Numer 11/1999
Zimą i wczesną wiosną do kompozycji w ozdobnych pojemnikach oraz koszykach używa się wielu roślin cebulowych. Są to doniczkowe tulipany i narcyzy, hiacynty i krokusy, a ostatnio także gatunki drobnocebulowe (fot. 1). Szafirki, kosaćce żyłkowane, cebulice, puszkinie czy śnieżyczki mogą stanowić dobre uzupełnienie takich "zimowych ogródków". W Holandii sprzedaje się coraz więcej kompozycji z roślinami o ledwie widocznych pąkach kwiatowych. Nabywca może wtedy obserwować stopniowy rozwój roślin i cieszyć się efektami własnej, starannej pielęgnacji. Pędzenie roślin drobnocebulowych nie jest trudne, pod warunkiem przestrzegania wszystkich zasad dotyczących zarówno okresu przygotowawczego, jak i uprawy w szklarni. Zaopatrzenie się w dobrej jakości cebule nie nastręcza już dzisiaj żadnych trudności, a niskie wymagania w stosunku do temperatury i krótki okres pędzenia powinny zachęcić naszych ogrodników do podjęcia tej produkcji na większą niż dotychczas skalę.
| |||||
|
| |||||
| Ogólne zasady postępowania | |||||
| Przygotowanie podłoża. Podobnie jak do pędzenia tulipanów czy narcyzów, podłoże powinno być przepuszczalne, o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym (pH 6–7), mało zasobne w składniki pokarmowe. Najczęściej używa się zwykłej ziemi ogrodowej z dodatkiem piasku. Jeżeli wykorzystuje się podłoże po uprawie warzyw lub kwiatów intensywnie nawożonych, to, ze względu na zbyt wysoką koncentrację soli, konieczne jest jego wypłukanie przez obfite podlanie, a także dodanie torfu i piasku. Substraty sporządzone z samego torfu wysokiego nie nadają się do pędzenia roślin drobnocebulowych w doniczkach. Silnie rozwijający się system korzeniowy wypycha bowiem cebule i nie zapobiega temu nawet zastosowanie okrywy z mokrego piasku. Nie należy sadzić cebul w podłoże używane w poprzednim sezonie do uprawy roślin cebulowych czy to w gruncie, czy też pod osłonami. Taka oszczędność jest pozorna, gdyż mimo dezynfekcji, odglebowe choroby mogą być powodem dużych strat. Sadzenie cebul. Do pędzenia nadają się tylko cebule zdrowe i nieuszkodzone mechanicznie. Im większy jest ich obwód, tym rośliny uzyskane w pędzeniu będą lepszej jakości. Dlatego zasadą jest sadzenie cebul I i II wielkości danego gatunku oraz odmiany. Producenci, którzy sprowadzają cebule z firm specjalistycznych, powinni je przechowywać do czasu sadzenia w dobrze wietrzonym pomieszczeniu o temperaturze 17°C. Jeżeli zakupiono cebule w trakcie chłodzenia "na sucho", to konieczne jest zapewnienie temperatury 9°C, aby nie doszło do przerwania tego procesu. Przerwy w chłodzeniu mogą bowiem spowodować papierowatość kwiatów. Bezpośrednio przed sadzeniem zaprawia się cebule w zawiesinie środków grzybobójczych, np. w mieszaninie Topsinu M 70 WP (0,5%) i Kaptanu zawiesinowego 50 WP (1%) przez 20 minut. Cebule chłodzone "na sucho" są zaprawiane przed umieszczeniem ich w chłodni i nie wymagają powtórnego traktowania fungicydami. Najczęściej sadzi się cebule po kilka, do doniczek o średnicy 9–11 cm, tak płytko, aby tylko do 2/3 wysokości były zagłębione w podłożu. Doniczki przysypuje się przesianym piaskiem, podlewa i umieszcza w dołowniku