Fot. 1. Wilec ziemniaczany (tu: odmiana 'Light Green' z grupy Sweet Caroline)
dobrze prezentuje się w kompozycjach balkonowo-tarasowych

Ipomoea batatas należy do rodziny powojowatych (Convolvulaceae), podobnie jak uprawiane u nas ozdobne gatunki wilca — różowy (I. purpurea), bluszczowy (I. hederacea), klapowany (I. lobata) czy trójbarwny (I. tricolor). Przypuszcza się, że pochodzi od dziko rosnącego w Meksyku wilca — Ipomoea trifida.

Od czasów prehistorycznych wilec ziemniaczany uprawiany był jako bylina w Meksyku, środkowej i południowej Ameryce oraz na wyspach Morza Karaibskiego. W bliżej nieznany sposób dotarł także do Nowej Zelandii i na wyspy Polinezji, Kolumb przywiózł go do Hiszpanii, a stamtąd roślina ta trafiła do Azji i Afryki. W tych miejscach (oprócz Hiszpanii) batat jest ważną rośliną jadalną. Spożywa się głównie bulwiaste, wydłużone lub kuliste korzenie, które mogą, w zależności od odmiany, różnić się barwą skórki (biała, jasnobrązowa, żółta lub czerwona) i kolorem miąższu (biały, żółty, pomarańczowy). W Azji jako warzywo spożywa się zielone liście, przyrządzając je podobnie jak szpinak. W Europie wilec ziemniaczany uprawiany jest jako roślina jednoroczna.

W Polsce dostępne jest na rynku sześć jego odmian. Z grupy SWEET CAROLINE, o dużych, trójklapowych liściach, polecane są cztery odmiany: 'Light Green' — liście jasnożółtozielone, trójklapowe, w zarysie trójkątne (fot. 1); 'Bronze' — liście kształtem podobne do tych u poprzedniej odmiany, ale barwy miedzianobrązowej (fot. 2); 'Purple' — liście jak u 'Bronze', ale ciemnopurpurowe, z wyraźnym żyłkowaniem (fot. 3); 'Red' — liście ciemnoczerwonopurpurowe (fot. 4). Inne odmiany to: 'Margerite' — liście jasnozielone (fot. 5), trójkątne, całobrzegie o sercowatej nasadzie i ostrym wierzchołku (w katalogach odmiana ta bywa umieszczana pod nazwą 'Gelb'); 'Blocky' — liście pięcioklapowe, fioletowo-zielone (fot. 5), od spodu fioletowe.
W katalogach zachodnioeuropejskich firm można też znaleźć ciekawą odmianę 'Buntblattring' — o liściach trójkątnych, bez klap, z nieregularnie, odlegle piłkowanym brzegiem i wydłużonym, ostro zakończonym wierzchołkiem. Znaczna część powierzchni liścia jest barwy zielonej, a brzegi mają smugi białe i różowe.

Fot. 2. 'Bronze' z grupy Sweet Caroline

Fot. 3. 'Purple' z grupy Sweet Caroline

Fot. 4. 'Red' z grupy Sweet Caroline

Fot. 5. 'Blocky' (z lewej) i 'Margerite' (z prawej)

Ozdobne odmiany I. batatas wymagają stanowiska słonecznego lub półcienistego. Ich pędy dorastają nawet do długości 5 m i z reguły płożą się, łatwo korzeniąc się w międzywęźlach. Wilec purpurowy polecany jest również do wiszących pojemników. Może być też uprawiany jako pnącze — należy wówczas przytwierdzać pędy do podpór.

Wilec ziemniaczany przeznaczony do uprawy balkonowo-tarasowej rozmnażany jest głównie za pomocą sadzonek pędowych, które pobiera się ze zdrowego matecznika. Często mateczniki te prowadzone są przez oferujące I. batatas firmy poza Europą, w lepszych niż u nas warunkach świetlnych (m.in. w Afryce). Stamtąd pochodzą sadzonki, które ukorzeniane są na naszym kontynencie (fot. 6).

Fot. 6. Sadzonka wilca ziemniaczanego zebrana z matecznika w Afryce,
ukorzeniana na naszym kontynencie

Wierzchołkowe sadzonki pędowe pobiera się, gdy pędy roślin matecznych wykształcą 8 lub więcej liści właściwych. Sadzonki ukorzeniają się dość trudno, zwłaszcza w zbyt niskiej temperaturze (wymagane jest 22–24°C).

Ukorzenione sadzonki długości 20–25 cm umieszcza się najczęściej po 3 lub 4 w doniczkach o średnicy 15 cm (zalecane sadzenie do ogrzanego podłoża) i uprawia 10–12 tygodni w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, w temperaturze co najmniej 20–22°C (optymalna wynosi 25°C) i wilgotności względnej powietrza 70%.

Rośliny wymagają jednorazowego uszczykiwania. Są światłolubne, toteż nie należy ich cieniować podczas uprawy pod osłonami. Podłoże — przepuszczalne — nie powinno być przesuszane, gdyż przy niedoborze wody szybko zasychają wilcom liście. Rośliny te nie mogą być jednak "zalewane". Są też wrażliwe na niektóre środki chemiczne, toteż przed ewentualnym opryskiwaniem warto przeprowadzić próbę z danym preparatem na kilku roślinach.

Uprawiając I. batatas w wiszących pojemnikach (a takich używa się najczęściej) nie powinno się ich umieszczać zbyt blisko szyb szklarni, gdyż po podlaniu — zroszeniu liści — może dochodzić podczas słonecznej pogody do poparzeń. Wilec wymaga regularnego nawożenia (np. Kristalonem Białym 15:5:30), odmianom o ciemnych liściach należy podawać więcej potasu. Uprawiane w dobrych warunkach świetlnych i prawidłowo dokarmiane rośliny nie wymagają traktowania retardantami wzrostu, jeśli jednak pędy wybiegną, można potraktować wilce środkiem B-Nine 85 SP* w stężeniu 0,3%.

W trakcie uprawy balkonowo-tarasowej (przetrwają do pierwszych przymrozków) rośliny w ciągu sezonu wegetacyjnego wykształcają niewielkie bulwy, dzięki czemu lepiej znoszą niedobory wody w podłożu.

Najgroźniejszymi szkodnikami wilca ziemniaczanego są: mączlik, wciornastki i przędziorki. Rośliny uprawiane w niewłaściwych warunkach mogą być także porażane przez patogeny grzybowe, powodujące m.in. czarną zgniliznę.