• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 02/2007

WYPADKI PRZY PRACY ROLNICZEJ. POSTĘPOWANIE POWYPADKOWE (CZ. I)

Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności: na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony rolnik prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym, lub w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego albo w drodze powrotnej, lub podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub też w drodze do miejsca wykonywania tych czynności albo w drodze powrotnej.

Akty prawne

We wstępie przytoczyłam pełną definicję wypadku przy pracy rolniczej, którą podaje ustawa z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. nr 7, poz. 25, ze zm.), aby pokazać, jakie zdarzenia mogą być uznane za wypadki przy pracy rolniczej. Tylko wtedy ubezpieczony może bowiem uzyskać prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. W razie śmierci ubezpieczonego świadczenie takie mogą otrzymać członkowie jego rodziny. Sposób i tryb zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej oraz ustalania jego okoliczności i przyczyn określił minister polityki społecznej w rozporządzeniu z 28.04.2005 r. (Dz. U. nr 76, poz. 669). Rozporządzenie to określa ponadto sposób dokumentowania wypadku, zgłaszania roszczenia o jednorazowe odszkodowanie z tego tytułu, prowadzenia postępowania dowodowego w celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz informacje, które powinny znaleźć się w protokole powypadkowym. Postępowanie powypadkowe można podzielić na kilka etapów.

Zgłaszanie wypadku oraz składanie wniosku
o jednorazowe odszkodowanie

Wypadek przy pracy rolniczej powinien być zgłoszony bez zwłoki, jednak nie później niż do 6 miesięcy od jego zaistnienia. Niedotrzymanie tego terminu nie pozbawia ubezpieczonego prawa do jednorazowego odszkodowania (jeżeli zdarzenie zostanie uznane za wypadek przy pracy rolniczej), może jednak wydłużyć postępowanie dowodowe dotyczące ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w rezultacie opóźnić przyznanie jednorazowego odszkodowania. Poszkodowany, członek jego rodziny albo inna osoba powinni zgłosić wypadek — telefonicznie albo pocztą tradycyjną lub elektroniczną — w jednostce organizacyjnej KRUS, w której poszkodowany podlega ubezpieczeniu (w razie zgłoszenia w innej jednostce, ta ostatnia przekaże informacje właściwemu oddziałowi regionalnemu lub placówce terenowej KRUS). W miarę możliwości, poszkodowany lub osoba zgłaszająca wypadek powinni zabezpieczyć miejsce i przedmioty związane z wypadkiem, aby uniemożliwić dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych oraz zmianę położenia maszyn czy innych przedmiotów, które spowodowały zajście. Poza tym, osoby te powinny wskazać ewentualnych świadków wypadku, udzielać informacji pracownikowi KRUS upoważnionemu do prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz dostarczyć posiadaną dokumentację leczenia.

Zgłoszenia są odnotowywane w rejestrze zgłoszeń wypadków KRUS (data i sposób zgłoszenia wypadku, nazwisko i imię osoby zgłaszającej, data, godzina i miejsce wypadku, dane identyfikacyjne poszkodowanego oraz krótki opis okoliczności wypadku). Jeżeli poszkodowany podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w dniu wypadku, uznaje się, że jest on osobą uprawnioną do ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie. W takiej sytuacji KRUS niezwłocznie wszczyna postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku. Zgłoszenie wypadku, w którym poszkodowany jest osobą uprawnioną do ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie, uznaje się za jednoznaczne ze zgłoszeniem roszczenia o to odszkodowanie. Poszkodowany powinien jednak formalnie złożyć taki wniosek na formularzu KRUS-SR 23. Niezłożenie tego dokumentu nie wstrzymuje jednak postępowania dowodowego. Gdy poszkodowany ubezpieczony w chwili wypadku i na jego skutek zmarł, osobę zgłaszającą wypadek, która nie jest członkiem rodziny zmarłego, KRUS pouczy o konieczności zgłoszenia wniosku o jednorazowe odszkodowanie przez członków rodziny poszkodowanego.

Jeżeli poszkodowany nie podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w dniu wypadku, postępowanie dowodowe nie zostanie wszczęte, bowiem w takim przypadku nie przysługuje prawo do jednorazowego odszkodowania (jeżeli wpłynie wniosek o jednorazowe odszkodowanie, KRUS wyda decyzje odmowną).

Postępowanie dowodowe

Ma ono na celu wyjaśnienie wszystkich okoliczności i przyczyn wypadku, które pozwolą ustalić, czy zgłoszone zdarzenie może być uznane za wypadek przy pracy rolniczej.

W trakcie postępowania pracownik KRUS dokonuje oględzin miejsca i przedmiotów związanych z wypadkiem (np. ocenia stan techniczny maszyn i urządzeń, przy których użyciu doszło do wypadku, oraz warunki pracy, a w razie potrzeby sporządza szkic lub wykonuje fotografie miejsca i przedmiotów związanych z wypadkiem). W uzasadnionych przypadkach — ze względu na charakter zdarzenia lub brak śladów z powodu upływu czasu — nie dokonuje się takich oględzin. Pracownik KRUS: 

  • przesłuchuje poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, oraz świadków wypadku;
  • ustala, czy zaistniała zwłoka w zgłoszeniu wypadku (ustala jej przyczyny oraz określa, jaki miała wpływ na ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku);
  • zbiera niezbędne dokumenty i w tym celu występuje np. do policji, prokuratury, sądu, pogotowia ratunkowego, szpitala, ośrodka zdrowia, firm ubezpieczeniowych; 
  •  w razie potrzeby zasięga opinii rzeczoznawców;
  • ustala, czy przyczyną wypadku była wadliwość środka technicznego stosowanego przy pracy lub nieprawidłowość świadczonej usługi;
  • występuje do lekarza regionalnego orzecznictwa lekarskiego o wydanie opinii dotyczącej związku przyczynowo-skutkowego śmierci poszkodowanego
    z wykonywaną pracą rolniczą (gdy śmierć nie nastąpiła w dniu zdarzenia);
  • przyjmuje wniosek o jednorazowe odszkodowanie (formularz KRUS-SR 23), jeżeli nie został on złożony wcześniej, oraz zawiesza postępowanie do czasu złożenia takiego wniosku;
  • ustala, czy zachodzą okoliczności wpływające na prawo do jednorazowego odszkodowania (czy poszkodowany spowodował wypadek umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa oraz, czy sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku będąc w stanie nietrzeźwym, pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych o podobnym działaniu).

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, nie później niż w ciągu 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia przyczyn wypadku, KRUS sporządza protokół powypadkowy.