FYTOFTOROZA STORCZYKÓW

W Polsce po kilkunastoletniej przerwie w uprawie storczyków dla celów komercyjnych widać wzrost zainteresowania produkcją tych roślin. Warto więc zwrócić uwagę na możliwość zamierania roślin na plantacji wywoływanego przez różne bakterie i grzyby.

W grupie patogenów glebowych powodujących choroby storczyków do najgroźniejszych należą gatunki z rodzaju Phytophthora. Wśród najczęściej występujących wymienia się: P. palmivora, P. cactorum i P. nicotianae. W minionych 3 latach na storczykach uprawianych w naszym kraju stwierdzono głównie P. palmivora. Gatunek ten notowano wcześniej, ale i obecnie występuje on na niektórych roślinach doniczkowych, a zwłaszcza na bluszczu.

Objawy chorobowe mogą pojawić się na wszystkich częściach roślin, zwłaszcza u storczyków z rodzajów Cymbidium, Dendrobium, Phalaenopsis, Vanda i Zygopetalum. Na korzeniach, w różnych miejscach, pojawiają się brązowe plamy, stopniowo rozszerzające się na obwodzie i wzdłuż korzeni (fot. 1). W miejscach infekcji tkanki brunatnieją, a po pociągnięciu korzenia kora bardzo łatwo odpada, pozostaje tylko walec osiowy. Takie porażenie korzeni prowadzi do ograniczenia przewodzenia wody i soli mineralnych w roślinie i, w efekcie, do zahamowania wzrostu, matowienia i żółknięcia liści oraz zamierania części lub całych roślin. Na łodygach mogą pojawiać się lekko zagłębione, wydłużone, ciemnozielone, potem czerniejące plamy, rozszerzające się wzdłuż pędów i na obwodzie. Zamieranie tkanek prowadzi do więdnięcia części pędu powyżej nekrozy. Objawy choroby występujące na liściach są zróżnicowane, w zależności od gatunku storczyka. Mogą to być brązowe, potem ciemnobrunatne do czarnych, plamy rozszerzające się na blaszkach liściowych (fot. 1–3). W przypadku dendrobium plamy są nieregularne, od oliwkowozielonych do brązowych, z charakterystyczną ciemnozieloną, wodnis­tą obwódką. Na storczykach z rodzaju Phalaenopsis plamy są ciemnozielone, lekko zagłębione, pojawiają się u nasady, niekiedy na brzegach oraz w środkowej części liści i rozszerzają się stopniowo (fot. 2). Prowadzi to do zamierania całych liści. U dendrobium patogen może infekować kwiaty. Na wierzchołkach płatków tworzą się wówczas nieregularne, różowawe plamy, które następnie brązowieją.

Fot. 1. Zgnilizna korzeni i liści storczyka porażonego przez Phytophthora palmivora

Fot. 2. Nieregularne plamy na liściach storczyka z rodzaju Phalaenopsis — roślina porażona przez P. palmivora

Fot. 3. Liście cymbidium z objawami fytoftorozy

Rozwojowi Phytophthora spp. sprzyja wilgotność względna powietrza powyżej 90% i temperatura ponad 20°C.
W takich warunkach na porażonych organach tworzą się zarodnie pływkowe, z których — w obecności wody — uwalniają się zarodniki pływkowe. Są one zmywane z pędów i z prądami powietrza oraz z wodą przenoszone na storczyki obok rosnące, na których zwykle po kilku tygodniach pojawiają się symptomy choroby. Patogen może rozprzestrzeniać się również drogą kontaktu stykających się ze sobą korzeni lub liści.

W ochronie przed fytoftorozą bardzo istotne jest zakładanie plantacji ze zdrowych siewek lub roślin pochodzących z kultur in vitro. Storczyki należy sadzić do podłoża świeżo przygotowanego i do nowych lub odkażonych pojemników. Po pojawieniu się chorych roślin w szklarni trzeba je usunąć z uprawy, włożyć do worka, aby podłoże nie spadało na inne storczyki i, najlepiej, spalić. Jeśli wymagania uprawianych gatunków storczyków na to pozwalają, wskazane jest podlewanie kroplowe roślin, zapobiegające zwilżaniu liści. W nasadzeniach storczyków, gdzie pojawiła się fytoftoroza, wskazana jest również ochrona chemiczna i biologiczna. Po usunięciu porażonych roślin trzeba opryskać pozostałe środkiem Mildex 711,9 WG w stężeniu 0,2%, a po upływie 2–3 tygodni należy powtórzyć zabieg stosując Biosept 33 SL (0,1%) albo Biochikol 020 PC (1%).