Numer 09/2000
Pod takim tytułem 7 czerwca odbyła się w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w SkierniewicachOgólnopolska Konferencja Sadownicza. Aktualny stan i per-spektywy uprawy tych gatunków przedstawił prof. Zygmunt Grzyb.
| Pod takim tytułem 7 czerwca odbyła się w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w SkierniewicachOgólnopolska Konferencja Sadownicza. Aktualny stan i per-spektywy uprawy tych gatunków przedstawił prof. Zygmunt Grzyb. Zbiory wiśni w Polsce wzrosły od lat osiemdziesiątych z 85 000 do 150 000 ton i pod tym względem zajmują czwarte miejsce po jabłkach, truskawkach oraz porzeczkach. W produkcji dominuje dawne województwo radomskie. Najczęściej uprawiane są 'Łutówka', 'Kelleris 16' i 'Northstar'. Produkcja czereśni dopiero się u nas rozwija, wzrastając co roku średnio o 20%. W krajach europejskich popyt na owoce tego gatunku jest wciąż wyższy niż podaż — czereśnie mogą być więc w przyszłości jedną bardziej dochodowych upraw sadowniczych. Prawie cały polski eksport wiśni, jak podaje prof. Kazimierz Kubiak, trafia do krajów Unii Europejskiej, z tego 70% do Niemiec. Wysyłane są głównie owoce mrożone w ilości stanowiącej połowę całego unijnego importu. Pomimo że produkcja wiśni znów staje się opłacalna, ceny w naszym kraju są dwukrotnie niższe od proponowanych niemieckim producentom. Jeszcze większe, gdyż trzykrotne różnice dotyczą cen czereśni. W Europie występują różne tendencje w produkcji wiśni i czereśni. Niemal we wszystkich krajach UE — przeciwnie niż w Polsce — od lat 90. obserwuje się spadek uprawy tych gatunków średnio o 0,5% rocznie. | ||
|
| ||
| Dobór odmian | ||
| Spośród czereśni wczesnych dr Elżbieta Rozpara pole-ca do nasadzeń odmiany 'Rivan' oraz 'Burlat'. Z tych o średniej porze dojrzewania godna uwagi jest 'Techlovan'® o owocach prawie 9-gramowych oraz 'Ulster' i 'Sam' o mniejszych, ale dość odpornych na pękanie. Spośród późnych, obecnie najbardziej poszukiwane są czeska 'Kordia' oraz niemiecka 'Regina'. Za dwa lub trzy lata na naszym rynku dostępne będą nowe czereśnie hodowli kanadyjskiej ('Lapins'®, 'Newstar'®, 'Summit', 'Sylvia'), niemieckiej ('Johanna', 'Valeska', 'Karina') oraz węgierskiej ('Linda'® i 'Katalin'®). W porównaniu z innymi gatunkami, asortyment dobrych odmian wiśni sokowych jest na świecie dość ograniczony. Powodem tego jest niewielka powierzchnia upraw towarowych, zlokalizowanych głównie w Europie Wschodniej. Wyniki najnowszych obserwacji wskazują, iż do grupy powszechnie uprawianych obecnie wiśni wkrótce dołączą dwie odmiany niemieckie — 'Korund', 'Karneol', polskie — 'Agat', 'Diament' i węgierska 'Debreceni Bötermö'. | ||
|
| ||
| Podkładki | ||
| Ich charakterystykę oraz dobór dla czereśni przedstawił prof. Zygmunt Grzyb. W najbliższej przyszłości największą wartość sadowniczą i szkółkarską będą miały podkładki o średniej sile wzrostu, takie jak 'P-HL A' i 'P-HL B' (około 40% skarlenia) czy też niemieckiej hodowli 'GiSeLA 5' i 'GiSeLA 6'. Drzewa na tych ostatnich rosną o około 40% słabiej niż na 'F 12/1'. Duże uznanie sadowników może także zdobyć 'MaxMa Delbard 14 Brokforest'® . Podkładka ta skarla silniej niż 'GiSeLA 5', czereśnie rosną na niej o 50% słabiej niż na 'F 12/1'. Podobny stopień skarlenia wykazują, — pozostające jeszcze na etapie testów, — dwie podkładki otrzymane w Iranie — 'Tabel'® i 'Edabriz'. Doświadczenie założone w Dąbrowicach wykazało dużą wartość podkładki 'P-HL A'. Średnia masa owoców zaszczepionej na niej odmiany 'Kordia' wynosiła 10,5 g, nieco mniejsze były 'Techlovana'® (ok. 9,8 g). | ||
