Numer 07/2000
Już w starych książkach sadowniczych znajdziemy zalecenia, aby ciąć korzenie u drzew silnie rosnących w celu zahamowania ich wzrostu i wzmożenia owocowania. Znajdziemy także rysunki pokazujące, jak ten zabieg wykonać.
Już w starych książkach sadowniczych znajdziemy zalecenia, aby ciąć korzenie u drzew silnie rosnących w celu zahamowania ich wzrostu i wzmożenia owocowania. Znajdziemy także rysunki pokazujące, jak ten zabieg wykonać. Do skorzystania z tych zaleceń jako pierwsi zmuszeni zostali Holendrzy, gdy okazało się, że ich sady posadzone są zbyt gęsto. Wzrostem i kierunkiem rozwoju drzewa kierują procesy fizjologiczne, na które człowiek ma wpływ ograniczony. Jabłonie szczepione na 'M 9' i posadzone na żyznej glebie, rosnąc swobodnie dorastają do 2,5 m wysokości i 3 m rozpiętości korony. Jeśli dla osiągnięcia dużego plonu z hektara sadzimy je w rozstawie 3–3,5 m między rzędami i 1–l,5 m w rzędzie, to musimy oczekiwać skutków nadmiernego zagęszczenia rzędu drzew.
Każdy sadownik przyzna, że poświęcając dużo uwagi części nadziemnej drzewa, nie zastanawia się nad rozwojem systemu korzeniowego. W kilku krajach, między innymi w Anglii (East Malling), zbudowano podziemne laboratoria dla obserwacji wzrostu korzeni. Stwierdzono, że rosną one nie tylko w innym czasie niż pędy (szczególnie intensywnie na przedwiośniu), ale nawet podczas łagodnych zim. W początkowym okresie wegetacji pędy nie muszą korzystać z dostaw pokarmu z korzeni, ponieważ posiadają swój zgromadzony zapas. Mimo tego, rola korzeni w tym czasie jest ogromna. Produkują one hormony, zwane cytokininami, które mają zasadniczy wpływ na wegetację. Jeśli wczesną wiosną utniemy część korzeni i pozbawimy drzewo początkowej siły wzrostu, nie przeszkodzimy mu w kwitnieniu i zawiązywaniu owoców. Przez około miesiąc — od początku czerwca — ma miejsce intensywny wzrost pędów. Właśnie w tym czasie przestają rosnąć korzenie, wznawiając swój wzrost w połowie lata, gdy pędy rosną nieznacznie. Jeśli w tym czasie nieprawidło wo przeprowadzimy cięcie korzeni (zbyt mała odległość od pni), możemy doprowadzić do zahamowania wzrostu nie tylko pędów, ale i owoców.
W Polsce gruntowne badania nad cięciem korzeni jabłoni półkarłowych 'Spartan', 'Empire', 'Cortland', 'Idared' szczepionych na 'M 26' prowadzono w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w latach 1992–1994. Wykazały one, że tylko cięcie wczesną wiosną lub późną jesienią jest skuteczne i może być polecane. Cięcie w pierwszych dniach maja, wykonywane w odległości 0,75 m od pnia przez 3 lata z rzędu, osłabiło przyrost pni i pędów o połowę, w porównaniu do drzew kontrolnych (tabela). Plon z drzew o przyciętych korzeniach był nieco wyższy. Owoce były drobniejsze, lecz znacznie lepiej wybarwione, między innymi dzięki mniejszej liczbie pędów w koronie. Cięcie korzeni z jednej lub z dwu stron rzędu, ale w większej odległości od pnia, dało gorsze rezultaty (tabela).
Jednokrotne cięcie korzeni oraz powtarzanie go co drugi rok dało dużo słabsze efekty i jego przydatność gospodarcza wydaje się wątpliwa.
W porównaniu z późnojesiennym, cięcie wiosenne jest dużo łatwiejsze do wykonania, gdyż wiosną ziemia jest "rozluźniona" przez mrozy i nóż łatwo zagłębia się w glebę na wymaganą głębokość. Przy obecnych systemach pielęgnacji gleby drzewa owocowe korzenią się płytko. Większość korzeni znajduje się na głębokości od 10 cm do 30 cm. Trzeba jednak pamiętać o tym, że krojąc glebę mechanicznym nożem, nawet stosunkowo blisko pnia (0,75 cm), przycinamy tylko te korzenie, które rosną w kierunku międzyrzędzia. Korzenie rosnące wzdłuż rzędu pozostają nietknięte. Ale nawet i te, które dostają się pod nóż, nie zawsze są ucięte. Niektóre z nich uginają się i pozostają nienaruszone. Podsumowując problem ograniczania nadmiernego wzrostu jabłoni przez cięcie korzeni można stwierdzić:
- Cięcie korzeni wzdłuż rzędów, z dwu stron, w małej odległości od pnia (około 0,70 cm), na głębokość 30 cm skutecznie hamuje wzrost drzew.