lub pomieszczeniu do ukorzeniania. Warstwa piasku ułatwia wyjmowanie doniczek z dołownika, a w pomieszczeniu do ukorzeniania skutecznie chroni przed przesychaniem podłoża i wypychaniem cebul przez szybko rosnące korzenie. Ukorzenianie cebul w dołowniku nie pozwala na ścisłe zaprogramowanie kwitnienia, gdyż temperatura zależy od przebiegu pogody. Wyniki uprawy są więc w różnych latach niejednakowe, mimo użycia cebul tej samej wielkości i tych samych odmian. Ukorzenianie cebul. Jednym z najważniejszych warunków powodzenia w pędzeniu jest dostatecznie długie chłodzenie, podczas którego cebule silnie się ukorzeniają i przygotowują do szybkiego wzrostu liści oraz pędu po przeniesieniu do szklarni. W warunkach kontrolowanych — w specjalnym pomieszczeniu do ukorzeniania — można temperaturę odpowiednio regulować. Do czasu przerośnięcia korzeni przez otwory w dnie doniczek powinna ona wynosić 9°C, a następnie trzeba ją obniżyć do 5°C na kilka tygodni. Dopiero gdy liście ("kiełki") osiągną długość 2,5–3 cm, temperaturę obniża się do 0–2°C. Długość okresu chłodzenia cebul zależy od gatunku, a nawet odmiany. Ogólnie przyjmuje się, że powinno ono trwać 14–15 tygodni. Krótsze traktowanie cebul niską temperaturą niepotrzebnie wydłuża czas pędzenia w szklarni, a także jest przyczyną papierowatości kwiatów. Zbyt długie chłodzenie natomiast powoduje nadmierne wydłużanie się pędów jeszcze przed rozpoczęciem pędzenia w szklarni, a następnie przedwczesne zakwitanie roślin niedostatecznie rozrośniętych. Dlatego sadzenie cebul przeznaczonych do pędzenia od połowy lutego powinno przypadać dopiero w końcu października i w listopadzie. Do tego czasu przechowuje się je w dobrze wietrzonym pomieszczeniu, w temperaturze 17°C. Pędzenie w szklarni. Doniczki przenoszone podczas mrozów z dołownika ustawia się najpierw na kilkanaście godzin w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu. W szklarni większość roślin drobnocebulowych wymaga w nocy temperatury 13–15°C, a w dzień 15–17°C. Pędzenie w niższej temperaturze wydłuża uprawę o kilka dni. W dni słoneczne konieczne jest cieniowanie szklarni w celu utrzymania optymalnej temperatury i uzyskania roślin lepszej jakości, o intensywniejszej barwie kwiatów. Podlewanie powinno być dość obfite, dostosowane do szybkości przesychania podłoża. Zwykle podlewa się rośliny raz dziennie, rano, przy czym należy unikać moczenia liści. Wkrótce przed osiągnięciem przez rośliny dojrzałości handlowej obniża się temperaturę o kilka stopni. Kwiaty gotowe do sprzedaży można przechowywać w chłodni, w temperaturze 2°C. Jeżeli do pędzenia użyto zdrowych cebul i odkażonego podłoża, to nie ma obawy o wystąpienie chorób grzybowych. W późnych terminach pędzenia mogą się pojawić mszyce i wtedy bezzwłocznie trzeba zastosować preparaty chemiczne, np. Pirimor 50 DG (0,1%) czy Ambusz 25 EC (0,05%). | |||||
|
| |||||
| Wnioski z doświadczeń | |||||
Doświadczenia prowadzone z roślinami drobnocebulowymi w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu dotyczą, między innymi, doskonalenia metod pędzenia kilku gatunków cebulicy, kosaćców żyłkowanych i szafirków. Oto niektóre wnioski z tych badań.