|
| ||
| Pękanie owoców | ||
Ochrona owoców czereśni przed pękaniem omówiona została przez dr. Mirosława Sitarka. Z wielu testowanych związków chemicznych zaakceptowane zostały tylko preparaty wapniowe. Trzykrotne opryskiwanie przed zbiorem zmniejszało o 10% ilość uszkodzonych owoców, w porównaniu z drzewami nieopryskiwanymi. Lepsze rezultaty otrzymano w doświadczeniu z deszczowniami nadkoronowymi, które uruchamiane były podczas każdego deszczu. We wszystkich doświadczeniach stosowano 0,5% roztwór chlorku wapnia. W próbach przeprowadzanych za granicą wykorzystuje się preparat zmniejszający napięcie powierzchniowe pomiędzy kroplami wody a skórką owocu. W innych doświadczeniach testowany jest preparat zawierający chitynę (składnik ten jest budulcem m.in. skórzastych powłok owadów) oraz dwa roślinne regulatory wzrostu — sól kwasu alfanaftylooctowego (NAA) i kwas giberelinowy (GA3). Jednak, jak dotąd, najskuteczniejszym sposobem zabezpieczenia owoców czereśni przed pękaniem są zadaszenia z folii rozpięte nad rzędem drzew (fot. 1).
| ||
|
| ||
| Tunele foliowe | ||
| W skierniewickim instytucie podjęto również próby uprawy czereśni w tunelach foliowych. Wyniki tego doświadczenia przedstawiła mgr Halina Morgaś. Oprócz przyspieszenia wegetacji oraz zbioru prawie o trzy tygodnie, mikroklimat tuneli foliowych drastycznie obniżył odporność pąków kwiatowych na mróz. Na drzewach odmiany 'Burlat' uprawianych w tunelach na podkładce 'F 12/1' stwierdzono uszkodzenie prawie 83% pąków. Kombinac-ja kontrolna, rosnąca w sadzie bez przykrycia została uszkodzona tylko w 12%. Dla porównania, ta sama odmiana na podkładce 'P-HL A' nie wykazała w sadzie żadnych objawów uszkodzeń, w tunelu jednak ponad połowa kwiatów została zniszczona. | ||
|
| ||
| Wirusy | ||
| Oprócz szkodników oraz chorób grzybowych i bakteryjnych, omówione zostało również zagrożenie płynące ze strony chorób wirusowych. Nekrotyczna plamistość pierścieniowa drzew pestkowych, żółtaczka wiśni oraz chlorotyczna plamistość czereśni to najgroźniejsze choroby wirusowe w naszych sadach. Przenoszone są z pyłkiem oraz nasionami, wskutek czego — jak podaje doc. Barbara Zawadzka — występują wszędzie, gdziekolwiek uprawiane są wiśnie czy czereśnie. Doświadczenia w wielu krajach wykazały, że obecność wirusa obniżała w szkółce ilość przyjętych oczek nawet o 90% (przyjętych tylko 10%!). Zainfekowane drzewka rosły bardzo słabo, a plon 'Łutówki' obniżył się prawie o 80%. Ponadto choroba obniża odporność na niską temperaturę oraz suszę. Objawy, pospolitego na śliwach, wirusa szarki, zaobserwowane zostały na wiśniach i czereśniach w Mołdawii. Jak na razie, nie stwierdzono go jeszcze w naszych sadach. | ||
|
| ||
| Zbiór mechaniczny | ||
Dr Paweł Wawrzyńczak zaprezentował wyniki mechanicznego zbioru wiśni. W jednym z doświadczeń testowany jest zmodyfikowany (gdyż wyprodukowany z myślą o malinach) kombajn nowozelandzkiej firmy PECO (fot. 2).
Zbiór następuje podczas jazdy z prędkością 1 km/godz. Dokładność otrząsania przekraczała 98%, niestety, straty owoców opadłych na ziemię dochodzą do 10%. Warunkiem technicznym wprowadzenia tej metody zbioru jest odpowiednia forma koron i wielkość drzew, a ekonomicznym — minimalna powierzchnia sadu — 20 hektarów. Alternatywę w tym przypadku stanowi opracowana również w ISK lekka otrząsarka ciągnikowa o nazwie ORZO. Kontynuacją konferencji był zorganizowany 8 czerwca Dzień Otwartych Drzwi w Dąbrowicach. | ||
