Numer 07/2000
Rzodkiew japońska, inaczej daikon (z japońskiego - duży korzeń), jest w krajach Dalekiego Wschodu tak popularna, jak u nas kapusta głowiasta. Spożywa się ją na różne sposoby - świeżą, gotowaną, marynowaną, kiszoną lub suszoną.
| Rzodkiew japońska, inaczej daikon (z japońskiego — duży korzeń), jest w krajach Dalekiego Wschodu tak popularna, jak u nas kapusta głowiasta. Spożywa się ją na różne sposoby — świeżą, gotowaną, marynowaną, kiszoną lub suszoną. Na rynkach europejskich formy rzodkwi o białych, długich, wąskich i bardzo soczystych zgrubieniach cieszą się dużym zainteresowaniem kupujących. Znaczna ich część pochodzi jednak z importu, podczas gdy w naszym klimacie roślina ta znajduje optymalne warunki do wydania zadowalającego plonu. | ||
| Daikon różni się nieco od dobrze znanych i uprawianych w Polsce odmian rzodkwi. Jest rośliną jednoroczną wytwarzającą mięsiste, wydłużone lub kuliste zgrubienia o masie od 50 gramów do 16 kilogramów. Są one bardzo soczyste (5–7% suchej masy), łagodne w smaku i mają gładką, cienką, bardzo delikatną skórkę. Skórka i miąższ są zwykle białe, ale spotykane są również czerwone i zielone zabarwienia obu tkanek. Walory smakowe rzodkwi japońskiej zbliżone są do rzodkiewki, jednak jej wartość odżywcza jest wyższa. Przewyższa ona rzodkiewkę także pod względem plenności, odporności na parcenie i możliwości uprawy w ciągu całego sezonu wegetacyjnego. Jest też mniej pracochłonna przy zbiorze oraz w przygotowaniu do sprzedaży i spożycia. | ||
|
| ||
| Gleba | ||
Ta przeznaczona dla rzodkwi japońskiej powinna mieć znaczną miąższość, być głęboko uprawiona i pulchna na głębokości co najmniej 30–40 centymetrów. Gleba zbita powoduje powstawanie zgrubień rozgałęzionych, zakrzywionych, krótkich, a często też popękanych na skutek nierównomiernego przyrostu zdeformowanych korzeni (fot. 1). Najlepsze są żyzne, pulchne gleby o pH 6,0–7,4. Nie nadają się natomiast zlewne i bardzo ciężkie oraz suche i bardzo piaszczyste. Ważna jest także dostępność wody w czasie wegetacji — najbardziej szkodliwe są duże wahania wilgotności, powodujące pękanie zgrubień, oraz susza, przedłużająca wschody i opóźniająca przyrost części użytkowej. Przy deficycie opadów należy plantację dodatkowo nawadniać.
| ||
|
| ||
| Wybór odmiany | ||
| Większość rzodkwi dostępna obecnie w handlu to mieszańce F1. Czynnikiem decydującym o doborze odmiany do terminu uprawy jest przede wszystkim genetycznie uwarunkowana skłonność do przedwczesnego zakwitania roślin. W Katedrze Warzywnictwa AR w Krakowie testowano w uprawie polowej 12 odmian pochodzących z japońskich firm nasiennych — Takii, Sakata, Watanabe i 5 z europejskich — Royal Sluis (obecnie Seminis Vegetable Seeds), Weibulls, Enza Zaden (fot. 2).
Biorąc pod uwagę skłonność do wybijania w pędy kwiatostanowe, stwierdzono ich przydatność do uprawy w różnych terminach: - do siewu na początku kwietnia i później — odmiany 'Shigatsu-Wase', 'Hayabutori-Tokinashi', 'Tokinashi', 'Tenpo', 'Tenshun', 'Silver Star' i 'April Cross'; - do wysiewów po 20 czerwca — odmiany 'Minowase Summer Cross', 'Natsu-Minowase-3-Go', 'Hi-Light', 'Shin-Hasshu', 'Wakamiya' i 'Haruao daikon'; - do wysiewów po połowie lipca — odmiany 'Aokubi Miyashige Nagafuto', 'Tama Winter', 'Okura' i 'Florian'. | ||
|
| ||
| Uprawa | ||
Rzodkiew japońska jest rośliną dnia długiego, podatną na jarowizację. Optymalna temperatura dla jej wzrostu to około 20°C. Przymrozki nie uszkadzają roślin, ale dłużej utrzymująca się temperatura 5–10°C powoduje wybijanie pędów kwiatostanowych, zanim część użytkowa osiągnie dojrzałość zbiorczą (fot. 3). Na ogół wysiewy dopiero po 20 czerwca ograniczają ryzyko związanych z tym zjawiskiem niepowodzeń w uprawie. Planując wczesnowiosenne uprawy należy wybierać pewny materiał siewny odmian o braku lub małej skłonności do wybijania w pędy kwiatostanowe.
