Numer 02/2000
Albinizm to fizjologiczne zaburzenie rozwoju truskawek, objawiające się nieprawidłowym wybarwianiem się owoców. Jego pierwsze przypadki w Europie zaobserwowano około 10 lat temu na plantacjach "Elsanty" w północnej Belgii oraz południowej Holandii. W ciągu ostatnich trzech lat problem ten wystąpił również na dużą skalę we Francji, Niemczech oraz Włoszech. Objawy spotyka się najczęściej na truskawkach uprawianych w gruncie pod osłonami, w okresach od maja do czerwca i od września do października, rzadziej w uprawach bezglebowych (w substracie torfowym). Do tej pory naukowcy przypuszczali, że głównym powodem zaburzeń w wybarwianiu się owoców były złe warunki świetlne panujące w centralnej Europie w okresie dojrzewania truskawek.
| Objawy | |||
Pierwsze symptomy zakłóceń w rozwoju roślin pojawiają się w okresie dojrzewania owoców, które słabo się wybarwiają pozostając różowe lub w skrajnych przypadkach prawie całkowicie białe (fot.).
Ich miąższ jest jasnoróżowy lub białawy, nabiera kwaśnego (tab.1) oraz gorzkiego smaku.
* meq = milieqwiwalent Owoce albinotyczne z reguły dorastają do typowych rozmiarów, ale wyglądają na lekko "napuchnięte" i na powierzchni często widać o wiele mniej zawiązanych nasion. Ponieważ w parze z zaburzeniami w wybarwianiu się idzie obniżenie twardości owoców, są one bardziej podatne na uszkodzenia podczas zbioru i w transporcie. Z reguły gorzej znoszą też przechowywanie i łatwiej ulegają w tym okresie porażeniu przez szarą pleśń — choroba atakuje czasami nawet do 50% owoców. | |||
|
| |||
| Amerykańskie doświadczenia | |||
| Z albinizmem truskawek po raz pierwszy zetknęli się producenci ze Stanów Zjednoczonych, gdzie problemy te pojawiły się około 25 lat temu na odmianach "Tioga" i Shasta". Amerykańscy sadownicy zauważyli największe nasilenie objawów złego wybarwiania się owoców na bardzo żyznych glebach, intensywnie nawożonych azotem. Stąd na początku przypuszczano, że właśnie nadmiar tego ostatniego składnika może być przyczyną anomalii. W przeprowadzonych w tym okresie doświadczeniach stwierdzono również, że niskie natężenie światła zwiększa częstotliwość pojawiania się albinotycznych owoców. Wynikało to prawdopodobnie z faktu, że rośliny uprawiane w warunkach niedostatecznego oświetlenia produkowały znacznie mniej cukrów. | |||
|
| |||
| Badania europejskie | |||
Na początku lat dziewięćdziesiątych prace nad albinizmem truskawek podjęto w belgijskiej sadowniczej stacji doświadczalnej w Meerle. Obszar doświadczeń obejmował tereny południowej Holandii i północnej Belgii, a dane zebrano z 76 stanowisk — z upraw polowych, pod tunelami foliowymi i w szklarniach. Okazało się, że najwięcej roślin wytwarzających nieprawidłowo wybarwione owoce znaleziono w tych uprawach polowych, w których truskawki rosły najintensywniej i plon był największy. Dużo albinotycznych owoców pojawiło się również na plantacjach gruntowych, gdzie gleba była sterylizowana dichloropropanem lub bromkiem metylu (tab. 2).
Już wcześniej wiedziano, że użycie tych związków do odkażania podłoża zwiększa w nim ilość dostępnego azotu, fosforu i potasu, stymulując tym samym rozwój korzeni i wzrost roślin. Białawe owoce zbierano też częściej z upraw na piaszczystych, intensywnie nawadnianych glebach, o niskim pH. Najwięcej nieprawidłowo zabarwionych truskawek znajdowano w tunelach foliowych, które były niedostatecznie wietrzone i charakteryzowały się wysoką wilgotnością powietrza. W takich warunkach wzrost wegetatywny był bardzo intensywny, a duże liście utrudniały dostęp światła do dojrzewających owoców. | |||
|
| |||
| Analiza owoców i gleby | |||
| Aby przekonać się, czy zmiany zawartości składników mineralnych w truskawkach mogą zwiększać ryzyko wystąpienia albinizmu, normalne oraz nieprawidłowo wybarwione owoce poddano analizie chemicznej. Niestety, wyniki nie były jednoznaczne. Z reguły owoce albinotyczne charakteryzowały się większą zawartością potasu, a mniejszą wapnia. Stosunek potasu do wapnia oraz azotu do wapnia był w nich wyraźnie wyższy niż w owocach zdrowych. Z drugiej strony, zawartości składników mineralnych w liściach roślin wytwarzających owoce normalnie i nieprawidłowo wybarwione były podobne. W kilku przypadkach stwierdzono zwiększone ilości azotu, potasu i, rzadziej, fosforu w glebach, na których truskawki wykształcały najwięcej niewybarwionych owoców. | |||
|
| |||
| Uprawa w substracie torfowym | |||
W ciągu ostatnich pięciu lat w Meerle badano wpływ różnych poziomów nawożenia na występowanie zjawiska albinizmu u truskawek odmiany "Elsanta" uprawianych w workach z substratem torfowym. Pożywka o większym stosunku potasu do wapnia zwiększała również stosunek tych składników w owocach, ale nie wpływała na liczbę nieprawidłowo się wybarwiających. Niewielki wpływ miał także dodatek do pożywki azotu w formie azotanu amonowego. Pobudzał on wprawdzie rośliny do intensywniejszego wzrostu, ale ilość owoców albinotycznych zwiększała się jedynie o 4–10%. Wyraźnie więcej niewybarwionych truskawek zebrano z podłoża, do którego dodawano plew ryżowych. Bardzo interesujący jest wpływ zawartości krzemu (dodawanego do płynnej pożywki) — im jest go więcej, tym większe ryzyko wystąpienia albinizmu (tab. 3).
Doświadczenia wykazały, że używana do podlewania woda nie powinna zawierać więcej niż 0,35 mmol krzemu w jednym litrze. Z tego powodu do podlewania najlepiej nadaje się deszczówka, z reguły charakteryzująca się niskim poziomem tego składnika. | |||
|
| |||
| Podatność odmianowa | |||
| Warunki świetlne oraz zawartość składników mineralnych w glebie nie są jedynymi czynnikami wpływającymi na występowanie albinizmu truskawek. Prawdopodobnie dużą rolę odgrywa także podatność odmianowa. W doświadczeniach stwierdzono odmianowe różnice w liczbie roślin wytwarzających nieprawidłowe owoce — najbardziej wrażliwe okazały się "Elsanta", "Idea", "Gariguette", "Darstella" oraz "Darselect". Tłumaczenie Wojciech Górka | |||