- Zabieg powinien być wykonywany wiosną (kwiecień – początek maja) i powtarzany co roku.
- Wiosenne cięcie korzeni nie ogranicza wzrostu owoców, jeśli nie dopuszcza się do nadmiernego plonowania.
- Jabłka są lepiej wybarwione, ze względu na mniejszą ilość pędów w koronie.
Każdy sadownik przyzna, że poświęcając dużo uwagi części nadziemnej drzewa, nie zastanawia się nad rozwojem systemu korzeniowego. W kilku krajach, między innymi w Anglii (East Malling), zbudowano podziemne laboratoria dla obserwacji wzrostu korzeni. Stwierdzono, że rosną one nie tylko w innym czasie niż pędy (szczególnie intensywnie na przedwiośniu), ale nawet podczas łagodnych zim. W początkowym okresie wegetacji pędy nie muszą korzystać z dostaw pokarmu z korzeni, ponieważ posiadają swój zgromadzony zapas. Mimo tego, rola korzeni w tym czasie jest ogromna. Produkują one hormony, zwane cytokininami, które mają zasadniczy wpływ na wegetację. Jeśli wczesną wiosną utniemy część korzeni i pozbawimy drzewo początkowej siły wzrostu, nie przeszkodzimy mu w kwitnieniu i zawiązywaniu owoców. Przez około miesiąc — od początku czerwca — ma miejsce intensywny wzrost pędów. Właśnie w tym czasie przestają rosnąć korzenie, wznawiając swój wzrost w połowie lata, gdy pędy rosną nieznacznie. Jeśli w tym czasie nieprawidło wo przeprowadzimy cięcie korzeni (zbyt mała odległość od pni), możemy doprowadzić do zahamowania wzrostu nie tylko pędów, ale i owoców.
W Polsce gruntowne badania nad cięciem korzeni jabłoni półkarłowych 'Spartan', 'Empire', 'Cortland', 'Idared' szczepionych na 'M 26' prowadzono w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w latach 1992–1994. Wykazały one, że tylko cięcie wczesną wiosną lub późną jesienią jest skuteczne i może być polecane. Cięcie w pierwszych dniach maja, wykonywane w odległości 0,75 m od pnia przez 3 lata z rzędu, osłabiło przyrost pni i pędów o połowę, w porównaniu do drzew kontrolnych (tabela). Plon z drzew o przyciętych korzeniach był nieco wyższy. Owoce były drobniejsze, lecz znacznie lepiej wybarwione, między innymi dzięki mniejszej liczbie pędów w koronie. Cięcie korzeni z jednej lub z dwu stron rzędu, ale w większej odległości od pnia, dało gorsze rezultaty (tabela).
 |
Jednokrotne cięcie korzeni oraz powtarzanie go co drugi rok dało dużo słabsze efekty i jego przydatność gospodarcza wydaje się wątpliwa.
W porównaniu z późnojesiennym, cięcie wiosenne jest dużo łatwiejsze do wykonania, gdyż wiosną ziemia jest "rozluźniona" przez mrozy i nóż łatwo zagłębia się w glebę na wymaganą głębokość. Przy obecnych systemach pielęgnacji gleby drzewa owocowe korzenią się płytko. Większość korzeni znajduje się na głębokości od 10 cm do 30 cm. Trzeba jednak pamiętać o tym, że krojąc glebę mechanicznym nożem, nawet stosunkowo blisko pnia (0,75 cm), przycinamy tylko te korzenie, które rosną w kierunku międzyrzędzia. Korzenie rosnące wzdłuż rzędu pozostają nietknięte. Ale nawet i te, które dostają się pod nóż, nie zawsze są ucięte. Niektóre z nich uginają się i pozostają nienaruszone. Podsumowując problem ograniczania nadmiernego wzrostu jabłoni przez cięcie korzeni można stwierdzić:
- Cięcie korzeni wzdłuż rzędów, z dwu stron, w małej odległości od pnia (około 0,70 cm), na głębokość 30 cm skutecznie hamuje wzrost drzew.
- Zabieg powinien być wykonywany wiosną (kwiecień – początek maja) i powtarzany co roku.
- Wiosenne cięcie korzeni nie ogranicza wzrostu owoców, jeśli nie dopuszcza się do nadmiernego plonowania.
- Jabłka są lepiej wybarwione, ze względu na mniejszą ilość pędów w koronie.