunięcie kamieni okazuje się szczególnie ważne na plantacjach z redlinami wykładanymi folią, pod którą ułożone są linie nawodnieniowe. Pozostawione kamienie powodują szybsze uszkadzanie się tych plastikowych elementów. Maszyna produkowana przez firmę Ortiflor może być również oferowana z przystawkami do formowania zagonów i rozkładania na nich folii lub agrowłókniny (fot. 4).

Fot. 3. Maszyna ORTIFLOR-STONES oczyszcza około 20-centymetrową warstwę gleby z kamieni

Fot. 4. Maszyny z serii ORTIFLOR mogą być wyposażone w przystawki do formowania zagonów i rozkładania folii

Firmy Agrimpex, Agrotop-Kaczmarek i FlevoPlant Polska w ubiegłym roku na wystawie Agro Show przeprowadziły pokaz sadzenia doniczkowanych truskawek za pomocą włoskiej sadzarki Checchi & Magli (dystrybutorem tych maszyn w Polsce jest firma Agrotop-Kaczmarek) na glebie wyłożonej czarną agrowłókniną. Pierwszy z elementów maszyny rozkłada przewody nawodnieniowe, folię bądź tkaninę (fot. 5), a znajdująca się za nim sadzarka (może pracować również osobno) wykonuje otwory, w które wnież przystosować do sadzenia sadzonek truskawek bez bryły korzeniowej. Można nią formować wysokie i niskie zagony oraz sadzić rośliny "na płasko", co znacznie obniża koszty sadzenia truskawek i daje gwarancję poprawnego wykonania tej czynności. Maszynę tę można również wykorzystać do sadzenia i ściółkowania innych roślin (np. warzyw) albo ściółkowania zagonów przygotowanych pod borówkę wysoką, porzeczki czy maliny. Cena sadzarki z pełnym wyposażeniem jest dość wysoka, będą sobie mogli na nią pozwolić tylko najwięksi producenci lub ich grupy, rozwinąć się może także rynek wykonywania usług takimi maszynami.

Fot. 5. Elementy sadzarki rozkładające przewody nawodnieniowe, folię bądź agrowłókninę

Fot. 6. Sadzarka Checchi & Magli — to mały kombajn do sadzenia doniczkowanych sadzonek truskawek

Na rynku dostępne są również maszyny krajowej produkcji. Na przykład maszyna firmy MAFRA do formowania zagonów może być również przystosowana do rozkładania przewodów nawodnieniowych (fot. 7) i folii oraz wyposażona w dziurkarkę do robienia otworów w folii. Urządzenie może pracować z jednym, dwoma lub trzema wałkami do rozkładania folii (fot. 8).

Fot. 7. Maszyna do równoczesnego formowania zagonów i rozkładania przewodów nawodnieniowych

Fot. 8. Ta maszyna może pracować z 1, 2, lub 3 wałkami do rozkładania folii

W ubiegłym roku maszynę do sadzenia, między innymi, truskawek na glebie okrytej folią promował Stanisław Łuczak. Sadzarka "palikowa" (tak nazwał ją konstruktor) może wykonywać kilka funkcji jednocześnie: formować zagon, rozkładać linie nawodnieniowe, rozścielać czarną folię o szerokości 100–160 cm z jednoczesnym obsypaniem jej brzegów ziemią (fot. 9). Za sadzenie roślin odpowiedzialna jest sekcja palikowa zbudowana z zespołów dołownikowych, które wyposażone są w dwudzielne, stożkowe kubki na sadzonki. Kubki ruchem pionowo-obrotowym przebijają czarną osłonę zagłębiając się w ziemię. Na odpowiedniej ść i wydostają z ziemi zostawiając w dołku doniczkę z rośliną. Zanim sadzonka zostanie zaciśnięta przez kółka dociskowe, zostaje precyzyjnie podlana roztworem nawozów i środków ochrony roślin w ilości do 150 ml na roślinę. Maszyna ta wymaga ciągnika o mocy 24–48 KM. Sadzarkę można także w prosty sposób przystosować do okrywania roślin folią perforowaną lub agrowłókniną.

Fot. 9. Ta sadzarka może wykonywać kilka funkcji jednocześnie: formować zagon, rozkładać linie nawodnieniowe i rozścielać czarną folię

Aby uniknąć kosztów związanych z zakupem sadzarki, maszyny rozkładające folię lub agrowłókninę można wyposażyć w koła z ostrymi zębami wykonującymi otwory na sadzonki (fot. 10). Innym rozwiązaniem może być walec z przyspawanymi do niego — w określonych rozstawach — trzpieniami, które wykonują otwory w folii (fot. 11). Po rozłożeniu folii i mechanicznym wykonaniu otworów, które nie mogą być zbyt duże — w przeciwnym razie w sąsiedztwie truskawek będą wyrastały chwasty — producenci mają jednak problemy z umieszczeniem sadzonek truskawek.

Fot. 10. Maszyny rozkładające folię można wyposażyć w wykonujące w niej otwory koła z zębami

Fot. 11. Walec do robienia otworów w folii

Interesujący, podpatrzony w USA, sposób ręcznego sadzenia truskawek zademonstrował na Agro Show Zbigniew Pisarek z firmy FlevoPlant Polska. Używa się w tym przypadku kilkunastocentymetrowego szpikulca zakończonego widełkami (fot. 12). Po przyłożeniu sadzonki do otworu wprowadza się ją do ziemi za pomocą szpikulca pod niewielkim kątem (fot. 13). Taka metoda jest znacznie lepsza od tzw. sadzenia pod palik, gdy szpikulcem w ziemi robiło się otwory, w które następnie wkładano roślinę i ją dociskano. Rośliny niedokładnie obsypane gorzej się przyjmowały lub zamierały. Takich problemów nie ma, gdy używa się do sadzenia szpikulców widełkowych, metoda ta umożliwia również posadzenie większej liczby roślin w ciągu godziny niż przy sadzeniu "pod palik".

Fot. 12. Szpikulec do umieszczania sadzonek w ziemi

Fot. 13. Szpikulec przykłada się do korzeni sadzonki (z lewej) i wciska się go w ziemię pod niewielkim kątem (z prawej)