Gatunek ten sieje się wprost do gruntu. Dobry materiał siewny gwarantuje 100% wschodów. Najlepiej wykorzystać punktowy siewnik precyzyjny, w przeciwnym razie w fazie pierwszego liścia rośliny należy przerzedzić. Rozstawa roślin powinna mieścić się w granicach 30–40 x 20–30 centymetrów. Przykrycie zasiewów włókniną stabilizuje wilgotność gleby, nieznacznie przyspiesza zbiory, ogranicza pośpiechowatość u odmian wrażliwych na spadki temperatury (zwłaszcza wiosną) oraz stymuluje równomierniejsze osiąganie dojrzałości zbiorczej poszczególnych zgrubień. | ||
|
| ||
| Nawożenie | ||
| Rzodkiew ma średnie wymagania pokarmowe, a uprawę prowadzi się w drugim roku po oborniku. Dodatkowe nawożenie mineralne dostosowuje się do rodzaju i zasobności gleby. Granice orientacyjnych dawek (kg/ha) wynoszą: N — 60–80, P2O5 — 50–100, K2O — 100–150. Nawozy wprowadza się do gleby przedwegetacyjnie. Dokarmianie azotem gwarantuje wyższy plon, jednak nadmiar tego pierwiastka może doprowadzić u niektórych odmian do gromadzenia azotanów, a podczas pogody chłodnej i wilgotnej stymulować gnicie zgrubień w polu lub wkrótce po zbiorze. Użycie soli siarczanowych sprzyja syntezie typowych dla tego gatunku związków, nadających rzodkwi charakterystyczny smak i zapach. | ||
|
| ||
| Szkodniki i ochrona | ||
Atak śmietek (kapuścianej i brukwianki) może być katastrofalny dla plantacji daikonu. Wystarczy jeden szkodnik w zgrubieniu lub ślad jego żerowania, aby nie nadawało się ono do sprzedaży (fot. 4). Zagrożenie ze strony tych szkodników istnieje praktycznie przez cały okres wegetacyjny (od maja do września), zwłaszcza że preferują one delikatne (cienka skórka) i słodkie zgrubienia rzodkwi japońskiej. Zabiegi chemiczne nie chronią roślin w okresie bezpośrednio poprzedzającym zbiór. Najskuteczniejsza jest profilaktyka — natychmiast po siewie zakładanie osłon z siatek o średnicy oczek mniejszej niż 1,8 mm bądź cienkich włóknin polipropylenowych i utrzymywanie ich prawie do końca wegetacji. Należy dopilnować szczelności osłon oraz zachowania odstępu od rosnących roślin.
| ||
|
| ||
| Zbiór | ||
Rzodkiew japońską zbiera się po 50–90 dniach od siewu, zależnie od odmiany i warunków uprawy (w terminach letnich wcześniej niż wiosną i jesienią), a także od wielkości zgrubienia, jakie chce uzyskać producent. Można pozostawić je w gruncie dłużej — ta grupa rzodkwi ma stosunkowo niewielkie skłonności do parcenia — ich jakość nie pogarsza się wraz z opóźnianiem zbioru. Cecha ta decyduje o szczególnej atrakcyjności daikonu w porównaniu z półdługimi, wczesnymi odmianami europejskimi, o podobnych walorach smakowych i przeznaczeniu.
Zbiory przeprowadza się w miarę dorastania zgrubień. Najlepiej wykopywać je delikatnie widłami amerykańskimi, tak aby nie uszkodzić długich i kruchych korzeni. Zgrubienia odmian handlowych osiągają znaczne rozmiary (masa w fazie dojrzałości zbiorczej przeciętnie 600–800 g, długość 30–50 cm, średnica 5–8 cm). Aby cieszyły się popytem, muszą być kształtne, gładkie, bez objawów chorób, przebarwień, pęknięć i śladów uszkodzeń mechanicznych lub żerowania szkodników. Przed sprzedażą są myte, a rozetę liściową przycina się na około 5–7 centymetrów (fot. 5). Okres od zbioru do sprzedaży powinien być jak najkrótszy, ze względu na szybką utratę wody przez cienką skórkę i więdnięcie zgrubień. Trwałość rzodkwi japońskiej w temperaturze 7–10°C (hurtownie, sklepy) nie jest dłuższa niż 5–6 dni. Okres przechowywania przy utrzymaniu temperatury 0–1°C i wilgotności względnej powietrza 90–95% wynosi maksymalnie 4 tygodnie. Dr Ewa Capecka jest pracownikiem Akademii Rolniczej w Krakowie | ||