- Cebulica syberyjska (Scilla siberica) nadaje się do pędzenia od stycznia. Najlepsze wyniki uzyskuje się w przypadku odmiany "Spring Beauty" o intensywnie szafirowo zabarwionych kwiatach. Optymalna długość okresu chłodzenia wynosi 15 tygodni. Temperatura w szklarni w dzień nie może przekraczać 17°C. - Cebulica Tubergena (Scilla tubergeniana = S. miczenkoana) ma bladoniebieskie, prawie białe kwiaty (fot. 2) i dlatego powinna być używana do kompozycji z roślinami kwitnącymi żółto, czerwono i niebiesko. Rośliny dobrej jakości, z kilkoma dużymi kwiatostanami, można otrzymać z cebul o obwodzie co najmniej 7 cm. Pędzenie w grudniu musi być poprzedzone 8-tygodniowym chłodzeniem. Cebule przygotowane do pędzenia w późniejszych terminach przebywają w chłodni lub dołowniku do 12 tygodni i wtedy uprawa w szklarni trwa zaledwie kilka dni. Pędzenie cebulicy Tubergena może się też odbywać w jakimkolwiek jasnym i dobrze wietrzonym pomieszczeniu, w którym w ciągu dnia utrzymuje się temperaturę 15°C, a w nocy nie mniej niż 10°C.
- Kosaćce żyłkowane mają różne wymagania, w zależności od gatunku. Żółto kwitnący Iris danfordiae (fot. 3) nadaje się do pędzenia już na Boże Narodzenie. Kwiaty można otrzymać w ciągu 12 dni, pod warunkiem zapewnienia roślinom w ciągu dnia temperatury 15–17°C. W późniejszych terminach pędzenie trwa tylko 7–8 dni i temperatura może być niższa o 2, 3 stopnie. Odmiany gatunku Iris reticulata kwitną niebiesko w różnych odcieniach. Do pędzenia od końca grudnia nadają się przede wszystkim "Cantab", "Harmony" oraz "Joyce", natomiast późniejsze, np. "Violet Beauty" czy "J. S. Dijt", można pędzić dopiero od stycznia. Nieprzestrzeganie tych zaleceń wiąże się z ryzykiem otrzymania kwiatów ukrytych między zbyt silnie wyrośniętymi liśćmi. Obwód cebul powinien wynosić nie mniej niż 5 cm. Kosaćce żyłkowane szybko przekwitają i dlatego do sprzedaży przeznacza się rośliny z ledwo widoczną barwą pąków.
- Szafirki (Muscari armeniacum) można pędzić już od grudnia, ale trzeba wtedy użyć cebul preparowanych (fot. 4). Zabieg ten polega na traktowaniu cebul w lipcu temperaturą 34°C przez 5–7 dni i 20°C przez mniej więcej 3 tygodnie. Chłodzenie cebul po preparowaniu powinno trwać co najmniej 15 tygodni i tylko dla odmiany "Early Giant" może być skrócone do 14 tygodni. Najpierw chłodzi się cebule "na sucho" i dopiero po upływie 5–6 tygodni sadzi się do doniczek. Do bardzo wczesnego pędzenia nie warto używać bardzo dużych cebul, to jest o obwodzie 10 cm i większych, gdyż w tym terminie uzyska się z nich rośliny z jednym lub dwoma kwiatostanami. Największe cebule lepiej więc przeznaczyć do pędzenia od połowy stycznia, kiedy to wydadzą po 3, 4 grona. Aby uzyskać rośliny o zwartym pokroju, można zastosować retardanty wzrostu. Opryskiwanie 0,3-procentowym roztworem preparatu B-Nine 85 SP po kilku dniach od przeniesienia roślin do szklarni skutecznie hamuje wzrost liści. Zabieg można powtórzyć po 5, 6 dniach, ale przede wszystkim trzeba dbać o utrzymywanie temperatury 15–16°C. Tylko szafirki pędzone w grudniu wymagają temperatury 18°C. Podobnie jak cebulice — szafirki są gotowe do sprzedaży, gdy rozwijają się pierwsze dolne kwiaty w gronie.
Dr Joanna Krause pracuje w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu | |||||
